بررسی مرگ تک به تک قاتلان امام حسین (ع)
قاتلان امام حسین ع چگونه به هلاکت رسیدند ؟
امام بزرگوارمون حسین «ع» در روز عاشورا به دست افراد زیادی به شهادت رسیدند و همچنین فرزند برادر و اقوامش را هم به شهادت رساندند .
قاتلان امام حسین «ع» و یاران ایشان پس از واقعه کربلا گریبانگیر سخت‌ترین بلاها شدند و تعدادی از آنان گریبانگیر مریضی‌هاي سخت شدند و به هلاکت رسیدند و عده‌اي نیز توسط خون خواستار امام حسین «ع» به سختی مجازات شدند و به سزای اعمال خود رسیدند.
در ادامه نقش قاتلان امام حسین «ع» در حادثه عاشورا و نحوه سرنوشت آنها را در این گزارش بخوانید.
یزید بن معاویه
از نظر تاریخ، خصوصاً تاریخ تشیع، مسلّم هست که عامل اصلی شهادت امام حسین «ع» و یارانش، یزید بن معاویه بوده هست. او پس از این‌که سر بریده حضرت را نزدش آوردند با چوب به دندان‌هاي مبارک امام می‌زد. ماجرای هلاکت یزید به این شرح هست که او روزی با سربازانش برای شکار به صحرا رفت و برای شکار آهویی به اصحابش گفت: «خودم به تنهایی برای شکار این آهو اقدام می کنم و کسی با من نیاید.» فرار آهو باعث شد که یزید از سربازانش دور شود و آنها هر چه به دنبال او گشتند، وی را پیدا نکردند.
یزید بن معاویه در صحرا به صحرانشینی برخورد کرد که از چاه آب میکشید. اندکی آب به یزید داد ولی بر او تعظیم و سلامی نکرد که یزید خشمگین شد و گفت: «اگر بدانی که من کیستم اکثر من را احترام می کني»، آن اعرابی گفت: «اي برادر تو کیستی؟»، که یزید در پاسخ گفت:
«من امیرالمومنین یزید پسر معاویه هستم.» صحرانشین هنگامیکه یزید بن معاویه را تشخيص، خشمگین شد و شمیشر رابه سوی یزید فرود آورد اما بر سر اسب اصابت کرد و اسب پا به فرار گذاشت و یزید آن قدر بر زمین کشیده شد که به هلاکت رسید.
عبیدالله بن چندان
عبید الله چندان عامل مهم قتل مسلم بن عقیل پیش از رسیدن امام حسین «ع» به کربلا و روانه کردن سپاهیان خود به سوی حضرت و به شهادت رساندن ایشان بودو پس از واقعه عاشورا، خاندان امام «ع» رابه اسارت برد.
عبیید الله پس از پیروزی لشکریان مختار، با سپاه خود به سوی آنان آمد، و سپاه مختار عقب نشینی کرد. مختار که کلاًً در پی هلاک ابن چندان و افراد دیگری بود که در واقعه کربلا دست داشتند، ابراهیم بن مالک اشتر را با سپاه برای رویارویی با ابن چندان فرستاد. ابراهیم که می خواست گذشته از ورود ابن چندان به سرزمین عراق، به وی برسد، در نزدیکی شهر موصل به لشکر شام رسید.
در جنگ شدیدی که میان عراقیان و شامیان شروع شد، ابن چندان شکست خورد «محرم ۶۷» و دوست با یارانش به قتل رسید. براساس روایتی از ابومخنف، ابراهیم بن اشتر خود در جنگ تن به تن، ابن چندان رابه قتل رسانده هست.
عمر بن سعد
عمر بن سعد بن ابی وقّاص مشهور به عمر سعد و ابن سعد ، فرمانده سپاه عبیدالله بن چندان در واقعه کربلا بوده هست. او با لشکر چهار هزار نفری به کربلا رفت و اولین تیر رابه سوی حسین «ع» و یارانش رها کرد و پس از شهادت امام حسین «ع» و یارانش دستور داد بر بدن آنان اسب بتازند. ابن سعد به حکومت ری نرسید ودر سال ۶۶ ق به دست مختار ثقفی کشته شد. او از شخصیت‌هاي منفور نزد شیعیان بوده ودر زیارت عاشورا لعن شده هست.
ابن سعد به هنگام قیام سلیمان بن صُرَد خزاعی کوفی به خونخواهی از قاتلان امام حسین «ع» درسال 65 هجری قمری، از ترس کشته شدن به دست مردم، شب ها در دارالاماره میخوابید و یک سال بعد هنگامیکه مختار بن ابی عبید ثقفی قیام کرد و بر کوفه مسلط شد دوست با محمد بن اشعث که او نیز از کمپانی کنندگان اصلی جنگ کربلا بود، فرار کرد.
اما بعد از شورش مردم کوفه بر ضد مختار، به کوفه بازگشت و با دیگر سران مخالف مختار، رهبری مردم رابه دست گرفت، ولی با شکست کوفیان بار دیگر از کوفه گریخت و به سوی بصره رفت تا به مصعب بن زبیر پناهنده شود. مختار یکی از فرماندهان خود رابه نام ابوقلوص شبامی به تعقیب آنان فرستاد.
