چه چیز موجب بلوغ زودرس میشود؟
بررسی عواملی که موجب بلوغ زودرس میشود
در دوران بلوغ فرزندانمان به مشکلی به نام بلوغ زودرس می شویم و مطالعه این مطلب متوجه علائم و مشکلات بلوغ زودرس را برای شما عزیزان فراهم نموده ایم
دوره‌اي در زندگی هست که کودک دچار تغییرات جسمی شده و بدن او بالاخره به بدن یک بزرگسال تبدیل می شود که قادر به تولیدمثل هست.در نیمه اول بلوغ، رشد بسیار تند صورت می گیرد و وقتی بلوغ به پایان رسید، رشد قطع می شود.
به گزارش تالاب: بلوغ دوره‌اي در زندگی هست که کودک دچار تغییرات جسمی شده و بدن او بالاخره به بدن یک بزرگسال تبدیل میشود که قادر به تولیدمثل هست.
بلوغ با سیگنال‌هاي هورمونی از مغز به تخمدان‌ها و بیضه‌ها تحریک می شود. تخمدان‌ها «در دخترها» و بیضه‌ها «در پسرها» باتولید انواع و اقسام هورمون‌هایي که رشد، عملکرد و تغییر را در قسمت‌هاي گوناگون بدن مانند اندام تناسلی، سینه‌ها، پوست، عضلات، استخوان‌ها، مو و مغز، تحریک میکند، به این سیگنال‌هاي هورمونی از مغز واکنش میدهند.
در نیمه اول بلوغ، رشد بسیار تند صورت می گیرد و وقتی بلوغ به پایان رسید، رشد قطع می شود. گذشته از بلوغ دخترها و پسرها فقط در داشتن اندام‌جنسی متفاوت با هم فرق می کنند.
در طول بلوغ تفاوت‌هاي گوناگون دیگری بین این دو جنسیت پدیدار میشود مانند اندازه و سایز بدن، شکل بدن، تغییر ترکیب و عملکرد در بسیاری سیستم‌ها و ساختارهای بدن. به این تفاوت‌هاي آشکار، ویژگی‌هاي ثانویه جنسی اطلاق می شود.
بلوغ ، بلوغ زودرس و بلوغ دیررس
بلوغ همینطور شامل تغییرات روانی و اجتماعی از کودکی به بزرگسالی می شود. در این مطلب تمرکز ما بیشتر روی جنبه‌هاي فیزیکی بلوغ خواهد بود نه جنبه‌هاي روانی و اجتماعی آن.
عوامل مختلفی میتواند در زمان شروع بلوغ در کودکان تاثیرگذار باشد، حتی استرس. در یک تحقیق مشخص شد که استرس، مانند استرس‌هایي که با جدایی والدین برای کودک ایجاد میشود، بلوغ را به تعجیل می‌اندازد.
در یک تحقیق که توسط آکادمی پزشکی کودکان در امریکا انجام گرفت، مشخص شد که امروزه پسرهای امریکایی بین شش ماه تا دو سال زودتر از چند دهه گذشته به بلوغ می رسند.
دکترها پیش‌تر اعلام کرده بودند که سن بلوغ دخترها هم جلوتر افتاده هست. ولی چه تفاوتی بین بلوغ دخترها و پسرها وجود دارد؟
– بلوغ در دخترها یک تا دو سال زودتر از پسرها آغاز می شود.
– به طور کلی دخترها دوران بلوغ خود را زودتر از پسرها تمام می کنند.
– دخترها معمولاً حدود ۴ سال بعد از نمایان شدن تغییرات فیزیکی بلوغ، به قد و بلوغ تولیدمثلی میرسند.
– پسرها تا شش سال بعد از نخستین نمودهای بلوغ به رشد ادامه میدهند.
– بلوغ دخترها معمولاً بین ۹ تا ۱۴ سالگی اتفاق می‌افتد.
– بلوغ پسرها معمولاً بین ۱۰ تا ۱۷ سالگی به طول می‌انجامد. متخصصین میگویند
احتمالاً بخاطر طولانی‌تر بودن دوران بلوغ در پسرها هست که آن ها بلندقدتر از دخترها میباشند.
– تستوسترون و آندروژن دو استیروئید جنسی مردانه میباشند.
تستوسترون همۀ تغییرات مردانه مانند کلفت‌تر شدن صدا، مو هاي صورت و رشد عضلات را باعث می شود.
استرادیول هم در رشد مردانه تاثیرگذار اتس ولی بیشتر در رشد خانم‌ها موثر هست.
