علائم و درمان یائسگی در مردان
یائسگی در مردها
یائسگی یکی از مریضی هایي هست که چه برای خانمها و چه برای آقایان اتفاق میوفتد در ادامه می‌توانید تالاب را دنبال نمایید.
خیلی ها فکر میکنند که یائسگی فقط مخصوص خانمها و زنان هست که با بالا رفتن سن دیگر پریود نمی شوند. اما باید بدانید مردان هم در زندگی زمان یائسگی را باید سنجیدن کنند. یائسگی در خانمها به اصطلاح پزشكی منوپوز «افت سطح استروژن و پروژسترون» ودر آقایان آندروپوز «افت سطح تستسترون و آندروژن» نامیده می شود. آقایان تدریجی با بالا رفتن سن و به دنبال كاهش ترشح هورمون مردانه گریبانگیر علائمی چون ناتوانی جنسی، افسردگی و… می شوند. اگر كنجكاو شده‌اید كه بدانید یائسگی مردانه در چه گروهی از مردان اتفاق می‌افتد این مقاله را از دست ندهید.
همه ی‌خانم‌ها تدریجی از سن 45 سالگی به دنبال كاهش ترشح هورمون‌هاي زنانه، علائم یائسگی همچون بی‌نظمی عادت ماهانه، گرگرفتگی، تپش قلب، تعریق، اضطراب و بی‌خوابی را سنجیدن می‌كنند تا اینكه كاملا عادت ماهانه‌شان قطع می شود. این دوره بخشی اجتناب‌ناپذیر از زندگی خانم‌هاست و كمتر كسی به این فكر می‌افتد كه آقایان هم ممكن هست یائسه شوند، درحالی‌كه این موضوع حقایق دارد و آقایان نیز تدریجی با بالا رفتن سن و به دنبال كاهش ترشح هورمون مردانه گریبانگیر علائمی چون ناتوانی جنسی، افسردگی، ضعف عضلانی و. . . میشوند.
اگر كنجكاو شده‌اید كه بدانید یائسگی مردانه در چه سنی ودر چه گروهی از مردان اتفاق می‌افتد صحبت‌هاي دكتر ناهید حمزه‌اي اصفهانی، متخصص اورولوژی و مجاری ادراری و دكتر محمدحسین سلطانی، متخصص اورولوژی، فوق تخصص اندویورولوژی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی را از دست ندهید.
افت تستوسترون و كاهش اطمینان به نفس
عکس ذهنی افراد نسبت به جنسیت خود و میزان سرو جنسی، هردو وابسته به هورمون‌هاي جنسی میباشند. به گفته دكتر سلطانی این هورمون‌ها باعث ساخت اسپرم و ارتقای كیفیت زندگی مردان میشوند، بنابر این وقتی سطح تستوسترون افت می‌كند عکس ذهنی فرد از خودش تغییر می‌كند و احساس اطمینان به‌نفسش را از دست می دهد. افزون بر این فرد دیگر به سهولت تحریك نمیشود چون كاهش این هورمون روی خونسازی تاثیر می گذارد و افت ساخت گلبول‌هاي قرمز خود باعث كم‌خونی، ضعف و خستگی میشود. دیدنی هست بدانید كه خانمها هم با افت سطح تستوسترون در بدن‌شان گریبانگیر این تظاهرات میشوند.
با چه نشانه‌هایي آغاز میشود؟
به‌گفته دكتر ناهید حمزه‌اي، یائسگی مردانه می تواند علائم گوناگون خلقی، جسمانی و جنسی به همراه داشته باشد. علائم خلقی آن بیشتر به صورت افسردگی، اضطراب، كج‌خلقی، زودرنجی و. . . دیده میشود. علائم جسمی نیز به صورت كاهش حجم عضلات و بالا رفتن میزان چربی بدن ظاهر میشود. دكتر سلطانی نیز دراین مورد توضیح می دهد كه در بدن خانمها چربی بیشتر غالب هست اما در آقایان بافت عضلانی غالب هست، بنابر این با ورود به زمان یائسگی بافت عضلانی و قوام استخوانی مردها تدریجی تحلیل می رود و اساس برای شكستگی‌ها فراهم میشود.
به‌گفته دكتر حمزه‌اي، پایین آمدن سطح تستسترون و افزایش استروژن خون همینطور میتواند باعث مشكلات و كاهش توانایی جنسی شود. علاوه براینها یائسگی باعث می شود سطح انرژی پایین بیاید و فرد نتواند به سهولت فعالیت‌هاي جسمانی را مثل گذشته انجام دهد، برای مثال ممكن هست دیگر نتواند به سهولت مسیرهای طولانی پیاده‌روی كند یا اجسام سنگین را از روی زمین بلند كند، همینطور ممكن هست مشكلات خواب پیدا كند، برای مثال خر و پفش چندان شود یا موقعمشاهده تلویزیون خوابش ببرد. برخی اوقات هم تاری دید، مشكلات پروستات مثل بزرگی خوش‌خیم پروستات و. . . پیدا می‌كند.