وی ابن سعد را دستگیر کرده به نزد مختار آورد و ابن سعد و پسرش حفص بن عمر بن سعد که او نیز در مجلس حاضر بود به دستور مختار کشته شدند. مختار پس از آتش زدن بدن آنان سرهای آن دو را برای محمد بن حنفیه به مدینه فرستاد. در روایت تاریخی دیگر آمده هست که ابتدا مختار، ابن سعد رابه شفاعت عبدالله ابن جَعده بن هُبیره مخزومی امان داد، زیرا خواهر مختار یا به قولی دختر مختار همسر عمر بن سعد بود؛
اما پس از انتقاد محمد بن حنفیه به مختار، وی به یکی از فرماندهان سپاه خویش دستور داد تا ابن سعد را در منزل‌اش دستگیر کرده سر از تنش برگیرد.
شمر بن ذی الجوشن
شمر یکی از منفورترین اشخاصی هست که در جنگ با امام حسین «ع» کمپانی داشته و از او به نفرت ذکر میشود. در تعداد زیادی از روایات، شمر را عامل به شهادت رساندن امام در گودال قتلگاه می دانند. هم چنین او پس از به شهادت رساندن امام حسین «ع» نیت حمله به امام سجاد «ع» داشته که عده اي مانع او می‌شوند.
شمر نیز مثل بیشماری دیگر از عوامل دشمن در واقعه عاشورا، به فرمان مختار به هلاکت رسید. در پی قیام مختار ثقفی درسال ۶۶، شمر در جنگ علیه او کمپانی کرد اما مختار وی و دیگر امرای اموی را در جنگ جَبّانة السَبیع «از محله‌هاي کوفه» شکست داد و شمر از کوفه گریخت.
مختار جمعی رابه دوست غلام خود به دنبال او فرستاد اما شمر غلام مختار را کشت و به قریه‌اي به نام کلتانیه «بین شوش و روستای صَیمره» رفت و نامه‌اي برای مُصعَب بن زبیر فرستاد که آماده جنگ با مختار بود، اما بعضی از سپاهیان مختار، شمر را محاصره کردند ودر حالیکه یارانش گریخته بودند، وی را کشتند و سرش را نزد مختار فرستادند و بدنش را پیش سگان انداختند، مختار نیز سر شمر را برای محمد بن حنفیه فرستاد.
قاتلان امام حسین «ع» و یاران ایشان پس از واقعه کربلا دچار سخت‌ترین بلاها شدند
محمد بن اشعث
محمد بن اشعث از عوامل دستگیری مسلم بن عقیل بودو در روز عاشورا انتساب امام حسین «ع» به پیامبر اکرم «ص» انکار کرد و بهمین علت، مورد نفرین امام «ع» قرار گرفت. در بعضی روایات آمده هست که او در روز عاشورا با نیش عقربی به هلاکت رسید اما منابع قویتر، خبر از هلاکت او در قیام مختار میدهند.
محمد بن اشعث و دیگر قاتلان امام حسین «ع»، هنگامیکه شنیدند مختار در جستجوی آنان هست، گریختند و زمانی که از شورش اهالی کوفه باخبر شدند به کوفه برگشتند و فرماندهی این شورش را بر عهده گرفتند اما بعد از این‌که شورش شکست خورد، محمد بن اشعث به دوست شبث بن ربعی و دیگر قاتلان امام حسین «ع» به بصره گریختند و مصعب بن زبیر رابه جنگ با مختار تحریک کردند. ابن اشعث سال ۶۷ق در جنگ مصعب با مختار کشته شد.
هانی بن ثبیت حضرمی
او قاتل عبدالله بن علی بن ابی طالب و جعفر بن علی بن ابی طالب معرفی شده هست ودر زیارت ناحیه مقدسه همچون قاتل این دو فرزند امام علی«ع» لعن شده هست. هانی بن ثبیت در روز عاشورا به دوست رحیل بن خیثمه جعفی و جریر بن مسعود حضرمی کمان و لباس‌هاي امام را ربودند. او که به دستور ابن سعد بر پیکر مطهر امام حسین «ع» تاخته بود، سرانجام به دستور مختار درسال 66 هجری قمری کشته شد.
حرمله بن کاهل اسدی
حرمله در روز عاشورا از تیراندازان سپاه عمر بن سعد بود. او حضرت علی اصغر را با تیر سه شعبه به شهادت رساند که بهمین علت از او با نفرت زیادی ذکر می شود ودر زیارت عاشورا مورد لعن قرار گرفته هست. او هم چنین در شهادت حضرت اباالفضل العباس «ع» نیز نقش داشت و حامل سر مبارک ایشان به کوفه بود. حرمله در قیام مختار، دستگیر شد و به فرمان مختار بن ابوعبید ثقفی، دست و پایش را قطع کردند و سپس وی را در آتش سوزاندند. منهال بن عمرو هنگامیکه از سفر حج به کوفه برگشت و صحنه مرگ حرمله را از نزدیک دیدن کرد، ماجرای ملاقاتش با امام سجاد «ع» و نفرین آن حضرت در حق حرمله را برای مختار تعریف کرد. مختار، از این‌که دعای امام سجاد «ع» به دست او تحقق یافته هست، سجده شکر بجای آورد.
