پدیده فروچاله چیست ؟ (فیلم و عکس فروچاله و نشست زمین)
پدیده فروچاله چیست ؟
فیلم زیر یکی از بزرگترین فروچاله های ایران را به شما نشان خواهد داد.
فروچاله پدیده ترسناک که در اثر برداشت بی رویه آب زیرزمینی،اتفاق میوفتد. این اتفاق را مرگ زمين ميگويند !
+ برداشت بی رویه آب از سفره هاي زیر زمینی مسبب ان است…
یکی از خطرات جدید که مناطق زیادی از ایران را تهدید میکند همین پدیده فروچاله است که اگر در مناطق مسکونی رخ دهد معلوم نیست چه میزان تلفاتی به بار آورد.
گودال یا فروچاله زمانی شایع است که در ان بخش از زمین بعلت جنس سنگ در زیر سطح زمین از نوع سنگ آهک، سنگ کربنات، تخت سنگ نمک، و یا هر نوع از سنگ که می تواند با آب هاي زیرزمینی در حال گردش در تماس باشد، از طریق انها حل شود.
به گزارش تالاب حل شدن سنگ، فضاها و غارهای زیر زمین را توسعه می‌دهد. گودال هاي مشهور به فروچاله گاهی بسیار چشمگیر هستند، زیرا زمین طبق معمول در حالت عادی دست نخورده باقی میماند در حالیکه فضاهای زیرزمینی بیش از حد بزرگ است.
در زمانی که حمایت کافی برای زمین بالاتر ودر واقع سطح ان از سوی فضاهای خالی زیرین وجود ندارد بنابر این پس از ان فروپاشی ناگهانی سطح زمین می تواند رخ دهد. این سقوط می تواند کوچک، و یا، به مانند انچه این تصویر نشان می‌دهد، می تواند بزرگ رخ دهد که در ان یک خانه یا جاده در بالای صفحه مرتبط بلعیده شود.
یک “فروچاله” چیست؟
عکسی از یک گودال که در زیر بخشی از یک خانه تشکیل شده است. آب فروچاله مساحتی از زمین است که هیچ زهکشی سطح خارجی و طبیعی ندارد – وقتی که باران می بارد، همه ی آب ان در داخل گودال باقی میماند و بطور معمول تخلیه اي به شکل زیرسطحی نخواهد داشت.
گودال می تواند از چند پا به صدها جریب و از کمتر از 1 به بیش از 100 فوت عمق متفاوت داشته باشد.
عده اي از آن ها مانند کاسه کم عمق و یا نعلبکی شکل هستند در حالیکه باقی دیواره هاي عمودی داشته؛ همچنین عده اي از آن ها آب را درون خود نگه می دارند، درست به فرم یک استخر طبیعی.
به گزارش تالاب بطور معمول، فروچاله به آرامی تشکیل می‌شود که کمی تغییر در سطح زمین برای این اتفاق نزدیک قابل توجه است، اما آن ها همچنین میتوانند بطور ناگهانی هنگامی تشکیل شوند که یک فروپاشی در لایه هاي زیرین صورت بگیرد.
چنین فروپاشی هایي می تواند یک اثر دراماتیک داشته باشد اگر ان اتفاق دریک محیط شهری رخ دهد. این تصویر USGS آب فروچاله اي که با فاصله اي بسیار کم از یک خانه در فلوریدا دهان باز کرده است را نشان می‌دهد.
فروچاله در ایران
استان همدان با داشتن ۲۴ فروچاله از مناطق آسیب دیده از این پدیده زیست محیطی است. بیشترین عمق فروچاله در استان همدان مربوط به روستای نوآباد در شهرستان کبودراهنگ با ۶۰ متر است.
یکی از مشکلات محیط زیستی ایران ایجاد فروچاله‌ها است که در ان زمین به یک باره فرو می‌ریزد و الان ۱۴ استان ایران با این پدیده زیست محیطی روبه‌رو شده‌اند.
تا کنون ۱۴ استان ایران از جمله تهران، کرمان، یزد، اصفهان، خراسان رضوی، همدان، فارس، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، سمنان، البرز، قزوین، مرکزی، اردبیل و گلستان با پدیده فرونشست زمین مواجه شده‌اند.
دراین بین استان همدان با داشتن ۲۴ فروچاله از مناطق آسیب دیده از این پدیده زیست محیطی است. بیشترین عمق فروچاله در استان همدان مربوط به روستای نوآباد در شهرستان کبودراهنگ با ۶۰ متر است.
الان یکی از نگرانی‌ها در ارتباط با فروچاله‌ها نزدیک شدن این پدیده با مناطق مسکونی است که میتواند خطراتی را برای ساکنان ایجاد کند.
علت ایجاد این پدیده چیست؟
مصرف روزافزون آب، رشد مصرف آب در کشاورزی، حفر چاه هاي مجاز و غیر مجاز در طول چند دهه گذشته ؛ موجب کاهش و افت سطح منابع آب زیرزمینی ودر پی ان نشست دشت ها و ایجاد فروچاله شده است.
مناطق مستعد به سقوط فروچاله
نقشه زیر مناطقی از ایالات متحده است که در ان انواع سنگ هاي خاصی که به انحلال در آب حساس هستند نشان می‌دهد. دراین مناطق تشکیل حفره زیرزمینی می تواند به تشکیل فروچاله فاجعه بار منجر شود. دراین حالت این نوع سنگ تبخیری «نمک، گچ، و انیدریت» و یا کربناتها «سنگ آهک و دولومیت» می باشند. سنگ هاي تبخیری، 35 تا 40 درصد از زمین ایالات متحده را پوشانده اند، هر چند در تعداد زیادی از مناطق آن ها در اعماق خاک مدفون شده اند.