وقتی مرد حالت زنانه پیدا می‌كند
دكتر محمدحسین سلطانی، متخصص اورولوژی در مورد یائسگی مردانه توضیح میدهد كه در برخی ها به موجب مریضی‌هاي اساس‌اي وادار میشویم بافت‌هاي ترشح كننده آندروژن ازجمله بیضه‌ها را برداریم، درنتیجه فرد گریبانگیر علائم یائسگی میشود. به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی، اثرات یائسگی در مردان خیلی وسیع‌تر از یائسگی خانم‌هاست زیرا این روال در همه ی خانمها بالاخره دیر یا زود اتفاق می‌افتد اما وقتی یك مرد گریبانگیر یائسگی میشود یعنی واقعا افت محسوسی در سطح آندروژن‌ها و هورمون‌هاي مردانه‌اش به وجود آمده هست و كیفیت زندگی‌اش به‌شدت تحت تاثیر قرار می گیرد. مردی كه در تعریف یائسگی قرار می گیرد دیگر حالات و توان بدنی گذشته را ندارد، گریبانگیر تظاهرات پوكی استخوان میشود و به سوی حالت زنانگی پیش می رود، به‌خصوص اگر یائسگی در دهه‌هاي پایینتر زندگی اتفاق بیفتد.
تستوسترون از كجا ترشح می شود؟
شاید از خود بپرسید كه هورمون تستوسترون چگونه و از كجا ترشح میشود، دكتر حمزه‌اي توضیح می دهد كه برای ساخت این هورمون ابتدا هورمونی به نام GnRH در هیپوتالاموس ترشح میشود و روی هیپوفیز تاثیر میگذارد، هیپوفیز نیز هورمونی به نام LH ترشح می‌كند كه روی سلول‌هاي بیضه تاثیر گذاشته و باعث می شود تستسترون ترشح كنند. اگرچه در انسان غده فوق كلیه «آدرنال» چه در خانمها و چه در آقایان تستوسترون ترشح می‌كند.
یائسگی مردانه درمان هم میشود؟
به گفته دكتر ناهید حمزه‌اي، با جای گزین كردن تستوسترون می توان بیشتر علائم یائسگی مردانه را برطرف كرد، اما برخی علائم با هورمون‌درمانی قابل برگشت نیستند. برای مثال از این طریق میتوان حجم عضله را برگرداند، خواب را تنظیم كرد و افسردگی را كاهش داد اما تستوسترون نمی تواند به تنهایی مشكلات جنسی را برطرف كند. اگرچه غرض در این جا افراد با سنین بالاست، به عبارتی اگر یائسگی به هر دلیلی در سنین جوانی رخ دهد، میتوان با جای گزین كردن تستوسترون مشكلات جنسی را هم برطرف كرد، اما در آقایان مسن این روش خیلی روی قضایا جنسی و افزایش سطح انرژی بدن تاثیر نمی گذارد.
دكتر سلطانی نیز معتقد هست گذشته از آغاز هورمون‌درمانی باید حتما سطح هورمون‌هاي بیمار اندازه‌گیری شود تا از یائسگی مردانه مطمئن شویم. به گفته این فوق تخصص اندویورولوژی، الزاما هر افت هورمونی علت بر یائسگی نمیشود چراكه در روال طبیعی بالا رفتن سن تدریجی هورمون‌هاي مردانه كاهش پیدا می‌كنند و این حالت در تعریف یائسگی قرار نمیگیرد، بنابر این تنها وقتی نتیجه آزمایشگاه و تظاهرات بالینی در كنار هم قرار میگیرند بیمار كاندید درمان با تستوسترون می شود.
هورمون همه ی وقت مقصر نیست!
تقریبا 70 درصد از آقایان بالای 70 سال گریبانگیر علائم یائسگی می شوند. گاهی هم دیده می شود كه فرد در سنین بالا از لحاظ هورمون تستسترون مشكلی ندارد اما در عین حال از مشكلات جنسی یا جسمی و افسردگی رنج میبرد. دكتر حمزه‌اي معتقد هست در این موارد بیشتر مشكلات روحی، روانی، اجتماعی، دیابت، مصرف چندان الكل و… نقش دارند.
گاهی اوقات نیز برعكس این حالت پیش می آید یعنی ممكن هست فرد كاهش هورمون تستسترون پیدا كند اما گریبانگیر مشكلات جنسی، جسمی و روحی نشود. علاوه براینها، آقایان هم مثل خانمها ممكن هست در اثر برخی مریضی‌ها یا سوء مصرف الكل، دیابت، سندرم متابولیك و حتی بهرهگیری از آفت‌كش‌ها گریبانگیر افت ناگهانی تستسترون و یائسگی زودرس در سنین جوانی شوند.
