فلج چندگانه یا اِسکلروزِ چندگانه (به انگلیسی: Encephalomyelitis disseminata یا Multiple sclerosis) که با نام اختصاری اِماِس یا MS نیز شناخته میشود، یک بیماری التهابی است که در آن غلافهای میلین سلولهای عصبی در مغز و نخاع آسیب میبینند. این آسیب دیدگی در توانایی بخشهایی از سیستم عصبی که مسئول ارتباط هستند اختلال ایجاد میکند و باعث به وجود آمدن علائم و نشانههای زیادی، از جمله مشکلات فیزیکی، روانی و در برخی موارد مشکلات روانپزشکی شود.
برخی شواهد دال بر پیوست این بیماری با درجه زیبایی دارد .اماس به چند شکل ظاهر میشود و علائم جدید آن یا به صورت حملات مرحلهای (به شکل برگشتی) یا در طول زمان (به شکل متناوب) اتفاق میافتد. ممکن است در بین حملات نشانه بیماری به کلی از بین برود؛ با این وجود مشکلات عصبی دائمی مخصوصا با پیشرفت بیماری در مراحل بعدی به طور مداوم اتفاق میافتد. اگرچه علت بیماری مشخص نیست اما مکانیزم اصلی آن تخریب توسط سیستم ایمنی بدن و یا اختلال در سلولهای تولید کننده میلین میباشد. دلایل ارائه شده در مورد این مکانیزمها شامل عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مانند عفونت میباشد.
معمولاً اماس بر اساس نشانهها و علائم و نتایج آزمایشهای پزشکی تشخیص داده میشود. درمان مشخصی برای اماس وجود ندارد. درمانهای موجود به منظور بهبود عملکرد بدن پس از هر حمله و جلوگیری از حملات جدید صورت میگیرد.اگرچه داروهایی که برای درمان اماس تجویز میشود اندکی موثرند اما دارای اثرات جانبی هستند و تحمل آن دشوار است. با وجود اینکه شواهدی در مورد اثربخشی درمانهای جایگزین اماس وجود ندارد، بسیاری از مردم به دنبال آن درمانها هستند.
پیش بینی نتیجه دراز مدت درمان بسیار دشوار است، اما نتیجه قابل قبول بیشتر در زنان، افرادی که در سنین پایین تر به این بیماری مبتلا شدهاند، افرادی که در آنها دورههای عود مشاهده میشود و افرادی که آنها در مراحل اولیه حملههای کمی را تجربه کردهاند مشاهده میشود. امید به زندگی افراد دارای اماس ۵ تا ۱۰ سال کمتر از دیگران است.از سال ۲۰۰۸، بین ۲ تا ۲٫۵ میلیون نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا شدهاند، این در حالی است که نرخ ابتلا در بخشهای مختلف جهان و در بین جوامع مختلف تفاوت آشکاری دارد.
این بیماری به طور معمول در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی و در زنان دو برابر مردان اتفاق میافتد. نام “اسکلروز چندگانه” به زخمها (سختینه– به عبارت دیگری پلاک یا زخم) که در ماده سفید مغز یا ستون فقرات قرار دارد گفته میشود. اماس در سال ۱۸۶۸ توسط ژان مارتین شارکو توصیف شد. محققان در حال توسعه درمانها و روشهای تشخیص جدید هستند.
در اين مطلب به ورزش هايي اشاره مي شود که براي مبتلايان به ام اس بسيار مفيد بوده و قابليت مغز را بر مي گرداند.
انجام ورزشهايي همچون بدنسازي و ايروبيک سبب حفظ بهتر قابليتهاي مغز و اعصاب در بيماران مبتلا به اماس ميشود.
قسمتهاي آسيبديده مغز بيماران مبتلا به اماس در افرادي که ورزش ميکنند کندتر تخريب ميشود.
به نظر ميرسد که ورزشهايي همچون بدنسازي و ايروبيک روي بخشهايي از مغز که در برابر اماس آسيبپذيرترند نقش محافظتي داشته و سبب ميشود قشر خاکستري مغز در حجم گستردهتري حفظ شود.
*چند نکته مهم ورزش ميتواند به تخفيف علائم msکمک کند.اما بسيار مهم است كه براي موفق شدن، احتياطهاي لازم را در يك برنامهي ورزشي در نظر بگيريد.
