کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

بـه این کاروانسرای قدیمی سری بزنید و از فضای زیبا و معماری خاص ان دیدن نمایید و همچنین دراین کاروانسرا می‌توانید از صنایع دستی و چند مغازه مربوط بـه ان نیز دیدن نمایید و همچنین از کافه و شربت خانه این مجوعه استفاده کنید. دراین مجموعه دو رستوران موجود می باشد.

 

بـه گزارش تالاب این كاروانسرا كه یكی از بزرگ ترین كاروانسراهای اصفهان اسـت هم زمان با بنای مدرسه چهارباغ احداث شد تا درآمد و عواید ان بـه مصرف مخارج طلاب و نگه‌داری مدرسه برسد.

 

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

كاروانسرا در زمان سلطنت شاه حسین صفوی ساخته شد ودر عداد آخرین آثاری اسـت كه در اواخر حكومت صفویان در اصفهان ساخته شده اسـت. یكی از محققان و پژوهشگران معماری اسلامی، این كاروانسرای چهار ایوانی مستطیل شكل را دارای 28 متر طول و 93 متر عرض نوشته اسـت كه در دو طبقه ان 140 اتاق دارد. در پشت اتاقها دو اصطبل سراسری نیز وجود داشته اسـت.

 

این كاروانسرا دردوره قاجار مانند سایر آثار اصفهان مورد بی مهری ظل السلطان حاكم اصفهان قرار گرفت و بالاخره نیز بوسیله این شاهزاده حاكم بفروش رسید. درحدود سال1343 شمسی مقرر گردید كاروانسرای مادر شاه با حفظ جنبه هاي‌ هنری و ارزشهای معماری دوران صفویه بـه یك مهمانسرای بین المللی تبدیل گردد

 

طرحهای اولیه كار بـه وسیله ماكسیم سیرو متخصص معروف كه تالیفات بسیاری در معماری ایران و بخصوص كاروانسراها دارد آماده گردیدو با استفاده از شیوه هاي‌ معماری سنتی و تقلید از نقاشی هاي‌ موجود در بناهای تاریخی بویژه نقاشی ها و گچبریهای كاخ عالیقاپو سالنهای مهمانسرای مزبور پس ازمدت 8 سال آماده گردید.

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

این مهمانسرا كه امروز بـه نام مهمانسرای عباسی نامیده می شود با نقاشی ها وتزئینات نقاشی و گچبریهای بسیار زیبا و آثار چوبی نفیس و آلت و لفظهای با شكوه یكی از جاذبه هاي‌ بسیار زیبای اصفهان بـه شمار می رود.

 

علاوه بر ان این مهمانسرا پذیرای اجلاسها و سمینارها و نشستهای داخلی و بین المللی اسـت كه در سالنهای جدید الاحداث ان بر گزار می‌شود.

 

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

کاروانسرای عباسی «مادرشاه» بـه لحاظ وسعت، استحکام، زیبایی و کیفیت ساخت از ویژگی هاي‌ بسیار منحصر بـه فردی برخوردار اسـت کـه همین ویژگی ها باعث شده بـه نام زیباترین کاروانسرای بین راهی معرفی شود.

 

بـه گزارش تالاب، کاروانسرای عباسی«مادرشاه» در ۲۰کیلومتری شمال شاهین شهر در تقاطع اتوبان کاشان اصفهان و بزرگراه دلیجان اصفهان واقع شده اسـت. این بنا بـه عنوان یک اثر ارزشمند تاریخی دارای ویژگی‌هاي‌ عینی و ذهنی فراوانی میباشد کـه بـه این اثر جذابیت‌هاي‌ ویژه‌اي بخشیده اسـت.

 

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

این کاروانسرا جزء کاروانسراهای سلطنتی محسوب می‏شده اسـت.جهانگردان‏ زیادی این کاروانسرا را دیده‏اند ودر مورد ان شرح و توصیفهای‏ بر جای گذاشته‏اند.از ان میان می‏توان بـه جیمز موریه،هانری‏ رنه دالمانی، ادوارد براون و همچنین حاج عبد الغفار نجم الملک‏ نویسندهء کتاب سفر نامهء خوزستان اشاره کرد. همگی این افراد در دورهء قاجار از این کاروانسرا دیدن کرده‏اند.