بلوغ ، بلوغ زودرس و بلوغ دیررس
– استروژن و استرادیول دو هورمون اصلی میباشند که رشد را در خانم‌ها تحریک میکنند.
استرادیول رشد رحم و سینه‌ها را تحریک میکند. سطح استرادیول در دخترها زودتر از پسرها بالا میرود و در خانم‌ها به سطح بالاتری می رسد.تستوسترون هم در رشد خانم‌ها موثر هست ولی به درجاتی بسیار کمتر نسبت به آقایان.
در طول بلوغ دخترها چه اتفاقی می‌افتد؟
– اندام‌های جنسی:
کلیتوریس «قسمتی حساس در اندام تناسلی خانم‌ها» و رحم رشد میکنند.
– شروع قاعدگی:
یکی از نخستین چیزهایی که در طول بلوغ دخترها اتفاق می‌افتد، شروع عادت‌ماهیانه هست.
وقتی پریود در دخترها شروع میشود، دخترها به زنی تبدیل می شوند که قدرت باروری پیدا می کند.
– تغییر در پستان‌ها:
سینه‌هاي دخترها شروع به رشد میکند. گاهی یک توده کوچک و دردناک درست زیر نوک پستان احساس می شود که طبیعی هست.
– ترشحات واژن:
ترشحات واژن شروع به تغییر می کند.
بلوغ ، بلوغ زودرس و بلوغ دیررس
– موهای بدن:
رشد مو در ناحیه تناسلی و سپس زیربغل‌ها و روی پاها شروع میشود.
– پوست:
با رشد غدد عرق و چربی در دخترها، پوست آن ها چرب‌تر شده و بیشتر عرق خواهند کرد. خیلی مهم هست که درباره نظافت هرروز و منظم و بهرهگیری از دئودورانت و اسپری در طول این دوران به آن ها آموزش داده شود. جوش زدن هم اتفاقی عادی در طول این دوران هست.
– اندازه و شکل بدن:
بدن دخترها در طول دوران بلوغ تغییر میکند. لگن آن ها پهن‌تر شده و کمرشان باریک تر می شود. زیر شکم و باسنشان چربی می‌آورد. دخترها نباید نگران این چربی اضافه باشند زیرا این‌ها بخشی عادی از رشد زنانه هست و به این معنی نیست که چاق شده‌اند. دست‌ها و پاهایشان معمولاً سریعتر از قسمت‌هاي دیگر بدن رشد میکند.
– احساسات:
احساسات و عواطف دخترها در این دوران بخصوص نزدیک به زمان عادت‌ماهیانه‌شان تغییر میکند.
این تغییرات احساسی که ممکن هست شامل آسیب‌پذیری و زودرنجی هم شود، معمولاً بخاطر نوسان سطح هورمون‌ها هست که در طول عادت ماهیانه اتفاق می‌افتد. اگر دختری احساس میکند که این تغییرات احساسی بسیار شدید میباشند، باید به دکتر مراجعه کند زیرا ممکن هست
دچار سندرم پیش از قاعدگی «PMS» باشد. متخصصین میتوانند با تجویز دارو یا ارائه پیشنهاد‌هایي برای تغییر سبک زندگی به او کمک کنند. تغییرات احساسی معمولاً با ورزش منظم بهتر میشود. اگر دختر بتواند با مادر خود یا یک خواهر بزرگ‌تر یا زنی دیگر درباره تغییرات فیزیکی و احساسی خود صحبت کند، بسیار برایش خوب خواهد بود.
بلوغ ، بلوغ زودرس و بلوغ دیررس
در طول بلوغ پسرها چه اتفاقی می‌افتد؟
– کیسه بیضه، بیضه‌ها و آلت تناسلی مردانه:
کیسه بیضه در پسرها نازکتر و قرمز شده و بیضه‌هایشان رشد خواهد کرد. بعدها در حدود ۱۳ سالگی، آلت تناسلی‌شان بزرگ تر و بلندتر شده و بیضه‌ها همچنان به رشد ادامه خواهند داد.
– تغییر در صدا:
با بزرگ‌تر شدن حنجره و عضلات یا تارهای صورتی، صدای پسرها گرفته‌تر و خش‌دار میشود. این مسئله کاملاً طبیعی هست.
– رویاهای خیس:
ممکن هست در طول خواب دچار انزال شوند و صبح که بیدار می شوند ببینند شلوارو ملحفه‌هایشان خیس هست. این به آن معنا نیست که خوابی با محتوای جنسی دیده هست. خیلی مهم هست که عزیزانشان برایشان توضیح دهند که این مشکل دست خودشان نیست و نمی توانند جلوی آن را بگیرند. این بخشی از بزرگ شدن هست.
