سیب زمینی گونههاي مختلفی دارد که معمولاً با نام زودرس، معمولی «second early» و اصلی «main crop» توصیف می شوند.هر سیب زمینی بذری دارای سر گردتر و ضخیمی هست که چند «چشم» داردسیب زمینی از آن دسته سبزیجات خوش خوراکی هست که به زحمتش می ارزد در مورد پرورش آن مطالعه کنید و امسال خودتان سیب زمینی خانواده را فراهم سازی کنید.
سیب زمینی گونههاي مختلفی دارد که معمولاً با نام زودرس، معمولی «second early» و اصلی «main crop» توصیف میشوند. این نامها نشان میدهند که این سیب زمینیها کی محصول میدهند، به چه فضایی نیاز دارند، با چه فاصلهاي از هم و چه موقع باید کاشته شوند. اگر فضای زیادی ندارید، بهتر هست سیب زمینیهاي زودرس بکارید و همینطور مفید هست خاطرنشان کنیم که احتمال آفت زدگی گونههاي زودرس از آنجا که خیلی زود برداشت می شوند، کمتر هست.
گونه معمولی «second earlies» شانزده تا هفده هفته بعد از کشت میرسند بنابراین باید بتوانید از اوایل تیر تا شروع مرداد آنها را برداشت کنید. گونه اصلی «main crops» هجده تا بیست هفته بعد از کاشت آماده برداشت میباشند. بنابراین معمولاً از تیر تا مهر ماه میتوانید آنها را برداشت کنید. گونه اصلی بیشتر از سایر گونه ها فضای باغچه را اشغال میکنند، اما اگر میخواهید مقداری از آن را ذخیره کنید، برترین گونه برای انبار کردن هست.
Chitting یعنی ترغیب سیب زمینی بذری به جوانه زدن گذشته از کشت. حدود ۶ هفته گذشته از نشاء کردن آنها اینکار را از اواخر دی در نقاط گرمتر کشور و یا در ماه بهمن در نقاط سردتر کشور شروع کنید. هر سیب زمینی بذری دارای سر گردتر و ضخیمی هست که چند «چشم» دارد. قسمتهاي غده مثل سیب زمینی را به گونهاي قرار دهید که سر ضخیم آن در بالاترین قسمت سینی یا جعبه تخم مرغ و در مقابل نور طبیعی زیادی قرار گیرد. وقتی جوانهها به 1.5 تا 2.5 سانتی متر رسیدند، آماده کاشت در بیرون میباشند.
سیب زمینیهاي جوانه زده را زمانی که خاک شروع به گرم شدن کرده هست بکارید – معمولاً از اواسط اسفند یا اوایل فروردین. برای شروع شیاری به عمق 7.5 تا 13 سانتی متر ایجاد کنید، گرچه عمق دقیق آن بسته به گونهاي که میکارید، متفاوت هست.
گذشته از کشت سیب زمینیها یک لایه نازک کود به شیار اضافه کنید. سیب زمینیهاي زودرس را در فاصله حدوداً ۳۰ سانتی متری از هم با ۴۰ تا ۵۰ سانتی متر فاصله بین ردیفها بکارید. سیب زمینی هاي معمولی «second early» و اصلی «main crop» را در فاصله ۳۸ سانتی متری با ۷۵ سانتی متر فاصله بین ردیفها بکارید.
غدههاي جوانه زده «chitted tubers» را با دقت بردارید، آن را به آرامی داخل شیار قرار دهید به گونهاي که جوانهها به سمت بیرون باشن. مواظب باشید جوانهها نشکنند. روی سیب زمینیها را با خاک بپوشانید. به محض ظاهر شدن جوانهها روی آن یک تل خاک بریزید، به گونهاي که جوانهها زیر خاک دفن شوند. اینکار را باید در فواصل زمانی معین انجام دهید و تا آخر فصل هر یک از گیاهان یک تل خاک کوچکی در اطراف خود «حدود ۱۵ سانتی متر» خواهند داشت.
سیب زمینی هاي خانگی شما بسته به نوع و شرایط پرورش باید از تیر تا شهریور آماده برداشت شوند. گونههاي زودرس را به محض آماده شدن «یعنی زمانی که جوانههاي روی خاک هنوز سبز میباشند و معمولاً به محض باز شدن گلهاي آن» می توانید برداشت و مصرف کنید. گونههاي معمولی «second early» و اصلی «main crop» را میتوان به مدت طولانی تری در خاک نگه داشت- تا ماه شهریور – حتی اگر جوانه روی خاک از حالت افتاده باشد. دو هفته گذشته از برداشت محصول، جوانههاي روی زمین را ببرید. با اینکار پوست سیب زمینی فرصت ضخیم شدن پیدا کرده و هنگام برداشت کمتر آسیب دیده و انبار کردن آن راحتتر میشود.
