عذرخواهی بیش از حد میتواند آسیب پذیر باشد

عذرخواهی بیش از حد میتواند آسیب پذیر باشد

عذرخواهی های اشتباه

 

عذرخواهی یا معذرت خواهی در کل یک معقوله کامل هست که هر انسان این کلمه را از زبان خارج کند معلوم هست که فرد بزرگی ست اما اگر این کلمه چندان از حد باشد این ادم ساده لوح هست . 

 

به گزارش تالاب آیا شما هم ازآن دسته افرادی هستید که چندان عذرخواهی می‌کنند؟ نمیدانید؟

 

عذرخواهی بیش از حد میتواند آسیب پذیر باشد , خب، سعی کنید وقت هایي که عذرخواهی می‌کنید، مچ خودتان را بگیرید. مثلا وقتی کسی به گوشی موبایلش خیره شده هست بشما برخورد می‌کند، وقتی گارسون غذاخوری برای تان نوشیدنی اشتباهی می آورد یا وقتی یک نفر کیفش را روی تنها صندلی خالی مترو قبل هست، شمایید که میگویید معذرت می‌خواهم؟ اگر این طور هست، بقیه این متن را بخوانید.

 

اول از همه ی این‌که شما تنها نیستید. افراد زیادی فکر میکنند در مکالمات روزنانه خود زیادی عذرخواهی می‌کنند. شاید باورتان نشود اما کارشناسانی میباشند که این زمان را «عصر عذرخواهی» نامیده اند.

 

اگرچه آن ها بر زمینه آمارهای کشور های اروپائی به چنین عنوانی رسیده اند اما خب در کشور ما هم لابلای افرادی که با «ملاحظه» حتی بیگانه اند، افرادی هم میباشند که چندان عذرخواهی میکنند.

 

لابد می پرسید مگر مؤدب بودن ایرادی هم دارد؟

این در حالی هست که رسانه ها دائم میگویند از عزت نفس مان پشتیبانی کنیم و این‌که اگر خود ما را دست پایین بگیریم، برای سلامتی مان زیان آور است.

 

برای این سوال که عذرخواهی مفید هست یا بد، جواب واضحی وجود ندارد و تا حد زیادی به موقعیت و این‌که چرا عذرخواهی میکنیم، بستگی دارد. شاید باورتان نشود که یک عذرخواهی چه میزان ابعاد متفاوتی می‌تواند داشته باشد.

 

غالباً تصور می‌شود که به احتمال بیشتر، این زنان میباشند که مقدور هست چندان عذرخواهی کنند؛ اما مضمون دیدنی اینجاست که این تصور زنان هست! در مطالعات جدید، پرسش شوندگان زن گفته اند 44 درصد از زنان زیادی عذرخواهی می‌کنند، در حالی‌که به نظرشان این رقم در مورد مردان تنها پنج درصد هست اما پرسش شوندگان مرد در پاسخ بهمین سوال گفته اند به نظرشان زنها و مردها به یک اندازه عذرخواهی می‌کنند.

 

عذرخواهی مردانه و زنانه 

«کارینا شومان» «Karina Schumann» از دانشگاه «پیتزبورگ» 11 سال پیش تحقیقاتش را در روانشناسی از چنین بحث هایي آغاز کرد. خودش میگوید: «مردم میگفتند مردها اصلا عذرخواهی نمیکنند چون اصلا قبول ندارند که اشتباه کرده اند؛ در حالیکه زنها برای همه ی چیز عذرخواهی می‌کنند، بدون این‌که حتی به آن فکر کنند.

 

من احساس می‌کردم این حرف ها پایه علمی ندارد و می‌خواستم برای آن پشتوانه اي علمی بسازم.» بهمین علت، شومان از گروهی از دانشجویان کانادایی خواست در دفتری، همه ی وقایع هر روز اي راکه فکر می‌کنند ارزش عذرخواهی دارد، به افزون این‌که عذرخواهی کرده اند یا نه، یادداشت کنند.

