نتیجه گیری درباره ی جن

هستی «جن» در قرآن و سنت پذیرفته شده است. قرآن کریم، آفرینش جن را از آتش می‌داند، آتشی سوزان و مختلط. دقت در متون قرآنی و روایی نشان می‌دهد که جن دارای فهم و درک بوده، تکالیف الهی بر گردن او نیز ثابت است.

 

جن نیز همانند انسان قدرت اندیشیدن و تفکر دارد و در زندگی خویش در انتخاب راه خوب از بد مختار است؛ این مطلب حکایت از وجود «نفس ناطقه» در جن دارد.

 

فیلسوفان اسلامی پس از تقسیم ماهیت به جوهر و عرَض، جوهر را به پنج قسم تقسیم می‌کنند:

 

عقل، نفس، ماده، صورت و جسم. در این که جن جوهر است نه عرَض جای هیچ شکی نیست زیرا جن، موضوع برای اَعراض قرار می‌گیرد نه آن که خود، عرض باشد. حال پرسش اساسی این است که جن را باید از کدامین اقسام جوهر بدانیم؟

 

 

می‌دهد که جن را باید از اقسام جوهر «نفس» دانست زیرا این آفریده‌ی الهی نه جسم است که از هرگونه احساس و درکی خالی باشد و نه عقل است که از تمام ویژگی‌های ماده و مادیات پیراسته باشد. ماده و صورت نبودن آن نیز بسیار روشن است.

 

پس، از آن‌جا که جوهر را تنها در این پنج قسم منحصرکرده‌اند ناگزیر باید جن را از انواع نفس به شمار آوریم. در تعریف نفس آورده‌اند: «جوهرٌ مجردٌ عن المادة ذاتاً متعلّقٌ بها فعلاً» (23) .

 

جوهر انسانی از آن جهت که ذاتاً مجرد است ولی در مقام فعل نیازمند ماده است داخل در تعریف نفس است. جوهر جنی نیز ذاتاً مجرد است زیرا در مباحث مربوط به «تجرد نفس» ثابت شده است که درک و فهم از ویژگی‌های موجود مجرد است پس جن نیز از آن جهت که قدرت اندیشیدن و تفکر دارد ناگزیر موجودی مجرد است، منتهی همانگونه که نفس انسانی در مقام فعل محتاج بدن خاکی است، نفس جنی نیز در مقام فعل، محتاج جسد هوائی و آتشین است.