6 نکته در رابطه با ایده منطقه امن ترامپ برای سوریه

هر چند ایده تشکیل منطقه امن ترامپ با نظر اوباما در سوریه مغایرت دارد، اما به نظر می رسد از همان سیاست و استراتژی اوباما در قبال بحران سوریه تبعیت می کند.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا روز پنج شنبه(6 بهمن) در مصاحبه با شبکه ای بی سی این کشور اعلام کرد که قصد دارد در سوریه “منطقه امن” برای تامین امنیت مردم این کشور بوجود آورد.

بر اساس اطلاعات خبرگزاری رویترز، پیش نویس فرمان رئیس جمهور آمریکا آماده شده است و وزارت امور خارجه و پنتاگون باید ظرف مدت 90 روز طرح ایجاد “منطقه امنیتی” در سوریه را برای شهروندان سوری آماده کنند.

هر چند تاکنون جزئیات زیادی از این طرح فاش نشده است، اما چند نکته در رابطه با آن قابل ذکر است:

1- در حال حاضر میلیون ها نفر از مردم سوریه در اردن، ترکیه و لبنان و برخی از کشورهای اروپایی پناهنده هستند. این تعداد آواره دربردارنده چالش های عمیق اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و حتی امنیتی بر جامعه میزبان می باشند که در یادداشت حاضر مجالی برای پرداختن به آنها نیست.

2- نگاهی به عرصه تحولات سوریه در شش سال گذشته نشان می دهد که بواسطه حضور گروه های تروریستی در سوریه، فضا برای حضور هیچ کدام از قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای تنگ نیست و درصورت اراده هریک از طرف های بحران برای حضور بیشتر و موثرتر در آن، این حضور امکان پذیر می باشد.

ترکیه بعد از حضور نظامی روسیه و بدلیل نگرانی از عدم دستیابی به اهداف خود در سوریه، با سرنگونی جنگنده روسی بر کلیه منافع تجاری- سیاسی با روسیه چشم پوشی کرد و زمانی دیگر با یک معذرت خواهی ساده رئیس اقتدارگرا، تانک های ترک بدون هیچ واهمه ای جلوی چشم سوخوهای روسی وارد سوریه شدند و اما امروز؛ گروه تروریستی داعش در منطقه الباب استان حلب هدف حملات هوایی مشترک جنگنده های دو کشور قرار می گیرد.

3- اوباما در طول دوره ریاست جمهوری همواره مخالف ایجاد منطقه امن در سوریه بود و ایجاد چنین منطقه ای را بدلیل چالش های مدوام آن و مخالفت روسیه و ایران بسیار دشوار می دانست.

ماهیت منطقه امن و اینکه علیه چه مجموعه ای (نظام اسد یا گروه های تروریستی) ایجاد شود و یا ضمانت اجرایی آن برعهده چه کشورهایی باشد، از مهمترین چالش های پیش روی اوباما بود. اما علیرغم نگرانی و مخالفت اوباما، پیشنهاد اخیر ترامپ با نظر مثبت ولی مشروط مقامات روس مواجه شده است.

به عقیده مقامات مسکو و به نقل از روزنامه روسی”ایزوستیا”، ایده ایجاد “منطقه امن” در سوریه ممکن است اوضاع را بهبود بخشد، ولی برای نتیجه بخش بودن آن چند شرط لازم است که مهمترین آنها یکجانبه نبودن اقدامات و موافقت دولت سوریه است.

4- به اعتقاد رئیس ایالات متحده، کشورهای عربی تنها کشورهایی هستند که قادر به تامین مالی تشکیل منطقه امن در سوریه هستند و از آنها خواسته تا هزینه های تشکیل چنین منطقه ای را تقبل کنند.

با توجه اینکه تاکنون مخالفان مسلح مورد حمایت های مالی، نظامی و آموزشی برخی کشورهای عربی، ترکیه و کشورهای غربی بوده اند و نیز با توجه به شکست های اخیر مخالفان در جنگ حلب، در صورت تحقق برخی اهداف و انتظارات آنها در سوریه، این طرح ممکن است توسط برخی کشورهای عربی مورد استقبال واقع شود.

5- لذا با توجه به شرایط میدانی بحران و نیز احتمال هایی که جهت بهبود روابط روسیه و ایالات متحده در دوران ترامپ وجود دارد، امکان پذیرش این ایده توسط جامعه جهانی و تشکیل چنین منطقه ای دور از انتظار و واقعیت نیست.

اما درعین حال، پذیرش ایجاد منطقه امن در واقع اذعان جامعه جهانی به نبود یک راه حل جامع و پایدار برای بحران سوریه است، بحرانی که با ایجاد منطقه امن نیز افق روشنی برای رهایی از آن قابل تصور نیست.

6- از طرفی هر چند ایده تشکیل منطقه امن ترامپ با نظر اوباما در سوریه مغایرت دارد، اما به نظر می رسد از همان سیاست و استراتژی اوباما در قبال بحران سوریه تبعیت می کند.

به عبارتی نه به تقویت موثر مخالفان کمک خواهد کرد و نه اسد قادر به تسلط بر کلیه خاک سوریه خواهد بود.لذا این ایده ترامپ را می توان به نوعی تداوم سیاست عدم اقدام موثر اوباما در بحران سوریه قلمداد کرد که عمدتا به استمرار وضعیت بحران تا زمان نامشخصی منجر خواهد شد.