وبا مریضی اسهالی هست که توسط باکتری بنام ویبریو کلرا » VIBRIO CHOLERA « ایجاد میشود. میکروب این مریضی اکثر در آب وجود دارد و از طریق خوردن آب آلوده پس از عبور از معده و روده تکثیر پیدا کرده و موجب ترشح سم و افزایش دفع آب و املاح از دیواره روده میشود که با علامت اسهال همراه هست.
پرسش از مسوولان درمورد شایعه اي که این روزها در شبکه هاي اجتماعی دست به دست میشود: شایعه وبا حقیقت دارد؟مریضی وبا با اسهال آبکی شدید شروع میشود و با افت فشار شدید همراه هست.
مریضی وبا در کشور ما قدمت هزارساله دارد و حتی در اشعار شاعران بنام کشورمون نیز به آن اشاره شده هست. چند سالی هست که از همۀ گیری گسترده وبا در کشور خبری نیست ولی هر ساله با شروع فصل گرما نگرانی در مورد شیوع آن در کشور وجود دارد؛
نگرانی اي که بنا به گفته مسئولان وزارت بهداشت با وجود آب آشامیدنی تصفیه شده بسیار کمرنگ شده هست. با وجود این، باز هم شایعاتی در مورد ابتلای چند نفر به وبا در کشور مطرح شده که رئیس مرکز مدیریت مریضی هاي واگیر وزارت بهداشت آن را رد کرده هست.
پزشک محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت مریضی هاي واگیر وزارت بهداشت در مورد شایعات مطرح شده در مورد شیوع مریضی وبا در کشور گفته بود که امسال تاکنون موردی از وبا دیدن نشده هست و هرگونه آمار مطرح شده در این اساس صحت ندارد: «هنوز فصل شیوع وبا فرا نرسیده هست چون معمولا وبا دو بحبوحه دارد و احتمال همۀ گیری آن یکی در ماه هاي خرداد و تیر و دیگری در شهریور و مهر قوت میگیرد.»
کشور ما مثل سایر کشور های جهان هر سال مواردی از مبتلایان به مریضی وبا را دارد ولی هر چند سال یکبار اپیدمی یا همۀ گیری آن به وقوع می پیوندد. پزشک محمود نبوی، معاون مرکز مدیریت مریضی هاي واگیردار وزارت بهداشت، با بیان این مقاله در مورد عامل مریضی وبا توضیح داد:
«ویبریو کلرا «عامل مریضی وبا» شایع ترین باکتری آب هاي سطحی هست که در تمام آب هاي جهان وجود دارد و هیچ کشوری نمیتواند ادعا کند که در آب هاي آن این باکتری وجود ندارد اما در زمان اپیدمی وبا در دهه 90 میلادی، پزشکان متوجه شدند این باکتریها در پلانکتون هاي آب هاي سطحی غیرفعال میشوند و اگر شخصی آبی را بخورد که حاوی پلانکتون هایي باشد که باکتری «ویبریو» غیرفعال دارد، وبا نمیگیرد ولی هر چند سال یکبار این باکتری هاي غیرفعال به صورت فعال درمی آیند و قابل کشت میشوند و آب را آلوده میکنند.» پزشک نبوی،
عامل اصلی مریضی وبا را آب آلوده ذکر میکند و تاکید دارد اپیدمی وبا به زیرساخت هاي بهداشتی هر کشور بستگی دارد: «در صورتی که آب آشامیدنی تصفیه شده و بهداشتی باشد، موارد ابتلا به وبا موردی خواهد بود ولی اگر آب آلوده شد همۀ گیری وبا گسترده تر خواهد شد.»
سال 44 باکتری اي از گونه التور به ایران آمد. در آن زمان آب آشامیدنی تصفیه نبود. به همین علت اپیدمی 10 تا 20 هزار نفری مریضی وبا را شاهد بودیم. معاون مرکز مدیریت مریضی هاي واگیردار وزارت بهداشت، آخرین اپیدمی وبا در کشور را مربوط به سال 77 ذکر میکند و میگوید: «در سال 77، حدود10 هزار مورد ابتلا به وبا و100 مورد تلفات داشتیم. از آن زمان تاکنون در سال 84 و در سال 90 اپیدمی وبا در کشور داشتیم که به صورت پراکنده حدود هزار نفر به وبا مبتلا شدند.
سال قبل 9 مورد ابتلا و دوسال پیش 250 مورد ابتلا در مرز بلوچستان از افغانی هایي بودند که از آب هاي آلوده بهرهگیری کرده بودند.» پزشک نبوی در پاسخ به این سوال «سلامت» که با وجود تصفیه بودن آب، چرا باز شاهد اپیدمی آن بودیم، به بررسی اپیدمیولوژی در این اساس اشاره میکند:
«بررسی اپیدمیولوژی کشور ما نشان میدهد موارد ابتلا به وبا اکثر از مصرف سبزی و صیفی جات ضدعفونی نشده بوده هست چون در حال حاضر 98 درصد آب هاي آشامیدنی در کشور ما از نظر باکتری هاي ویروسی ضدعفونی میشوند بنابراین آب لوله کشی شهرها کاملا سالم و تصفیه شده میباشند.» به گفته این متخصص مریضی هاي عفونی، صیفی و سبزیجات ضدعفونی نشده اضافه بر وبا میتواند باعث مریضی هاي دیگر مثل اسهال خونی شود.