– نعوظ غیرارادی:
در طول دوران بلوغ پسرها گاهی دچار نعوظ غیرارادی می شوند. این اتفاق بدون دست خوردن به آلت تناسلی یا حتی فکر جنسی که تحریکشان کند می‌افتد.
اگر این اتفاق در محلی عمومی بیفتد ممکن هست باعث خجالتشان شود ولی قسمتی طبیعی از بزرگ شدن هست.
– رشد سینه‌ها:
سینه‌هاي تعداد زیادی از پسرها در طول بلوغ ورم می کند. ممکن هست زیر یکی یا هر دو نوک سینه‌هایشان احساس توده کنند که ممکن هست دردناک هم باشد. گرچه این تورم و درد بالاخره از بین میرود. این مسئله بخاطر تغییرات هورمونی در طول بلوغ اتفاق می‌افتد.
– پوست:
پوست پسرها در طول بلوغ چرب‌تر میشود. همینطور بیشتر عرق می کنند. در طول این دوران غدد چربی و عرق در آن ها در حال رشد هست. خیلی خوب هست که درباره تمیز نگه داشتن پوست و نظافت منظم و بهرهگیری از اسپری و دئودورانت به انها آموزش داده شود. همینطور ممکن هست جوش‌هاي پوستی بزنند.
– سایز بدن:
در طول بلوغ پسرها جهش رشد صورت میگیرد.
این رشد یک تا دو سال بعد از شروع بلوغ در بالاترین حد خود می رسد.
دست‌ها و پاها سریعتر از بقیه قسمت‌هاي بدن رشد می کند و کشیده میشود. در طول این دوران احساس میکنند بدترکیب شده‌اند. سطح کلی چربی بدنشان به نسبت حجم عضلاتشان کاهش می‌یابد.
– موی بدن:
موها در اطراف ناحیه تناسلی، زیر بغل، روی پاها و دست‌ها و صورت شروع به رویش می کنند. رشد مو هاي صورت معمولاً از پشت لب و چانه شروع می شود که میتوانند آن را با ریش‌تراش اصلاح کنند. بهرهگیری از فوم و ژل‌هاي مخصوص اصلاح صورت احتمال ایجاد زخم را روی صورت کاهش می دهد. ریش‌تراش‌هاي برقی معمولاً کمتر صورت را زخم می کنند.
– احساسات:
پسرها ممکن هست دچار تغییرات روحیه شوند؛ یک لحظه میخندند و بعد میبینید یکدفعه گریه می کنند. پسرها همینطور دچار احساسات شدید عصبانیت میشوند. علت آن تا قسمتی بالا رفتن سطح هورمون‌ها در بدن و همینطور جنبه روانی کنار آمدن با همۀ تغییراتی هست که در بدن در حال انجام هست. اگر پسرها بتوانند با یکی از اعضای خانواده یا یک دوست خوب حرف بزنند، بسیار برایشان خوب خواهد بود. در یک تحقیق امریکایی مشخص شد که تغییرات روحیه در نوجوانان با تغییرات بیولوژیکی در مغر نوجوانان توجیه می شود.
چه چیز موجب بلوغ میشود؟
– ژن‌ها:
متخصصین میگویند بلوغ با یک ژن به نام kiSS1 شروع میشود. این ژن در زمان تولد در بدن ما وجود دارد و ژن دیگری به نام GPR54 ساخت میکند. GPR54 سال ها در بدن میماند تااینکه kisspeptin – موادشیمیایی که توسط ژن kiSS1 ساخت می شود – آن را فعال کنند. GPR54 فعال‌شده مغز را برای ساخت GnRH «هورمون تولیدکننده گونادوتروپین که ماده محرک غده جنسی و هورمونی قوی هست» تحریک میکند. GnRH باعث می شود سایر غدد بدن مانند بیضه‌ها در پسرها و تخمدان‌ها در دخترها هورمون‌هاي دیگری ساخت کنند.
– هورمون‌ها:
بیضه‌ها تستوسترون ساخت میکنند که موجب رشد بیضه‌ها و آلت تناسلی، رشد عضلات، موها و کلفت‌تر شدن صدا در پسرها میشود. تخمدان‌هاي خانم‌ها هم به مقداری بسیار کمتر تستوسترون ساخت می کند و این هورمون برای کمک به حفظ حجم عضلانی و استحکام استخوان‌ها بهرهگیری می شود. تخمدان‌ها استرادیول هم ساخت می کنند که رشد سینه‌ها، دستگاه تولیدمثل زنانه و همینطور تنظیم عادت ماهیانه را بر عهده دارد.