سیب زمینیها نیاز به نور زیادی دارند، بنابراین آنها را در مکانهاي مستعد سرما نکارید، زیرا این شرایط به رشد برگهاي آن آسیب می رساند. اگر قصد دارید در یک زمین پر از علف هرز یا در علفزاری قدیمی سبزی بکارید، سیب زمینیها میتوانند با برگهاي زود رشد و چندان خود به زدودن علفهاي هرز کمک کنند.
اگر جا به اندازه کافی ندارید، سیب زمینی ها را در ظرفی بکارید که به اندازه کافی زهکشی شده و عمق و عرض آن حداقل ۳۰ سانتی متر باشد. گلدان را تا نیمه پر از کود چند منظوره یا کود مرغوب خاک باغچه کنید، دو بذر سیب زمینی را روی کود قرار داده و بعد روی آن خاک یا کود بریزید – تا فاصله 2.5 سانتی متری از لبه گلدان.
همین که قسمت غده مثل سیب زمینی «tuber» به اندازه یک تیله رسیدند، دادن آب کافی به آنها مساله بسیار مهمی خواهد شد
اگر به سیب زمینیها آب ندهید، اندازه و کیفیت آنها کم می شود، مگر این که به طور منظم و به میزان فراوان باران ببارد.
سیب زمینی یکی از محصولاتیست که فصل بخصوصی نداره و همۀ فول به راحتی در دسترس هست. در بیشتر غذاها مورد نیاز هست و حتی خودش هم میتواند یک وعده خوراکی به حساب بیاید. سیب زمینی هاي سرخ کرده عصرانه را یادتان هست؟ ته دیگ طلایی کنار بشقاب غذا چطور؟ شاید دوست داشته باشید خودتان دست به کشت و کار بزنید و داخل منزل در یک فضای کوچک سیب زمینی بکارید. برای کاشت آن چیزی زیادی لازم نیست با داشتن یک گلدان بزرگ و خاک و دکمه سیب زمینی می توانید کشت و کار را آغاز کنید.
بذر سیب زمینی به دکمه یا تکمه مشهور هست را خریداری کنید. این بذر فقط برای کاشت هست و مصرف خوراکی ندارد.
گلدان بزرگی تهیه کنید: سیب زمینی از جمله گیاهانی هست که زیر خاک رشد میکند، بنابراین هر چه گلدان بزرگتر و عمیق تر باشد، سیب زمینی ها بهتر رشد خواند کرد. گلدانی به اندازه یک گالن ۱۰ لیتری مناسب هست.
بذر سیب اگر به مدت طولانی در آب چندان قرا بگیرد می پوسد. پس لازم هست برای جلوگیري از این امر، سوراخ هایي را ته ظرف ایجاد کنید تا آب اضافی از آن خارج شود.
اگر خاک گلدان را با کود چند منظوره مخلوط کنید، مواد خوراکی مورد نیاز بذر فراهم سازی می شود. همینطور شما می توانید مقدار کود حیوانی مثل کود مرغی، ماهی خشک خرد شده، پودر استخوان و خزه دریایی نیز بهرهگیری کنید.
بذرهای سیب زمینی را در جای سرد و تاریک قرار دهید: بذرها را درون ظرفی مثل جعبه تخم مرغ قرار دهید و در جای تاریک، خشک و خنک قرا دهید. کابینت یا انباری درون زیر زمین برترین مکان برای نگه داری آنهاست. هر روز به آنها سر بزنید.
بعد از این که تعدادی دکمه روی آنها ایجاد شد، سیب زمینی ها را به مکانی روشن و خنک انتقال دهید. سیب ها را در آنجا قرار دهید تا دکمه هاي آن زیادتر شده و جوانه هایي به رنگ سبز تیره کوچک روی آن رشد کند.
هر چه دکمه هاي بیشتری داشته باشید، سیب زمینی هاي بیشتری خواهید داشت. از طرفی هر چه تعداد دکمه ها زیادتر باشد، سیب هاي کوچک تری برداشت خواهید کرد در واقع کیفیت کمتری خواهند داشت؛ پس بهتر هست سه تا از دکمه هاي بزرگتر و سفت تر را نگه دارید و بقیه را یا چاقویی تیز جدا کنید.
اگر نمیخواهید دکمه ها را جدا کنید، می توانید سیب را نصف کرده و از هر نیمه بعنوان یک بذر مستقل بهرهگیری کنید. هر نیمه باید وزنی حدود ۴۵ تا ۶۰ گرم داشته باشد و دو یا سه دکمه روی آن باشد. هر نیمه را چند روز در معرض هوای آزاد قرار دهید تا سطح باز آنها خشک و پینه اي شود.