 

نتیجه این بود که زنها و مردها برای مواردی که فکر می‌کردند ارزش عذرخواهی دارد، هردو به یک نسبت گفته بودند «ببخشید!» تفاوت دراین بود که زنها برای مواردی احساس میکنند نیاز به عذرخواهی هست که از نظر مردها هیچ دلیلی برای عذرخواهی ندارد. در نتیجه زنها در عمل بیشتر می‌گویند «ببخشید» یا «معذرت می‌خواهم».

 

شومان برای یافته هایش، عنوان «فرضیه آستانه» را گزینه کرد که با مطالعات بعدی هم تایید شد؛ در تعیین این‌که چه چیزی نیاز به عذرخواهی دارد، مردها آستانه بالاتری دارند و زنها حساسیت بیشتری. به بیان دیگر، بانوان حساس ترند و زودتر به احساس عذرخواهی میرسند.

 

اگر این طور باشد آیا خودش یک مشکل نیست؟ اگر گشتی در اینترنت بزنید، عکسهای و جمله ها و اسلایدهایی آموزشی پیدا میکنید که از زنان می‌خواهد در ایمیل ها و مکالمات کاری خود، کمتر از کلماتی بهرهگیری کنند که معنای عذرخواهی دارد؛ چون با اینکار از احساس تبحر خود در کار کم می‌کنند، عزت نفس شان را پایین می آورند و حتی عکس خودشان را در محل کار خراب میکنند.

 

بخشی از این فرض ها احتمالا هیچ پایه علمی ندارند و از تشخيص سوگیرانه ما نشأت میگیرند. همه ی ما میدانیم عذرخواهی کردن چه میزان میتواند سخت باشد، حتی وقتی می‌دانیم به نفع رابطه هست.

 

«مایکل ونزل» «Michael Wenzel» از دانشگاه فلیندرز می‌گوید: «احتمالا مردم به اشتباه فکر میکنند زیان هاي عذرخواهی از سود آن بیشتر هست. برای همین هم نمی‌توانند نتایج مثبت روانشناختی عذرخواهی را ببینند یا پیشبینی کنند و ذهنشان بیشتر با هزینه هاي عذرخواهی کردن مشغول هست.»

 

عذرخواهی بدون فکر 

گروه ونزل به این نتیجه رسید وقتی مردم بابت کاری که دیگری را ناراحت کرده هست، زیر بار عذرخواهی نمی‌روال، در قیاس با این‌که هیچ کاری نکنند، بیشتر احساس قدرت می‌کنند و حس می‌کنند بیشتر به ارزش هاي شان چسبیده اند.

 

در نتیجه حس می‌کنند عزت نفس شان هم بالا رفته هست. ونزل می‌گوید: «احتمالا پشت پرهیز ما از عذرخواهی، نوعی دفاع از خود ما وجوددارد؛ سرو به این‌که قدرت و نظارت مان را حفظ کنیم و حس کنیم با اصرار به حفظ ارزش هاي مان، تمامیت خودرا حفظ کرده ایم.»

 

نتیجه تعجب آور این بود وقتی مردم عذرخواهی میکردند، در قیاس با این‌که هیچ کاری نکنند، بازهم همین مزایا را برای شان داشت؛ یعنی هم احساس قدرت بیشتری میکردند و هم حس می‌کردند ارزش هاي شان را حفظ کرده اند.

 

اگرچه بنظر ونزل این نتیجه هم منطقی هست، چون افراد از این طریق نشان می‌دهند اخلاق مدار و خوبند ودر عین حال با ایجاد مهلت اصلاح کاری که کرده اند، دوباره نظارت رابه دست می‌گیرند و شاید اگر بدبینانه نگاه کنیم، مهلت دستکاری کردن ذهن قربانیان خود رابه دست می آورند!