انواع فروچاله
از آنجا که فلوریدا با حوادث مشهور فروچاله خود در دسترس این اتفاق ترسناک است، بعنوان یک ناحیه مناسب برای استفاده در بحث در مورد برخی انواع مختلف فروچاله و فرآیندهای زمین شناسی و هیدرولوژیکی که سبب تشکیل این مهم می‌شود خواهد بود.
فرآیندهای انحلال، که در ان سنگ هاي سطحی که در دسترس اسیدهای ضعیف حل کننده هستند، محلول می شوند، و suffosion، که در ان حفره شکل گرفته زیر سطح زمین، مسئول تقریباً تمام فروچاله در فلوریدا هستند.
گودال انحلالی
انحلال سنگ آهک یا دولومیت فشرده اغلب درجایی که برای نخستین بار آب در تماس با سطح سنگ است رخ می‌دهد. انحلال تهاجمی نیز زمانی که جریان در دهانه موجود در سنگ، مانند امتداد اتصالات، شکستگی ها، و صفحات لایه متمرکز ودر منطقه اي از نوسانات سطح آب که در ان آب هاي زیرزمینی در تماس با جو می باشند اتفاق میوفتد.
گودال پوشش-فرونشست
گودال پوشش-فرونشست تمایل به توسعه تدریجی که در ان رسوبات پوشش نفوذپذیر هستند و شامل شن و ماسه می باشند، دارد. در مناطقی که مواد پوشش ضخیم‌تر است و یا رسوبات حاوی مقدار زیادی خاک رس است لایه پوشش-فرونشست نسبتا غیرمعمول هستند، کوچکتراند، و ممکن است برای مدت طولانی غیر قابل تشخیص باشد.
گودال پوشش-فروپاشی
گودال پوشش-فروپاشی ممکن است بطور ناگهانی «در طی یک دوره چند ساعته» توسعه یافته و باعث خسارت فاجعه بار شوند. در مواردی که در ان رسوبات پوشش حاوی مقدار قابل توجهی از خاک رس است این مورد رخ می‌دهد. با گذشت زمان، سطح زهکشی، فرسایش خاک و رسوب به یک رکود کاسه مانند کم عمق منجر می‌گردد.
فروچاله ها ناشی از عوامل انسانی
گودال هاي جدید به شیوه هاي استفاده از زمین مرتبط است، به خصوص نحوه پمپاژ آب هاي زیرزمینی و همچنین شیوه هاي ساخت و ساز و توسعه. گودال همچنین می تواند زمانی که الگوهای آب و زهکشی طبیعی تغییر و سیستم هاي انحراف و مسیر آب جدیدی توسعه یافته، تشکیل گردد.
به گزارش تالاب برخی گودال ها هنگامی تشکیل میشوند که سطح زمین تغییر میکند، مانند زمانی که حوضچه هاي صنعتی و رواناب ذخیره سازی ایجاد می‌شود. وزن قابل توجهی از مواد جدید می تواند از یک فروپاشی زیرزمینی مواد حمایت کند، در نتیجه باعث ایجاد فروچاله ها شود.
انواع فروچاله
رسوبات با بار بیش از حد که پوشش حفره در سیستم آبخوان را شامل شده است با ظرافت ویژه اي توسط فشار سیال آب هاي زیرزمینی متعادل گشته. آب در زیر زمین در واقع به حفظ سطح خاک در ان محل کمک میکند.
پمپاژ آب هاي زیرزمینی برای تامین آب شهری و آبیاری می تواند در مناطق مستعد فروچاله ها گودال جدید تولید کند. اگر نتایج پمپاژ باعث کاهش سطح آب هاي زیرزمینی شود، پس از ان شکست ساختاری زیرزمینی صورت گرفته، ودر نتیجه، گودال ها به شکل مصطلح فروچاله می تواند رخ دهد.
مترجم: سایت بیسین
منبع: USGS – سازمان زمین شناسی کشور آمریکا
وضعیت بحرانی فروچاله در همدان
در حال حاضر وضعیت بحرانی منابع آب زیرزمینی همدان باعث تشدید افت سطح آب زیرزمینی و کسری حجم مخزن دشت‌ها شده به گونه‌اي که حدود ۳۰۶ محدوده از ۶۰۹ محدوده مطالعاتی در وضعیت ممنوعیت توسعه بهره‌برداری قرار گرفته و سالیانه با حدود ۵ میلیارد مترمکعب کسری مخزن مواجه شده است.
برداشت بیش از حد پروانه چاه‌هاي مجاز، برداشت چاه‌هاي غیرمجاز، عدم وجود مصرف بهینه، ضعف نظارت و بازرسی بر منابع آب و حفاری و عدم وجود ابزارهای سنجش، نقص شبکه‌هاي پیزومتری و داده‌هاي سطح آب و بیلان، عدم آگاهی ذینفعان و نبود تشکل‌هاي آب بران و خشکسالی‌ها و بالا رفتن نیازهای شرب و صنعت از عوامل کسری مخزن محسوب میشوند.
۱۳ فروچاله مربوط به دشت کبودراهنگ و روستاهای کِردآباد، نوآباد، بابان، آق‌تپه و خان‌آباد بوده و ۱۱ فروچاله دیگر در دشت رزن- قهاوند و روستاهای این منطقه ایجاد شده است که در مجموع ۲۴ فروچاله در همدان ایجاد شده. بیشترین عمق فروچاله را مربوط به نوآباد شهرستان کبودراهنگ با ۶۰ متر است.
خطر نابودی زمین های کشاورزی و مناطق مسکونی با پدیده فروچاله…