 

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

در چهار گوشه بنا چهار برج مدور ودر وسط اضلاع شمالی و جنوبی نیز دو برج پنج ضلعی وجوددارد. دورتادور لبه فوقانی دیوار خارجی و برج‌ها دیوار جان پناهی با کنگره‏هاي‌ زیبا و تزئینات‏ آجرکاری وجوددارد. این جان پناه علاوه بر جنبه تزیینی عاملی‏ بوده اسـت جهت پیش گیری از سقوط مسافران هنگام شب بدین‏ صورت کـه در شب‌هاي‌ گرم تابستان طبق معمول مسافران از پشتبام سردر ورودی بـه صورت پیش‏آمد با دو گوشه پخ اسـت.در قسمت میانی فضای سر پوشیده اصلی قرار دارد کـه درگاه‏ ورودی در ان واقع شده اسـت.
 
کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

درگاه ورودی از طریق دالان کوتاهی بـه سرسرا می‏رسد. سرسرا مربع شکل‏ بوده و چهار گوشه ان پخ اسـت و طرفین ان فضاهای مربوط بـه اقامت نگهبانان و انجام خدماتی هم چون خواربارفروشی و نانوایی دیده می‏شود.

 

حیاط مستطیل شکل کاروانسرا با چهار گوشه پخ بـه سبک چهار ایوانی اسـت. پشت ایوان‏ بزرگ شرقی،تالار بزرگی قرار دارد. در سه طرف ان صفه‏هاي‌‏ عمیق وجوددارد کـه کمرپوش شده و تشکیل دو طبقه داده‏ اسـت.دورتادور تالار سکوهایی جهت نشستن وجوددارد.

 

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

بـه نظر می‏رسد این تالار محلی برای انجام مراسم پذیرایی از شاهنشاه یا سفیران خارجی بوده اسـت.۱۸ اتاق گرداگرد حیاط ساخته شده و هر کدام دارای یک ایوان اسـت.

 

در چهار گوشهء بنا و پشت اتاق‌ها اصطبل‌ها قرار گرفته‏اند، این اصطبل‌ها بـه دو دستهء تقسیم می‏شوند دسته اول اصطبل‌هاي‌‏ ستون‌دار هستند کـه در چهار گوشه بنا قراردارند و ورود بـه انها از طریق گوشه‏هاي‌ پخ صورت می‏گیرد. این اصطبل‌ها مربع شکل‏ بوده و طرفین انها صفه‏هایي وجوددارد کـه داخل هر کدام یک‏ بخاری تعبیه شده اسـت.

 

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

در فضای مرکزی این اصطبل‌ها مابین‏ چهار ستون مربع شکل، سکویی وجوددارد کـه بـه همراه صفه‏‌هاي‌ کناری بـه عنوان محلی برای اقامت قافله‏داران یا انبار کالاها مورد استفاده بوده‏اند. سیر و عقیده دارد این اصطبل‌هاي‌ چهارگانه‏ برای نگه‌داری فیل‏هایي بوده کـه هنگام تشریفات ورود سفرای‏ خارجی بـه پایتخت،مورد استفاده قرار می‏گرفته‏اند.

 

البته‏ این نظریست کـه با احتیاط بیشتر باید بـه ان توجه کرد چرا کـه‏ درصورت وجود چنین کارکردی بـه ساخت صفه‏هاي‌ کناری‏ و سکوی میانی بـه عنوان فضاهایی کـه عملکرد انبارداری و بارگیری داشته‏اند،احتیاجی‏ وجود نداشت.

 

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان
دستهء دوم‏ دو اصطبل سراسری پشت‏ اتاقهای شمالی و جنوبی‏ حیاط هستند کـه طرفین انها فضاهایی جهت انبار کالا و سکونت چهارپاداران وجوددارد.همان طور کـه موریه‏ اشاره می‏کند تأسیساتی‏ هم چون حمام و آب انبار داشته اسـت. امروزه هیچ‏ اثری از این دو بنا دیده نمی‏شود.سیر ودر حدود ۶۰ سال‏ پیش طرح‌هایي از آن ها ارائه داده اسـت.