پیش بینی معاون مرکز مدیریت مریضی هاي واگیردار وزارت بهداشت این هست که شاید اپیدمی وبا را در یکی دو سال آینده داشته باشیم: «ما هر سال با آغاز فصل گرما در حال آماده باش هستیم و همکاران ما در بخش هاي عفونی، اطفال و داخلی برای درمان و بازرسی این مریضی فعال میشوند ولی با دقت به تصفیه بودن آب آشامیدنی، نگرانی از اپیدمی وبا نداریم و تنها نگرانی ما مصرف سبزی و صیفی هاي ضدعفونی نشده هست.»
وی در مورد نحوه ضدعفونی کردن میوه ها و سبزی ها تاکید ویژه اي بر ضدعفونی کردن صیفی هاي بوته اي مثل توت فرنگی، گوجه فرنگی و خیار و سبزی خوردن و… دارد: «ابتدا باید صیفی جات را با آب یا آب نمک بشویید تا گل ولای و آلودگی آن از بین برود ولی اینکار کافی نیست چون باکتری هاي عامل وبا نمک دوست میباشند و با آب نمک از بین نمیروند. بعد از این مرحله باید از ماده ضدعفونی کننده مخصوص میوه و سبزی بهرهگیری کرد.
حتما مطابق دستور درج شده روی ماده ضدعفونی کننده از آن بهرهگیری کنید چون در غیر این صورت سبزی شما تلخ میشود و قابل مصرف نخواهد بود.» به گفته پزشک نبوی، امکان آلودگی هندوانه، خربزه و خیار به عامل مریضی وبا کمتر هست و اگر آن ها را با مایع ظرفشویی بشویید، امکان آلودگی به وبا کاملا از بین میرود.
معاون مرکز مدیریت مریضی هاي واگیر وزارت بهداشت با بیان این که امسال هنوز موردی از ابتلا به وبا در کشور دیدن نشده هست، درمورد علائم مریضی وبا اینگونه توضیح داد: «مریضی وبا با اسهال آبکی شدید شروع میشود و با افت فشار شدید همراه هست.
معمولا افراد بزرگسال در زمان اسهال میتوانند خودشان را بازرسی کنند ولی در زمان ابتلا به وبا، اسهال به صورت آب و بی اختیار از بدن دفع میشود و بسیار خطرناک هست. نباید با دیدن علائم وبا صبر کرد، بلکه لازم هست فورا به مراکز درمانی مراجعه شود.»
پزشک نبوی همینطور با تاکید مجدد بر ضدعفونی کردن سبزی و صیفی ها به چند تصور اشتباه در مورد ضدعفونی کردن میوه و سبزی اشاره کرد: «بعضی از مردم، صیفی و سبزی را با آب نمک یا سرکه ضدعفونی میکنند که هیچ کدام باکتری هاي زیان آور را از بین نمیبرد. عامل مریضی اسهال خونی یعنی شیگلا در محیط اسیدی از بین نمیرود، بنابراین تنها راه ضدعفونی کردن بهرهگیری از مایع ضدعفونی کننده با همان روش ذکرشده روی بسته بندی آن هست.»
به گفته پزشک نبوی، تمام باکتری هاي مریضی زای صیفی جاتی که با آب آلوده در تماس بوده و آبیاری شده اند، از طریق ضدعفونی با روش ذکرشده از بین میرود و میتوان با خیال راحت آن ها را مصرف کرد.
در یکی دو هفته قبل، خبری در وایبر منتشر شد با این مضمون که از خوردن دلسترهایی که طعم انار و انگور دارند، به علت بهرهگیری مفرط انها از طعم دهنده هایي با ماندگاری پایین خودداری کنید. در این پیام بیان شده بود که بعضی از این دلستر ها حاوی نوعی ویروس میباشند که مستقیما و به سرعت روی بینایی و کاهش دید اثر می گذارند و منجر به دوبینی و ترک خوردگی کانون چشم خواهند شد.
در ادامه گفته شده بود که تاکنون بیش از 10 مورد به بیمارستان مصطفی خمینی تهران و میلاد ارجاع داده شده اند. این قضیه را پیگیری کردیم و از رئیس روابط عمومی وزارت بهداشت صحت و سقم آن را جویا شدیم. پزشک زارع نژاد با بیان این که هر اتفاقی از طریق روابط عمومی وزارت بهداشت به طور رسمی اعلام میشود، گفت: «بیان این پیام ها از زبان رئیس یک بیمارستان روشی نخ نما و قدیمی هست که نباید آن را باور کرد.
از طرف دیگر بخشی از این پیامک ها جنبه رقابتی و تجاری بین ساخت کنندگان دارد وگرنه محصولی که دارای مجوز از سازمان استاندارد و سازمان غذا و داروست، به جز موارد تخلف بعید هست که چنین مشکلی داشته هست.» پزشک زارع نژاد با بیان این که گزارشی از عوارض ناشی از مصرف دلستر به دست ما نرسیده هست، گفت: «چون ویروس ها ناشناخته میباشند و درمانی برای آن وجود ندارد به راحتی همۀ چیز را به ویروس نسبت میدهند.» وی به مردم پیشنهاد کرد: «در زمان خرید هر محصولی به تاریخ ساخت و انقضای آن دقت و مجوز استاندارد و سازمان غذا و دارو را بررسی کنید.»