کف گلدان را سنگ ریزه یا تکه هاي شکسته شده گلدان هاي سفالی بریزید. وجود آنها روند زهکشی را آسان تر کرده و باعث می شود آب اضافی از گلدان خارج شود.
۱۰ الی ۱۵ سانتیمتر از گلدان را خاک بریزید با دستتان به آرامی روی خاک فشار وارد کنید تا هوای بین خاک از بین رفته و توده منسجم و محکمی ایجاد شود.
بذر سیب زمینی را در گلدان قرار دهید: دقت داشته باشید دکمه ها باید به طرف بالا باشند. دکمه ها را با فاصله اي مناسب از یکدیگر قرار دهید. گلدان را خیلی شلوغ نکنید. به طور کلی در گلدانی با قطر ۵۰ سانتیمتر بیش از ۳ بذر قرار ندهید.
به اندازه ۱۰ الی ۱۳ سانتیمتر روی دکمه ها خاک بریزید و با دست آهسته « به طوریكه دکمه ها اسیب نبینند» فشار وارد کنید.
همواره خاک گلدان را مرطوب نگه دارید. دقت داشته باشید که خیس و گلی نشود.
با رشد و قد کشیدن گیاه مقدار خاک روی آن بریزید. به طور کلی عمق خاک گلدان باید ۴۶ تا ۶۱ سانتیمتر باشد.
خاک گلدان باید همواره مرطوب باشد. دقت داشته باشید که خاک نباید خیس یا خشک باشد. برای اطمینان انگشتتان را در خاک فرو ببرید تا از میزان رطوبت آن مطلع شوید. در تابستانها به دلیل گرمی هوا، لازم هست روزی دو مرتبه به گلدان آب داده شود. در زمستان که عموما بارش هاي فصلی شروع می شود، ۲/۵ سانتیمتر آب باران در هفته برای رشد آنها کافی هست.
اگر در منطقه اي زندگی میکنید که بارش زیادی ندارد خودتان دستی به آن آب دهید. یک باران سنج نزدیک گلدان قرار دهید تا متوجه بشوید آیا بارش کافی را در هفته دریافت کرده هست.
سیب زمینی گیاهی هست که به نور خورشید احتیاج دارد اما اگر برای مدت زمان طولانی در معرض نورشدید و مستقیم باشد ضعیف می شود. بنابراین گلدان را بیرون از اتاق درآفتاب ملایم قرار دهید.
گلدان سیب زمینی را بیرون از اتاق درآفتاب ملایم قرار دهید
اینکار عموما در اواسط فصل صورت میگیرد مخصوصا اگر برگ هاي گیاه زرد و ضعیف شوند. برای اینکار از کاغذ لیتموس بهرهگیری کنید. سیب زمینی در خاکی با ph=6 به خوبی رشد میکند. اگر ph خاک گلدان شما بیش از این مقدار هست برای کاهش آن کود شیمیایی اضافه کنید. برای افزایش ph خاک از آهک زراعی بهرهگیری کنید.
هر دو هفته یکبار مقداری کود مایع به خاک اضافه کنید. رسیدگی مناسب به گیاه منجر به برداشت محصولی با کیفیت خواهد شد.
برخی از این آفت ها مثل حشراتی که روی برگ سیب زمینی میباشند را می توان با دست جدا کرد اما برای سایر آفت ها از مواد آفت کش بهرهگیری کنید.
تعداد زیادی از مریضی ها مثل زنگ گیاه واگیردار میباشند. پس اگر گلدان شما هر یک از علایم این مریضی را داشت سریعا آن را از سایر گیاهان جدا کنید.
چند هفته بعد از گل دادن گیاه نخستین محصول شما آماده برداشت می شود. اما دقت داشته باشید سیب هاي سبز سمی و نارس میباشند و نباید چیده شوند. بهتر هست گذشته از چیدن، با کنار زدن خاک سیب زمینی ها را در سطح خاک انتقال بدهید تا از رسیده بودن آنها مطلع شوید. سیب هایي که حداقل به اندازه تخم مرغ شده باشند و رنگ طبیعی داشته باشند برای مصرف آماده اند.
سه هفته گذشته از برداشت آخر، دیگر به گلدان آب ندهید. زمانی که ساقه و برگ گیاه کاملا زرد شد، محصول شما آماده برداشت هست.
دستکشی دست کنید و کل ساقه و برگ گیاه را گرته و از خاک بیرون بکشید. سیب زمینی ها را بچینید. خاک گلدان را زیر و رو کنید زیرا ممکن هست تعدادی سیب درون خاک جا مانده باشد.