 

در حال حاضر تزیینات بنا شامل آجرکاری نمای دیوار جان پناه اسـت ولی در گذشته دارای کاشیکاری نیز وجود داشته‏ اسـت. مصالح بنا شامل آجر و سنگ اسـت.
هیچ کتیبه‏اي برای تعیین قدمت در بنا وجود ندارد.

 

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

سیر و بنا را بـه شاه عباس دوم و یا شاه سلیمان اول صفوی نسبت داده‏ اسـت.

 

اکثر جهانگردان این بنا را از کاروانسراهایی می‏دانند کـه‏ بـه امر مادرشاه عباس ساخته شده اسـت ولی مشخص نیست کـه‏ منظور شاه عباس اول اسـت یا شاه عباس دوم. وجه تسمیهء بنا نیز بـه همین دلیل اسـت.

 

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

دراین بنا خصوصیات و پیشرفت‌هایي دیده‏ می‏شود کـه نشان‏دهنده انتساب ان بـه اواخر دورهء صفویست؛بـه‏ طور مثال اصطبلهای ستوندار کـه‏ در کاروانسراهای قبل از دوران‏ مغول دیده می‏شود بار دیگر در اواخر دورهء صفوی معمول‏ می‏شود.

 

از طرفی تزیینات آجر کاری از ویژگی‌هاییست کـه دوباره‏ از اواخر دورهء صفوی معمول می‏ شود.این تزیینات کـه در جان‏ پناه کاروانسرا به کار رفته اسـت‏ قابل مقایسه با تزیینات جان‏ پناه کاروانسرای ریاوادبستان‏ اسـت.

 

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

احتمال دارد کاروانسرای‏ مادرشاه در زمان شاه عباس دوم‏ یا شاه سلیمان و یا شاه پادشاه‏ حسین بنا شده باشد. در دورهء قاجار تقلیدهای زیادی از بنا صورت گرفته اسـت بـه‏ عنوان نمونه اصطبل‌هاي‌‏ ستون‌دار گوشه‏هاي‌‏ کاروانسرا در کارونسرای‏ پرش یا مشیری در راه بوشهر بهشیراز دیده می‏شود. همچنین کاروانسرای راه دار در نزدیکی شیراز نیز تقلیدی‏ از کاروانسرای مادر شاه‏ اسـت. در کاروانسرای ده بید نیز دو اصطبل در دو طرف‏ کاروانسرا وجوددارد کـه بـه چهار تالار ستوندار در چهار گوشه‏ منتهی می‏شود،این مسئله از کاروانسرای مادر شاه الهام گرفته‏ شده اسـت.

 

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

با توجه بـه خصوصیات ساختمانی، جلال و شکوه کاروانسرا ،وجود قسمت‌هایي هم چون اصطبل‌هاي‌ ستون‌دار مخصوص، تالار پذیرایی، امکانات رفاهی مناسب هم چون حمام و آب‏ انبار،کاروانسرای مادرشاه از کاروانسراهای سلطنتی محسوب‏ می‏شده و همانند کاروانسرای شیخ علیخان استقبال‌هاي‌ رسمی‏ از پادشاه و سفرای خارجی قبل از ورود بـه اصفهان در ان‏ صورت می‏گرفته اسـت.

 

همچنین موقعیت مکان نشان‏دهندهء جنبهء تشریفاتی و سلطنتی ان اسـت،بـه طوری که در فاصله کمتر از یک منزلی کاروانسرای گز و کاروانسرای مورچه خورت‏ واقع شده اسـت.

 

مدیر کافه دوست داشتنی کاروانسرای عباسی

 

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

خانواده گردشگر گنجی در مجموعه زیبای کاروانسرای مادرشاه
 
کاروانسرای عباسی مادرشاه در مورچه خورت اصفهان

 

عکاس: سحرناز ریاحی
جدیدترین مطالب سایت