زندگینامه سنائی غزنوی

ابـو المجـد مجـدود بـن آدم معروف به سنائی غزنوی شاعربلند مرتبهء و عارف مشهور و از استادان مسلم شعر فارسی است. ولادتش در اواسط قرن پنجم هجری ( اواسط قرن یازدهم میلادی ) در غزنین اتفاق افتاد. در آغاز جوانی شاعری درباری و مداح مسعود بن ابراهیم غزنوی ( 492ـ 508 هجری = 1098 ـ 1114 میلادی ) و بهرام شاه بن مسعود ( 511 ـ 552 هجری = 1117 – 1157 میلادی ) بود.

ولی بعد از سفرخراسان و اقامت چند ساله در آن دیار و ملاقات با مشایخ تصوف در او تغییری ایجاد شد و كارش به زهد و انزوا و تأمل درحقایق عرفانی كشید. بروز شخصیت سنائی از این آوان صورت گرفت و در این دوره است كه او به سرودن قصائد معروف خود در زهد و وعظ و عـرفـان، و ایجـاد منظومهای مشهورحدیقة الحقیقة و طریق التحقیق و سیر العباد و كارنامهء بلخ و امثال آنها توفیق یافت و نخستین بار قصائد و منظومهای خاصی را به بحث در مسائل حكمی و عرفانی اختصاص داد.

وفات او به سال 545 هجری ( 1150 میلادی ) اتفاق افتاد ومقبره اش درغزنین زیارتگاه خاص وعام است.

اثر سنائی درتغییر سبك شعرفارسی و ایجاد تنوع و تجدد در آن مسّلمست . در آغاز كار كه شاعر مّداح بود، روش شاعران دورهء اول غزنوی خاصه عنصری و فرخی را تقلید میكرد و در دورهء دوم كه دورهء تغییر حال و تكامل معنوی اوست، آثار او پر است از معارف و حقایق عرفانی و حكمی و اندیشه های دینی و زهد و وعظ و ترك و تمثیلات تعلیمی كه با بیانی شیوا و استوار ادا شده است. درین قصائد سنائی از آوردن كلمات و حتی تركیبات و عبارات عربی به وفور خودداری نكرده است.

و كلام خود را باشارات مختلف از احادیث و آیات و قصص و تمثیلات، و استدلالات عقلی و استنتاج از آنها برای اثبات مقاصد خود، و اصطلاحات وافر علمی از علوم مختلف زمان كه در همهء آنها صاحب اطلاع بوده، آراسته است و به همین سبب بسیاری از ابیات او دشوار و محتاج شرح و تفسیر شده است. این روش كه سنائی در پیش گرفت، مبداء تحول بزرگی درشعر فارسی و یكی از علل اصراف شعرا از امور ساده و توضیحات عادی، و توجه آنان به مسائل مشكلتر و سرودن قصائد طولانی در زهد و وعظ و حكمت و عرفان و اخلاق شده است.