 

خب، پس این‌که عذرخواهی کنید یا این‌که از عذرخواهی سر باز بزنید، هردو مزایا روان شناختی مشابهی دارد. مضمون این جاست بجای آن که هیچ کاری نکنید، تصمیم بگیرید میخواهید کدام کار را انجام بدهید.

 

عذرخواهی کردن باعث میشود افراد احساس شرمندگی کمتری را سنجیدن کنند و همین به انها انگیزه می‌دهد تا سالم تر رفتار کنند، اگر افراد بجای آن که دائم در موردش فکر کنند یا به کاری مشغول شوند که حواس شان را پرت کند، عذرخواهی کنند، احساس شرمندگی خیلی کمتری خواهند داشت ودر نتیجه رفتارهای سالم تری را در پیش میگیرند، غذای سالم تری میخورند، ورزش می‌کنند و موثر میخوابند. این رویه مزایا کاربردی بیشتری هم دارد و باعث می‌شود که فرد در نگاه غریبه ها گرم تر و قابل اعتمادتر بنظر برسد!

 

حتی عذرخواهی کردن در مورد حالات آب و هوا هم روی این‌که قابل اعتمادتر بنظر برسید، تاثیر دارد. این را نتایج تحقیقات می داني می‌گوید که نشان می‌دهد وقتی صحبت خودرا با عذرخواهی آغاز کنید، احتمال بیشتری دارد بتوانید برای یک ارتباط، گوشی فرد غریبه اي را قرض بگیرید.

 

عذرخواهی بیش از حد میتواند آسیب پذیر باشد

عذرخواهی کردن باعث میشود افراد احساس شرمندگی کمتری را سنجیدن کنند

 

عادت یا نمایش؟ 

پس لااقل وقتی عذرخواهی حقیقی هست، اصلا عادت بدی نیست؛ اما وقتی عذرخواهی حتی هشیارانه هم نباشد، چه برسد به این‌که خالصانه و حقیقی باشد، آن وقت چه؟

 

«کیت فاکس» «Kate Fox» انسان شناسی هست که قبل از نوشتن کتابش، «Watching The English» دست به مطالعه اي می‌دانی زد. او در خیابان راه می رفت و وانمود میکرد اتفاقی به مردم برخورد میکند و میخواست ببیند چند درصد از مردم برای این‌که فاکس خودش رابه آن ها کوبیده هست، از او عذرخواهی میکنند! 80 درصد از انگلیسی ها در لحظه به او گفتند ببخشید! و بین زنان و مردان از این نظر اختلافی نبود. 

 

او به کشور های دیگر هم رفت و خودش را در خیابان به این و آن کوبید تا ببیند آیا در کشور های دیگر هم مردم از او عذرخواهی می‌کنند یا خیر. به گفته فاکس، این‌که مردم در لحظه و به صورت ناخودآگاه بگویند «ببخشید»، عذرخواهی نیست بلکه یک عادت رفتاری برای مؤدب بودن هست و هیچ معنایی ندارد. خودش میگوید: «در بعضی کشورها به من می‌گفتند «مراقب باش» یا «حالت خوبه؟» یا دست شان رابه سمتم می آوردند تا مطمئن شوند چیزی نشده هست و خودم می‌توانم به راهم ادامه دهم.» 

 

عذرخواهی هاي متمایز 

این ایده که عذرخواهی ها همگان بر پایه مشابهی بیان نمی‌شوند از تحقیقات «متز دویچمن» «Mats Deutschmann» می‌آید که در دانشگاه «یومی» سوئد روی زبان کار می‌کند.

 

او حدود پنج سال روی بانک اطلاعات زبانی که در دهه 1990 گرد آوری شده بود مطالعه کرد و به این نتیجه رسید که عذرخواهی، فقط خطاب به فرد آزرده خاطر نیست، بلکه نمایشی هست که ما برای دیگر تماشاگران حاضر هم بازی میکنیم.

 

به علاوه چنان که دربخش انواع عذرخواهی خواهید خواند، خیلی وقت ها هدف حقیقی عذرخواهی، دلجویی نیست. شاید باورتان نشود اما ظاهر افراد هر چه جوان تر باشد، بیشتر عذرخواهی شان حقیقی هست.

