نکاتی برای خرید صحیح فرش
چگونه یک فرش خوب خریداری کنیم ؟
فرش اصیل ایرانی یکی از اصلی ترین اصول زیبای در منزل هست و میتواند منزلتان را زیباتر کند ، اما باید دقت داشته باشید فرشی که می‌خرید از جنس مفید و طرح جذاب و اصیلی برخوردار باشد.
اسم قالی ایرانی، هم دل می برد، هم زهره؛ دل می برد چون ما را یاد هنر ماندگار مردم سرزمینمان، زیبایی، ظرافت و اصالت می‌اندازد و زهره می برد آن وقتی که یاد قیمتش می‌افتیم.
اما این‌طورها هم نیست که همۀ قالی‌های دستباف فوق‌العاده گران باشد و مشاهده قیمت آن و تعداد صفرهایش هوش از سرمان ببرد.
بخشی از قالی‌هاي دستباف پشمی، تقریبا قیمتی معادل یک قالی ماشینی با کیفیت معمولی دارد؛ گرچه شاید سنگین‌تر و زمخت‌تر به‌نظر بیاید ولی دوام بیشتری نسبت به قالی ماشینی دارد و با خرید آن نه تنها قدردان هنر و هنرمند تولیدکننده این صنعت بوده‌ایم، بلکه به سلامت خود هم کمک کرده‌ایم. چون فرش دستباف انرژی‌دهنده و ضدآلرژی هست.
نکاتی برای خرید فرش
فرق فرش و قالی
قدمت فرشبافی ایرانیان به حدود 2 تا 3 هزار سال گذشته از میلاد می رسد. در حفاری‌هاي شهر سوخته و محوطه‌هاي باستانی بین‌النهرین، وسایل و ابزارآلات قالی‌بافی یافت شده که نشان از قدمت 4 تا 5 هزار ساله رواج این هنر کاربردی در ایران زمین دارد.
به گزارش تالاب اما سؤال اساسی این که، آیا فرش و قالی و قالیچه باهم فرق دارند؟ بله! دارند. به هرگونه گستردنی بافتنی «فرش» می گویند که شامل قالی ، گلیم ، جاجیم ، زیلو ، پلاس و… میشود اما به فرش پرزدار «قالی» گفته میشود و گرچه آن چیزی که باعث می شود قالی از قالیچه متفاوت شود، متراژ آن هست.
فرش‌هاي پرزداری که مساحت آن ها 6 متر به بالا باشد، قالی نامیده میشود و به فرش‌هاي پرزداری که مساحت انها 6 متر یا کمتر از آن باشد «قالیچه» میگویند. مفید هست بدانید که کوچک‌ترین قالیچه‌ها را هم با مساحت یک تا یک و نیم متر، برای پشتی می‌بافند.
چرا یک قالی گران‌تر است، یک قالی ارزان‌تر؟
کارشناسان قالی معتقدند ارزش هنری یک قالی یا قالیچه به نقشه ، میزان بهره گیری از رنگ‌هاي طبیعی و هماهنگی قرارگرفتن این رنگ‌ها در کنار هم بستگی دارد، اما قیمت یک قالی یا قالیچه اکثر به نقشه و رنگ ، جنس نخ ، تار و پود و پرز آن و ریزبافی و درشت‌بافی آن ربط دارد.
انواع قالی را براساس جنس به چند دسته تقسیم می‌کنند:
قالی تمام پشم: فرشی که تار، پود و پرز آن از پشم باشد. این نوع قالی‌ها به علت جنس پرزها درشت بافت میباشند. قالی خرسک که از کلفت‌ترین پشم‌ها بافته میشود جزء این دسته هست.
قالی تمام پشم مزیت‌هایي همچون بادوام و مقاوم‌بودن ، قدرت برگشت‌پذیری پرزها پس از پاخوردن ، قدرت بالای جذب رطوبت و… را داراست. این نوع قالی سنگین و ارزان‌قیمت هست و کمتر می توان نوع هنری آن را پیدا کرد.
چگونه بفهمیم فرش خوبی است ؟
قالی چله پشم :
نوعی قالی که چله آن از پشم هست ولی پرزهایش تنها از پشم نیست.
قالی تمام ابریشم :
فرشی که تار و پود و پرز آن همگی از ابریشم هست. این نوع قالی معمولا بسیار ریزبافت هست و ارزش هنری چندان و گرچه قیمت زیادی دارد. چنین قالی یا قالیچه‌اي برخلاف ظاهر نرم و نازک و ظریفش، در مقابل لکه‌ها بسیار مقاوم هست؛ یعنی اگر آب، چای، نوشابه یا هر نوع مایع دیگری را رویش ریختید، لازم نیست ضربان قلبتان را اندازه بگیرید؛ کافی هست آن را با یک دستمال مرطوب و کمی شامپو فرش بشویید؛ عین اولش خواهد شد.