ابحر بن کعب
ابحر در واقعه عاشورا از سپاهیان عمر بن سعد بود. روز عاشورا هنگامیکه لشکر دشمن، امام حسین «ع» را محاصره کرد، عبدالله بن حسن از خیمه بیرون آمد و خود رابه عمویش رساند. ابحر بن کعب با شمشیر به امام حسین «ع» حمله کرد، عبدالله دستش را سپر آن حضرت کرد و بحر شمشیرش را فرود آورد و دست عبدالله را قطع کرد. در بعضی روایات، غارت لباس امام حسین«ع» نیز به او نسبت داده شده هست.
امام حسین «ع» روز عاشورا جامه خودرا پاره کرد تا کسی پس از شهادتش آن را از تنش بیرون نیاورد اما بحر بن کعب این لباس را غارت کرد. در بعضی منابع آمده هست که پس از واقعه عاشورا، دو دست بحر بن کعب، مبتلا به مرض شد. دستان او در زمستان آب «خونابه» می‌داد ودر تابستان مثل چوب خشک می‌شد و پاهای او فلج شد.
عبدالله بن ابی حصین
عبدالله بن ابی حصین، در واقعه کربلا از لشکریان عمر بن سعد ودر گروه عمرو بن حجاج بود که آب را بر روی امام حسین «ع» و یارانش بستند. روز هفتم محرم، عبیدالله بن چندان در نامه‌اي از عمر بن سعد خواست که میان آب و امام حسین «ع» جدایی اندازد.
هنگامیکه این نامه به دست عمر بن سعد رسید، به عمرو بن حجاج دستور داد تا با سربازان خود، مانع دسترسی امام حسین «ع» و یارانش به شریعه فرات شوند. به نقل منابع، عبدالله بن ابی حصین ازدی بجلی به امام حسین «ع» گفت:
«به خدا سوگند که جرعه اي از این آب نخواهی نوشید» که امام حسین «ع» در جواب این اقدام وی را آن گونه نفرین کردند: «خداوندا! وی را تشنه بمیران و هرگز نیامرز». به گزارش حمید بن مسلم ازدی، عبدالله بن ابی حصین پس از واقعه کربلا بیمار شد و هرچه آب می نوشید تشنگی‌اش برطرف نمی‌شد تا این‌که از جهان رفت.
بجدل بن سلیم کلبی
بجدل از سپاهیان عمر بن سعد در واقعه عاشورا هست که پس از شهادت امام حسین«ع»، به انگشتر امام «ع» طمع میکند و برای سرقت آن، انگشت مبارک حضرت را قطع کرد. بجدل بن سلیم در قیام مختار دستگیر شد، و به دستور مختار ابتدا انگشتان و سپس دو پای وی را قطع کردند و آن قدر در خون خود غلتید تا این‌که جان داد.
اسحاق بن حیوه حضرمی
او در روز عاشورا از لشکریان عمر بن سعد بود که به دستور عمر بن سعد داوطلبانه به دوست تعدادی با اسب بر بدن مبارک امام حسین «ع» تاخت. هم چنین در بعضی منابع، سرقت لباسهای امام رابه او نسبت داده اند. او پس از واقعه عاشورا به مریضی پیسی مبتلا، و چهره‌اش دگرگون شد و موهایش ریخت. مختار ثقفی، دست و پای ده نفری که بر بدن امام حسین «ع» اسب تاخته بودند را با میخ آهنین بست و بر پشتشان اسب تاخت تا آنکه کشته شدند.
سنان بن انس نخعی
سنان بن انس یکی از عوامل مهم در شهادت امام حسین «ع» بوده. او در آخرین لحظات حیات امام حسین «ع»، هنگامیکه حضرت در گودال قتلگاه افتاده بودند و کسی از سپاه عمر سعد جرأت تمام کردن کار را نداشت؛ سنان بن انس تأثیر مهمی در تحریک دیگران برای به شهادت رساندن امام حسین «ع» داشت. در هنگام آشفتگی وضعیت کوفه پس از مرگ یزید، سنان که همچون یکی از قاتلان اصلی حسین«ع» شناخته می‌شد؛ زندگی پنهانی در پیش گرفت ودر بعضی از نقل‌ها، پس از قیام مختار ثقفی، از کوفه خارج شد و به بصره و اطراف آن گریخت ودر بعضی منابع آمده که سنان به دست یاران مختار ثقفی کشته شد.
====================
منابع:
1- لهوف، سید بن طاووس
2- تاریخ طبری
3- مقتل الحسین، خوارزمی
4- کشف الغمه، اربلی
5- بحار الانوار، مجلسی
6- انساب الاشراف، بلاذری
7- البدایه و النهایه، ابن کثیر
8- المناقب، ابن شهر آشوب