تستوسترون؛ شمشیر دو لبه!
هورمون درمانی هم به صورت تزریقی و هم خوراكی با قرص و كپسول انجام می شود، اما دكتر حمزه‌اي نوع تزریقی آن را خیلی پیشنهاد نمی‌كند زیرا معتقد هست در این روش هورمون یكدفعه و با دوز بالا وارد بدن میشود و نمی تواند به خوبی هورمون‌هاي بدن را تنظیم كند. از طرفی افزایش ناگهانی و چندان تستوسترون در بدن خود عاملی برای افزایش خطر سرطان پروستات و سكته قلبی و مغزی به‌شمار می آید، بنابر این تستوسترون باید زیر نظر متخصص ودر دوزهای پایین مصرف شود. دكتر سلطانی نیز معتقد هست گذشته از آغاز درمان با هورمون اول از همه ی باید مطمئن شویم بیمار، سرطان پروستات ندارد چون این سرطان كاملا وابسته به آندروژن هست و با تزریق هورمون شعله‌ور میشود.
افزون بر این فرد باید از لحاظ مریضی‌هاي اساس‌اي بررسی شود. افرادی كه مریضی‌هاي قلبی و عروقی خیلی پیشرفته دارند یا مبتلا به برخی مریضی‌هاي خونی مثل پلی سیتمی «چندان بودن گلبول‌هاي قرمز خون» میباشند هم نباید هورمون‌درمانی انجام دهند زیرا آندروژن و تستوسترون، خونسازی را تحریك می‌كنند. این نكته را هم باید درنظر گرفت كه چون هورمون از خارج به بدن تزریق میشود ممكن هست کمی اثرات جانبی داشته باشد اما اگر روی برنامه و تحت نظر پزشك مصرف شود طبق معمول عارضه خاصی ایجاد نمی‌كند.
چگونه یائسگی رابه تعویق بیندازیم؟
به‌گفته دكتر سلطانی، یائسگی در آقایان خیلی رایج نیست بنابر این راه یا داروی خاصی برای پیشگیري ازآن وجود ندارد، اما با داشتن یك زندگی سالم، دوری از اضطراب، تغذیه مناسب، حفظ وزن متعادل و ورزش كردن می توان احتمال وقوع آن را كاهش داد. ورزش كردن در آقایان سطح هورمون‌هاي جنسی را بالا می برد، درست برعكس خانمها كه انجام ورزش‌هاي شدید و حرفه‌اي باعث كاهش سرو جنسی و افزایش هورمون‌هاي مردانه و حتی گاهی اوقات افزایش ناباروری در انها میشود. اگرچه ورزش كردن به شرطی در این اساس به آقایان كمك می‌كند كه از داروها، مكمل‌ها و. . . بهرهگیری نكنند.
علاوه براین، احتمال بروز یائسگی در مردانی كه چاق میباشند بیشتر هست زیرا هرچه بافت چربی بیشتر باشد میزان تبدیل شدن آن به استروژن هم بیشتر می شود و افزایش استروژن باعث غالب شدن تظاهرات زنانه میشود. دكتر حمزه‌اي نیز معتقد هست تستوسترون كاملا تابع محیط و شراط زندگی هست. برای مثال عوامل تنش‌زا، افسردگی و حتی گیاه‌خواری باعث كاهش ترشح تستوسترون می شوند. محل زندگی نیز می تواند بر این موضوع تاثیر گذار باشد، برای مثال كسانی كه در ارتفاعات زندگی می‌كنند طبق معمول تستوسترون كمتری دارند. به گفته این متخصص اورولوژی، مصرف مكمل‌هاي خوراکی مناسب زیر نظر پزشك هم میتواند بروز علائم یائسگی رابه تعویق بیندازد.
همه ی مردها یائسه نمی شوند!
یائسگی در خانمها به اصطلاح پزشكی منوپوز «افت سطح استروژن و پروژسترون» ودر آقایان آندروپوز «افت سطح تستسترون و آندروژن» نامیده می شود. دكتر ناهید حمزه‌اي اصفهانی، متخصص اورولوژی در ادامه توضیح میدهد كه خانمها طبق معمول بین سن 45 تا 65 سالگی گریبانگیر یائسگی می شوند و تقریبا می توان گفت این حالت، ناگهانی اتفاق می‌افتد اما درباره آقایان برخی مقالات آغاز یائسگی را از سن 30 سالگی، برخی از 35 سالگی و برخی دیگر از 45 سالگی ذكر می‌كنند.