قالی کف ابریشم :
فرشی که چله آن پشم هست ولی تمام اساس آن از ابریشم بافته شده هست.
قالی گل ابریشم :
چله این قالی از پشم هست ولی گل‌ها و احیانا برگ‌هاي موجود در نقشه از نخ ابریشم و بقیه پرزها از پشم بافته میشود. این نوع قالی‌ها ممکن هست قیمت کمتری نسبت به قالی تمام ابریشم داشته باشند اما ارزش هنری زیادی دارند.
قالی عیب‌دار نخر
عیب و ایراد قالی را بهتر هست موقع خرید تشخیص دهید، چون به احتمال چندان پس از پرداخت پول آن و آوردنش به منزل، دیگر تعویض یا پس گرفته نمی شود. اما عیب و ایرادهای یک قالی چه چیزهایی میتواند باشد؟
دورگه بودن اساس :
مفید مفید نگاه کنید. گاهی رنگ قسمت بالای اساس قالی از رنگ قسمت پایینی آن کم‌رنگ‌تر یا پررنگ‌تر هست. چشم دقیق و ریزبینی داشته باشید و در نور، مفید قالی را نگاه کنید؛ اگر 2 رنگ باشد قیمت آن گاهی تا نصف کاهش پیدا می کند!
بهترین فرش ایرانی
اندازه قالی :
اگر اندازه فاصله لبه حاشیه بالایی قالی تا وسط ترنج، اکثر یا کمتر از 3 سانتی‌متر با اندازه فاصله آنجا تا لبه حاشیه پائینی تفاوت داشته باشد، از قیمت قالی بسیار کم میشود؛ پس توی جیبتان خط‌کش داشته باشید.
کم‌بافی :
حتما موقع خرید قالی به پشت آن نگاه کنید؛ اگر گره‌ها منظم، پشت‌سر هم و یک‌اندازه بود که هیچ، ولی اگر اندازه گره‌ها متفاوت، نامنظم و گاهی با فاصله بود یعنی بافنده یا شلخته بوده یا خدای نکرده متقلب! مثلا در یک فرش 50 رج که باید در هر 7 سانتی‌متر 50 گره داشته باشد، گره‌ها کمتر هست، یا گره‌ها مفید شانه نخورده و پرزها کشیده نشده هست؛ به‌هرحال یک جای کار می‌لنگد.
شکستگی گل قالی:
این مورد خیلی تخصصی هست زیرا گل‌هاي قالی اعم از شاه‌عباسی، آویزان، ستاره‌اي و… اندازه استانداردی دارند که تنها بافنده‌ها، کارشناسان و فروشندگان قالی از آن اطلاع دارند. اگر در بافت این گل‌ها شکل و اندازه استاندارد رعایت نشود، از ارزش قالی کم میشود. این دیگر کار شما نیست؛ از یک خبره کمک بگیرید یا از روی گل‌هاي قرینه، اندازه‌هاي ناموزون را حدس بزنید.
هزار نکته باریک‌تر از مو
راستی چرا فرش نائین از فرش همدان گران‌تر هست؟ چرا فرش تبریز را اکثر از فرش اراک می‌پسندند؟ فرق قالی با قالی چیست که گاهی صدها هزار تومان تفاوت قیمت دارند؟ چرا برخی قالی‌ها مانند مخمل ظریف‌اند، سال‌هاي سال زیر پا لگد می خورند و آخرش تاجران فرش به 10برابر قیمت نخست روی دست می‌برندش؟
گره ترکی :
ظرافت فرش جز نوع پرز که چه جور پشمی باشد و چند درصد ابریشم، به نوع گره آن نیز بستگی دارد. بافت دو گره یا گره ترکی که از ابتدا مخصوص بافندگان تبریزی بوده و امروز در مناطق دیگر نیز متعارف هست، روشی هست که در آن هر دو سر پرز از لای تار رد می شود و گره میخورد.
این روش وقت زیادی میخواهد و مخصوص قالی‌هاي ریزبافت و نقشه‌هاي ظریف با رنگ‌هاي متنوع و خطوط نازک هست. در این روش، امکان بی‌گره بافی یا جفتبافی (که نوعی شلختگی در بافت یا تقلب هست) وجود ندارد.
به همین علت، این قالی‌ها جز ظرافت بی‌اندازه، بسیار محکمند و به این سادگی‌ها نخ‌نما نمیشوند. از طرفی این گره آن‌قدر محکم هست که میشود پرزهای فرش را چنان قیچی زد که به کوتاهی مخمل شوند و با پا خوردن اکثر، نقش‌ها و ظرافت گره‌ها اکثر نمایان شود.