 

مطالعه اي که سال قبل در دانشگاه ایالتی اوهایو روی 755 نفر انجام شد، نشان می‌دهد که:

 

موثرترین عذرخواهی ها، شش عامل اصلی دارند. 

– ابراز پشیمانی

– توضیح این‌که چه چیزی اشتباه بوده هست.

– ابراز آگاهی از این‌که مسئولیت آن با فرد عذرخواهی کننده هست

– اعلام نوعی توبه

– توصیه ترمیم یا جبران یا اصلاح موقعیت

– تقاضا برای بخشایش

 

شاید بعد از خواندن این متن دیگر چندان نگران «ببخشید» گفتن هاي تان نباشید. در عوض با دانستن انواع بیان عذرخواهی و اگرچه مولفه هاي موثر در مقبولیت آن، عذرخواهی هاي موثرتری داشته باشید و عذرخواهی هاي دیگران را هم بهتر درک کنید.

 

انواع عذرخواهی

 

خودکار و غیرضروری 

عذرخواهی مبتنی بر عادت، بجای پشیمانی وقتی به صورت خودکار می‌گوییم: «ببخشید»، در حالی‌که مقدور هست حتی آن رابه موجودی بی جان مانند نرده ورودی فروشگاه گفته باشیم، وقتی سرمان در تلفن همراه مان بوده و به آن برخورد کردیم.

 

اجتنابی 

گاهی مجبوریم برای کاری که قبول نداریم نیاز به عذرخواهی دارد، عذرخواهی کنیم. دراین موارد عذرخواهی می‌کنیم بدون این‌که نامی از اتفاقی افتاده ببریم، مثلا میگوییم: «ببخشید بابت اتفاقی که افتاد».

 

تحقیرآمیز یا تخریبی 

به نوعی از عذرخواهی گفته میشود که فرد عذرخواهی کننده موقعیت پیش آمده را مهم نمیداند؛ مثلا وقتی کسی را حسابی آزرده هست، برایش ایمیل بزند و بگوید: «ببخشید که ناراحت شدي!» در واقع این احساس رابه طرف مقابل می‌دهد که درکی از شدت ناراحتی و بد بودن رفتارش ندارتد.

 

حمله با ظاهر مثبت 

این نوع اصلا عذرخواهی نیست، بلکه در واقع نوعی بی ادبی با چهره اي دیگر هست؛ مثلا وقتی به کسی گفته میشود: «خیلی خیلی عذر می‌خواهم اما شما واقعا احمقید!»

 

تصنعی «FAUXPOLOGY» 

کسانی که از این نوع عذرخواهی بهرهگیری میکنند، مسئولیت ناراحتی ایجاد شده را گردن طرف مقابل می‌اندازند؛ مثلا میگویند: «من خیلی معذرت میخواهم اگر کسی آزرده شده.» با بهرهگیری از کلمه «اگر» در واقع نشان می‌دهند کلاً قبول ندارند کار بدی انجام شده هست و طبیعتا مسئولیت آنرا هم قبول نمیکنند.

 

کنایه اي و طعنه آمیز 

تُن صدا و محتوای این نوع از عذرخواهی گویای آن هست که اصلا بویی از ندامت و پشیمانی ندارند، مثلا: «من خیلی متاسفم که جنابعالی مخالفید اما…»

 

مزاحم و انگلی 

نوعی از عذرخواهی هم هست که برای حمایت از بیان دیگری که دقیقا بی ربط هست بکار می‌رود؛ یعنی در واقع نیت دارد فرصتی ایجاد کند تا حرف دیگری زده شود، مثلا: «من حتما سیاست هاي بازگشت کالا را برای شما توضیح می‌دهم، اما پیش ازآن بابت پیگیری نامناسب گلایه هاي شما پوزش می‌خواهم.» 

 

جدیدترین مطالب سایت