به هرحال مسلم هست كه از دهه چهارم زندگی، هورمون تستوسترون در بدن آقایان به آرامی آغاز به كاهش می‌كند و چون به صورت به مرور هست، برخلاف یائسگی در خانمها، علائم ناگهانی ایجاد نمی‌كند. در غالباً موارد علائم یائسگی مردانه بین دهه 5 و 6 زندگی خودرا نشان میدهند. اگرچه نمی توانیم بگوییم این علائم در همه ی مردها بروز می‌كنند زیرا خیلی از آقایان در این سنین گریبانگیر كاهش چشمگیر هورمون مردانه نمی شوند.
خطر یائسگی زودرس با دوپینگ تستوسترون
خیلی اوقات دیده می شود آقایان در باشگاه‌هاي ورزشی برای افزایش حجم عضلات‌شان به صورت سر خود تستوسترون مصرف می‌كنند. به گفته دكتر ناهید حمزه‌اي این كار شاید باعث افزایش حجم عضلانی شود اما قدرت بدنی را بالا نمیبرد ودر عین حال خطر سرطان پروستات و سكته را افزایش میدهد. از طرفی چون بدن عادت می‌كند كه از یك منبع خارجی تستوسترون دریافت كند، خود ساخت این هورمون را متوقف می‌‌کند، درنتیجه وقتی فرد مصرف تستوسترون را كنار میگذارد بدنش با كمبود این هورمون روبه‌رو میشود و علائم یائسگی را ایجاد می‌كند. دكتر سلطانی نیز معتقد هست افراد ورزشكاری كه دوپینگ می‌كنند و برای افزایش ظرفیت تنفسی‌شان هورمون جنسی تزریق می‌كنند گریبانگیر كاهش سرو جنسی و اختلالات باروری میشوند .
بچه‌دار شدن بعد از یائسگی مردانه
بحث بچه‌دار شدن در یائسگی آقایان خیلی مطرح نیست. دكتر سلطانی در این مورد توضیح میدهد كه خانمها وقتی وارد فاز یائسگی می شوند تراز هورمونی‌شان به هم میخورد و بافت و مخاط رحم و تخمدان‌هاي‌شان دیگر پذیرای حالات حاملگی نیستند، بنابر این قدرت بچه‌دار شدن را از دست می دهند. اما آقایان به این علت كه وظیفه بارداری رابه عهده ندارند گریبانگیر این مشكل نمی شوند.
خانمها طی دوهفته اول سیكل ماهانه گریبانگیر افزایش استروژن می شوند ودر دوهفته آخر هم افزایش پروژسترون را سنجیدن می‌كنند، بر این اساس باروری یا تخمك‌گذاری اتفاق می‌افتد اما بدن مردها آن گونه كار نمی‌كند. ضمن اینكه هورمون تستوسترون و آندروژن فقط از بیضه‌ها ترشح نمیشوند، بنابر این آقایان با ورود به یائسگی كاملا هورمون‌هاي جنسی‌شان را از دست نمیدهند و فقط میزان آن ها كاهش پیدا می‌كند. اگرچه ممكن هست ساخت اسپرم‌هاي‌شان كاهش پیدا كند اما صرفا قدرت باروری‌شان را از دست نمیدهند.
افسردگی مریضی زنانه نیست!
متاسفانه خیلی از آقایان فكر می‌كنند افسردگی یك مریضی زنانه هست، بنابر این اصلا این احتمال را نمیدهند كه خودشان هم ممكن هست تدریجی با بالا رفتن سن و كاهش تستسترون گریبانگیر افسردگی شوند. دكتر حمزه‌اي در ادامه توضیح میدهد كه آقایان طبق معمول احساس افسردگی خود رابه همسر و مشكلات جنسی و اقتصادی‌شان ربط میدهند و خیلی پیگیر درمان آن نمی شوند. بهمین علت هست كه آمار خودكشی در آقایان بین سنین 45 تا 65 سالگی سه برابر خانم‌هاي هم‌سن خود هست. در سنین بالای 65 سال نیز این آمار تقریبا هشت برابر می شود، درحالی‌كه مردها هم می توانند با درمان افسردگی و هورمون‌درمانی زندگی كاملا طبیعی داشته باشند.
متاسفانه آقایان خیلی اوقات خجالت می‌كشند به این موضوع اقرار كنند. علاوه براین چون علائم روحی‌شان طبق معمول به صورت اضطراب و زودرنجی تظاهر می‌كند، آن رابه افسردگی ربط نمی دهند. آقایان باید این روال را همچون بخشی طبیعی از زندگی خود به حساب بیاورند و آمادگی‌اش را داشته باشند تا درصورت وقوع علائم به پزشك مراجعه كرده و تقاضای كمك كنند.