– محرک‌های بلوغ:
متخصصین باور دارند که عوامل محیطی یا ژنتیکی – حتی سموم محیطی – موجب تحریک بلـوغ میشوند. عوامل تغذیه‌اي هم به ویژه برای دخترها مهم میباشند. دخترهایی که چاق میباشند یا اضافه‌وزن دارند
معمولاً دچار بلـوغ زودرس میشوند و دخترهایی که کمبود وزن دارند معمولاً دیرتر وارد دوران بـلوغ میشوند. این روزها احتمالاً بخاطر بالاتر بودن وزن دخترها، سن بلوغ در بیشتر مناطق جهان پایین آمده هست. دانشمندان امریکایی نشان داده‌اند که حتی چاقی در دوران کودکی احتمال این که دختر زودتر به سن بلوغ برسد را بالا میبرد. دانشمندان مطمئن نیستند که زمان بلوغ در پسرها هم موثر هست یا خیر.
بلوغ ، بلوغ زودرس و بلوغ دیررس
تشخیص بلوغ زودرس یا دیررس
اگر بلـوغ در دختر یا پسری دیر یا زود اتفاق بیفتد، او باید فقط پیش دکتر عمومی خود برود. نداشتن هیچ نشانه از رشد سینه‌ها تا سن ۱۴ سالگی یا شروع نشدن قاعدگی او تا سن ۱۶ سالگی می تواند علامت بلوغ دیررس در دخترها باشد. رشد نکردن بیضه‌ها در پسرها تا سن ۱۴ سالگی هم می تواند نشانه بلوغ دیررس در آن ها باشد.
دکتر عمومی از بیمار آزمایش خون می گیرد تا ببیند هورمون‌هاي او در چه وضعیتی هست. همینطور ممکن هست برای چک کردن اوضاع غدد او، MRI یا سونوگرافی برای او تجویز کند.
درمان بلوغ زودرس
نوع درمان به این بستگی خواهد داشت که این بلوغ زودرس علتی داشته هست یا خیر.
اگر علتی برای آن یافت شود، ابتدا آن علت مورد درمان قرار خواهد گرفت. اگر دلیلی برای آن پیدا نشود ، داروهایی هست که می تواند بلـوغ را به صورت موقت متوقف کند – این داروها از تاثیرات هورمون‌ها پیش گیری می کند.
فقط در صورتی درمان پیشنهاد میشود که دکتر باور داشته باشد این بلوغ زودرس ممکن هست موجب بروز مشکلاتی در اینده برای کودک شود مانند ضعیف شدن استخوان‌ها یا کوتاه قد ماندن او. اگر دکتر تصور نداشته باشد که ممکن هست کودک در آینده با مشکلاتی موجه شود، بلـوغ زودرس تحت درمان قرار نمی گیرد.
در یک تحقیق مشخص شد که بلـوغ زودرس با ایجاد رفتارهای خوراکی غیرعادی و اضطراب در نوجوانان همراه خواهد بود.
درمان بلوغ دیررس
بلـوغ دیررس ممکن هست دلایلی داشته باشد و دکتر مسئول یافتن این دلایل هست.
این دلایل ممکن هست شامل موارد زیر باشد:
– اختلالات تغذیه: مانند آنورکسیا
– اوضاع هورمونی: کم‌کار بودن غده تیروئید
– سایر مشکلات و مریضی‌ها: مانند دیابت، مریضی کلیوی یا آسم
– مشکلات ژنتیکی: مانند AIS «سندرم عدم حساسیت به آندروژن» – بدن بیماران مبتلا به این سندرم از برخی هورمون‌ها بهرهگیری نمیکند.
بلوغ ، بلوغ زودرس و بلوغ دیررس
درمان پیروز علت‌ها بلـوغ دیررس می‌بایست موجب شروع بـلوغ شود. گاهی‌اوقات کودک نیاز به مصرف داروهای هورمونی پیدا می کند.
براساس تحقیقات محققان دانشگاه اوتاگو در نیوزلند، تغییرات هورمونی در بارداری ایجاد اضطراب پس از زایمان مادر و تغییرات رفتاری می کند که ممکن هست در فرزندان دختر یا حتی دخترخوانده‌ها ایجاد بلـوغ دیررس کند.