به همین علت سرشناس هست که فرش کرمان هر چه پا بخورد مرغوب‌تر هست و هیچ اتفاقی هم برای فرش نمی‌افتد.
فرش‌هاي قم، تبریز، اصفهان و کرمان ترکی بافند؛ یعنی هم ظریف‌اند، هم بسیار خوشگل و محکم و گرچه گران.
فرش‌هاي پشمی درشت‌بافت که اغلب سنگین میباشند و نقش‌هاي درشتی هم دارند، فارسی‌بافند. در گره فارسی یا یک گره فقط یک طرف پرز گره میخورد و طرف دیگر آن آزاد هست.
در این روش، چله شل‌تر هست و برای سفت‌کردن آن، شانه‌هاي سنگین را محکم‌تر روی پرزها می‌کوبند تا پرزهای پشمی در هم فرو بروند و چله محکم شود. همین درهم رفتگی پشم‌ها، امکان بی‌گره‌بافی یا جفتبافی را اکثر میکند.
بافنده‌هاي فرش‌هاي فارسی‌باف به خاطر درشتی پرزهای پشم، نمی توانند نقشه‌هاي ظریف و مینیاتوری ببافند. از طرفی، گره فارسی با پا خوردن در طول سال‌ها (که گرچه اصلا کم نیست) کم‌کم پرزها شل شده و نخ‌نما میشوند.
به خاطر همۀ این دلایل، این نوع فرش ارزان‌تر هست. قالی‌هاي فارسی‌بافِ بختیاری، مشهد، اراک، همدان و… مشهورترند. اما به هر حال، این قالی‌ها و رنگ‌هاي زنده و گرم‌شان، انرژی خاصی به محیط زندگی میدهند و قطعا چشم‌نوازتر از هر بافته مصنوعی دیگر میباشند.
کدام طرح فرش را گزینش کنم؟
اکثر ما وقتی به قالی دستباف فکر میکنیم، فورا یاد یک قالی با اساس لاکی – قرمز می‌افتیم که یک گل بزرگ در وسط دارد که نامش «ترنج» هست و 4 لچک (3 گوش) در چهارگوشه قالی و اطراف آن ترنج هم پر از گل و برگ و اسلیمی هست.
خیلی‌ها این طرح را تکراری می دانند (گرچه همین طرح لچک و ترنج که برای ما تکراری هست یکی از اصیل‌ترین طرح‌هاي قالی ایران هست که در بازارهای جهانی کلی طرفدار دارد) ولی خب طرح قالی ایرانی فقط لچک ترنج – آن‌هم با اساس لاکی – نیست؛ طرح‌هاي چندان دیگری هم داریم که برخی‌هایشان درحال فراموش‌شدن میباشند.
نکات زیر راهنمایی‌تان می کند:
اگر یک قالی ریزبافت و هنری میخواهید که کف منزلتان را مانند یک باغ گل در فصل اردیبهشت تزئین کند، می توانید قالی لچک و ترنج یا «شکارگاه» تبریز، قم و اصفهان را بخرید یا «ریزماهی» خوی و «هزاره هریس» مرند. گرچه این نوع فرش‌ها گران هست.
اگردنبال قالی‌هایي با نقوش روستایی و ایلیاتی هستید، میتوانید طرح‌هاي «انسان و حیوان»، «گل و مرغ»، «درختی» «درخت و انسان» و «پای شتر» استان‌هاي فارس، خراسان شمالی، کردستان و گلستان را بخرید. برخی از این نوع طرح‌ها به علت درشت‌بافی، ارزان هم میباشند.
اگر میخواهید منزلتان با فرش‌هاي ساده تزئین شود و فضای آرامش‌بخشی را در منزل به‌وجود بیاورید بروید سراغ قالی‌هاي کویری کرمان و اردکان. اساس این قالی‌ها مانند طبیعت کویر به رنگ‌هاي شتری، خاکستری و کرم هست. طرح‌هاي «کف ساده» قالی‌اي که اساس اطراف لچک و ترنج آن خالی از هر نوع نقشی هست)، «محرمات»، «راه راه» و «قاب قرآنی» از همین نوع میباشند.
اگر دنبال طرح‌هاي مدرنی هستید که به مبل اسپرت‌تان بیاید، یکی از طرح‌هاي هندسی «خشتی»، «قاب‌قابی»، «میناخانی»، «بته جقه» اصفهان، کاشان یا اراک را بخرید.
اگر دنبال قالی‌هاي خیلی ارزان هستید میتوانید طرح‌هاي ریزماهی، محرابی و لچک ترنج استان‌هاي همدان، کاشان و زنجان را بخرید که از پشم کلفت بافته می شود و همان فرش خرسک هست.
منبع : همشهری انلاین
