نرم افزار های متن باز اپن سورس؛ Open Source چیست ؟
پیشگفتار
در حال حاضر نرم افزارهایی به بازار آمده اند که علاوه براینکه به صورت نرم افزار رایگان Free Hardware عرضه می شود ؛ همراه با کد سورس و منبع آن ارایه می شوند بعبارتی نرم افزارهای Open Source علاوه بر نسخه ترجمه شده ، کد اولیه نیز در اختیار متقاضیان قرار می گیرد. با در اختیار داشتن کد اصلی برنامه ؛ امکان اعمال تغییرات و یا سفارشی نمودن آن متناسب با خواسته استفاده کنندگان توسط کارشناسان فراهم می گردد . شاید موضوع جالب باشد که انسان چرخ را اختراع کرد ما دیگر چرخ اختراع نکنیم و به فکر تکمیل آن باشیم!!! پس زمانی زیادی برای نگارش و برنامه نویسی یک نرم افزار مثلا نرم افزار تحت وب مدیریت محتوا مانند مامبو Mambo می شود. خوب ایرانی ها برای داشتن یک نرم افزار مدیریت حرفه ای دو راه دارند یا راه رفته گروه مامبو را دنبال کنند و یکباردیگر نرم افزار جدید با ساختار مشابه بنویسند و یا اینکه مامبو رابا نیاز و سلیقه و کارکرد خود ترجمه فارسی کنند؛ البته گروه مامبو با تفکر اپن سورس یا متن باز کدها را به صورت رایگان در اینترنت اختیار کاربران قرار می دهند.با این تفکر ؛ سیستم عامل اپن سورس لینوکس Linuxهم با تغییراتی در این نرم افزار به فارسی و البته سیستم عامل ملی تبدیل شده است
نرم افزار های متن باز اپن سورس؛ Open Source چیست ؟
برای تهیه و تولید یک نرم افزار باید ابتدا برنامه نویسان با بهره گیری از کدهایی موسوم به کدهای زبان برنامه نویسی مانند سی ؛ پاسکال ؛ ویژوال بیسیک و….. را با منطق خاص و به ترتیب منطقی کنار هم قرار دهند پس از آن کد برنامه را تست و خطاگیری نموده و در نهایت آن را کامپایل می کنند یعنی ترجمه می کنند به گونه ای که شما بتوانید آن را در هر کامپیوتر و سیستم عامل خاص اجرا کنید اکثر نرم افزارهای بدین گونه هستند اعمال تغییرات دلخواه در اکثر برنامه های ترجمه شده ، امری بسیار مشکل و گاها” غیر ممکن است به دلیل اینکه شما به سورس و کد منبع آن دسترسی ندارید
Open Source ها
اما در حال حاضر نرم افزارهایی به بازار آمده اند که علاوه براینکه به صورت نرم افزار رایگان Free Hardware عرضه می شود ؛ همراه با کد سورس و منبع آن ارایه می شوند بعبارتی نرم افزارهای Open Source در اینگونه نرم افزارها علاوه بر نسخه ترجمه شده ، کد اولیه نیز در اختیار متقاضیان قرار می گیرد.بدین ترتیب امکان اعمال تغییرات و یا سفارشی نمودن آن متناسب با خواسته استفاده کنندگان ، فراهم می گردد . ایده ارایه چنین نرم افزارهایی چیست شاید زیباترین این ایده موضوع باشد که چرخ را انسان اختراع کرد ما دیگر چرخ اختراع نکنیم و به فکر تکمیل آن باشیم
نرم افزار مدیریت محتوا مامبو
شاید این حرف درست است زمانی زیادی برای نگارش و برنامه نویسی یک نرم افزار مثلا نرم افزار تحت وب مدیریت محتوا مامبو می شود. خوب ایرانی ها برای داشتن یک نرم افزار مدیریت دوراه دارند یا راه رفته گروه مامبو را دنبال کنند و یکباردیگر نرم افزار جدید بنویسند و یا اینکه مامبو رابا نیاز و سلیقه و کارکرد خود فارسی کنند ؛ البته گروه مامبو با تفکر اپن سورس یا متن باز کدها را به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار می دهند شما با دانش کافی و مهارت لازم می توانید بهترین و زیباترین وبسایتها را با هسته مرکزی مامبو طراحی کنید .به عبارتی اگر شما بخواهید از ابتدا شروع به کار کنید و نرم افزاری با امکانات و خصوصیات مامبو طراحی کنید سالها وقت شما را می گیرید همین وقت را می توانید در جهت ارتقا و گسترش مامبو قرار دهید البته در عین اینکه این نرم افزارهای متن باز و آزادهستند اما مشمول قوانین کپی رایت یا حق تالیف موسوم به گنو GNU General Public Licens می شوند با این تفکر ؛ سیستم عامل اپن سورس لینوکس Linuxهم با تغییراتی در این نرم افزار به فارسی و البته سیستم عامل ملی تبدیل شده استدر این گفتار قصد ندارم در خصوص سیستم عامل ملی لینوکس فارسی توضیحاتی بدهم سعی می کنم در گفتار مجزا به سیستم عامل لینوکس و به صورت نگاه خاص به سیستم عامل ملی لینوکس فارسی بپردازم ؛ اما بعنوان یک سیستم عامل اپن سورس و متن باز بدان اشاره می کنم