نكتهي مهم ديگر اين است كه بيش از حد به ورزش نپردازيد. انجام فعاليتهاي ورزشي در بيماران مبتلا به MS بايد با احتياط انجام گيرد و حركات كششي موجب آسيب نشود. اگر در ورزش افراط كنيد ممكن است موجب كشيدگي عضلات و آسيب به سيستم عضلاني شويد. افزايش درد در عضلات منجر به خستگي بيش از حد و وارد شدن استرس به بدن و ذهن ميشود. قبل از آغاز برنامهي ورزشي با پزشك خود مشورت كنيد.
پزشك شما ممكن است چه توصيههايي براي شما داشته باشد؟
* در بارهي نوع ورزشي كه مناسب شماست و انواعي از ورزش كه بايد از آن اجتناب كنيد.
* درمورد شدت فعاليتي كه بايد داشته باشيد.
* دربارهي دوره و مدت زماني كه بايد ورزش كنيد و در مورد محدوديتهاي فيزيكي شما.
مراجعه به ساير متخصصان مانند فيزيوتراپيست ميتواند به شما كمك كند. فيزيوتراپيست ميتواند با توجه به نياز شما نوع ورزشي كه مناسب شما باشد را طراحي كند. در اين صورت ورزشي كه متناسب با علائم باليني، شكل بدن، نيروي بدني و سلامت كلي شماست انجام ميشود.
چگونه ميتوانيد با ايمني ورزش كنيد؟
* هميشه قبل از شروع ورزش با نرمش مناسب بدن را گرم كنيد و پس از ورزش نيز با نرمش آرام بدن را سرد كنيد.
* به آراميپيش برويد. مثلا اگر قرار است كه 30 دقيقه ورزش كنيد، با جلسات 10 دقيقهاي شروع كنيد و به تدريج آن را افزايش دهيد.
* در يك محيط امن ورزش كنيد. از ورزش در سطوح لغزنده اجتناب كنيد، در نور كم ورزش نكنيد، قاليچهها را كنار بگذاريد و هر چيزي كه ممكن است خطري در حين ورزش براي شما ايجاد كند را دور كنيد.
* اگر در تعادل مشكل داريد، هنگام ورزش به يك نرده يا تكيهگاه تكيه كنيد.
* هر زماني كه احساس كرديد حالتان خوب نيست و يا ممكن است آسيب بببينيد ورزش را متوقف كنيد.
* فعاليتي را انتخاب كنيد كه براي شما جالب باشد و از انجام آن لذت ببريد. ورزشهاي ايروبيك آبي، شنا، تاي چي و يوگا ورزشهايي هستند كه براي بيماران مبتلا به MS مناسب هستند.
اگر دماي بدن شما بيش از حد افزايش يابد چه اتفاقي خواهد افتاد؟
برخي از افراد مبتلا به MS به گرما حساس هستند. به اين معنا كه در مواقعي كه بدن گرم ميشود و دماي آن افزايش مييابد علائم بيماري دوباره پديدار شده و يا بدتر ميشوند. در هنگام ورزش دماي بدن افزايش مييابد.
چگونه ميتوان از افزايش بيش از حد دماي بدن جلوگيري كرد؟
* در ساعات گرم روز ، ورزش نكنيد و از ورزش در ساعات 10 صبح تا 3 بعد از ظهر خودداري كنيد. اگر بيرون از منزل ورزش ميكنيد، سعي كنيد صبحها و يا عصرها ورزش كنيد.
* مقدار زيادي مايعات خنك بنوشيد.
* مراقب حالتهاي بدن خود باشيد. اگر دچار علائميشديد كه قبل از ورزش آنها را نداشتيد، آرامتر ورزش كنيد و يا ورزش را متوقف كنيد تا بدنتان خنك شود.
* شنا، ورزشهاي آبي و نرمشهاي آبي ايروبيك بدن شما را حين ورزش خنك نگه ميدارند. قبل از ايكه وارد آب شويد در بارهي دماي آب استخر از مسئول استخر سؤال كنيد. همچنين مطمئن شويد كه سطوح لغزنده در اتاق كمدها و در اطراف استخر وجود نداشته باشد.