نرم افزار Open Source چیست ؟
اکثر نرم افزارهائی را که شما تهیه و یا از طریق اینترنت Download می نمائید ، صرفا” به صورت نسخه های ترجمه شده و آماده اجراء در اختیار شما قرار می گیرند . ترجمه ، فرآیندی است که در آن کد برنامه های نوشته شده توسط برنامه نویسان که از آنان به عنوان کد اولیه ( Source Code ) یاد می شود ، پس از استفاده از برنامه های خاصی موسوم به کمپایلرها به بگونه ای ترجمه می شوند که توسط کامپیوتر قادر درک باشند . اعمال تغییرات دلخواه در اکثر برنامه های ترجمه شده ، امری بسیار مشکل و گاها” غیر ممکن است . اکثر تولید کنندگان نرم افزار از ویژگی فوق به منظور صیانت و حفاظت از کدهای نوشته شده ، استفاده می نمایند . نرم افزارهای Open Source نقطه مقابل رویکرد فوق می باشند . در اینگونه نرم افزارها علاوه بر نسخه ترجمه شده ، کد اولیه نیز در اختیار متقاضیان قرار می گیرد.بدین ترتیب امکان اعمال تغییرات و یا سفارشی نمودن آن متناسب با خواسته استفاده کنندگان ، فراهم می گردد . افرادیکه از ایده Open Source حمایت می نمایند بر این اعتقاد هستند که با اجازه دادن به اشخاصی که علاقه مند به تغییر کد اولیه می باشند ، امکان استفاده مفیدتر از برنامه فراهم و احتمال بروز خطاء در آنان، کاهش خواهد یافت .
ویژگی نرم افزارهای متن باز Open Source : توزیع رایگان . این نوع برنامه ها ، ممکن است به عنوان بخشی همراه یک بسته نرم افزاری ارائه شوند که به متقاضیان فروخته می گردند.کد منبع می بایست بهمراه نرم افزار ،ارائه گردد . هر شخص می بایست اجازه تغییر کد اولیه برنامه را داشته باشد . نسخه های اصلاح شده را می توان مجددا” توزیع نمود . به مجوز سایر نرم افزارها نیاز نخواهد بود .
نگاهی به تاریخچه سیستم عامل لینوکس یک نرم افزار متن باز واقعی
بد نیست اشاره ای به یک مثال واقعی در دنیای نرم افزارهای Open Source داشته باشیم . در سال 1991 ، Linus Torvalds ، دانشجوی دانشگاه هلسینکی فنلاند یک سیستم عامل جدید مبتنی بر Minix ( اقتباس شده از یونیکس ) را ایجاد که نام آن را لینوکس ( Linux ) گذاشت . وی نسخه شماره 0.02 لینوکس را بر اساس GNU General Public Licens که شامل تعاریف قانونی جامعی در خصوص نرم افزارهای Open Source است ، ارائه نمود . تعداد زیادی از افراد در سرتاسر جهان اقدام به Download لینوکس و استفاده از آن نمودند . گروهی زیادی از افراد فوق خود برنامه نویسان حرفه ای بودند که توانائی انجام تغییرات مورد نیاز در لینوکس را داشتند . Torvalds ، نسخه های اصلاح شده توسط سایر برنامه تویسان را دریافت و با لحاظ نمودن تغییرات ، در سال 1994 نسخه شماره یک لینوکس را عرضه نمود .
یک نکته نگران کننده در خصوص نرم افزارهای Open Source ، فقدان ضمانت و پشتیبانی فنی از آنان است . با توجه به این موضوع که همواره امکان و یا بهتر بگوئیم مجوز اعمال تغییرات و یا اصلاحات در این نوع نرم افزارها وجود دارد ، تقریبا” حمایت از آنان غیر ممکن و یا مشکل خواهد بود . بدین دلیل برخی از شرکت های حامی نرم افزارهای Open Source با توجه به ارائه سرویس خدمات و پشتیبانی اینگونه نرم افزارها ، اقدام به فروش آنان می نمایند.
مثلا” نرم افزار Red Hat در سال 1994 توسط Official Red Hat Linux عرضه گردید. نرم افزار فوق رایگان نبوده و متقاضیان می بایست هزینه استفاده ( مالکیت ) از آن را پرداخت نمایند. مهمترین ویژگی Red Hat ، امکان پشتیبانی فنی از آن است. برای اغلب سازمان ها و موسسات تضمین حمایت های فنی و پشتیبانی یکی از عوامل مهم تصمیم گیری در خصوص خرید لینوکس در مقابل Download نمودن آن به صورت رایگان می باشد. علاوه بر Red Hat ، شرکت های متعدد دیگری نیز اقدام به عرضه لینوکس با توجه به سیاست ها و دیدگاه های خاص خود نموده اند .در این رابطه نرم افزارهای متعددی با محوریت لینوکس نیز طراحی و پیاده سازی شده است .
نمونه های نرم افزارهای متن باز مرورگر اینترنتی مولیزا Mozilla ( با هسته مرورگر Netscape ) ، سرویس دهنده وب آپاچی Apache ، زبان اسکریپت نویسی وب( زبان تحت وب) پرل PERL و فرمت فایل های گرافکیی PNG ، نمونه هائی در زمینه متن بازها بوده که بر اساس ایده Open Source طراحی و پیاده سازی شده اند .