شعار روز جهانی اهدای خون ” با اهدای خون زندگی رابه اشتراک بگذاریم “
روز «۱۴ ژوئن» هر سال به نام روز جهانی اهدای خون «روز جهانی تقدیر از اهدا کنندگان خون» انتخاب شدهاست. دراین روز از همت والا و فعالیت بشردوستانه تمام کسانی که در زمینه اهدا و انتقال خون و نجات جان انسانها تلاش می کنند، قدردانی می شود.
در مرداد سال 1353 شمسي سازمان انتقال خون ايران با هدف سامان بخشيدن به وضع آشفته خون رساني و به منظور ترويج فرهنگ اهدا، تهيه و تأمين خون و فرآورده های سالم و مطمئن و رايگان براي رفع نياز بيماران نيازمند، به خصوص مبتلايان به تالاسمي، هموفيلي و لوسمي به وجود آمد.
از ان تاريخ به بعد، سال روز تأسيس اين سازمان در نهم مرداد ماه، بعنوان روز اهدای خون نام گذاري شده است. گردآوري خون از داوطلبانِ اهدای خون، و آماده سازي ان براي نجات بيماران و مصدومين، ايجاد پايگاه در بيمارستان ها و واحدهاي سيار و ثابت جهت تهيه خون، ثبت اطلاعات لازم به منظور دعوت براي اهداي خون به هنگام ضرورت و توزيع خون و فرآورده های ان به مراکز درماني و بيمارستان ها و ….. از جمله کارهاي سازمان انتقال خون ايران مي باشد.
طبق گفته کارشناسان، هر فرد بالغ «بين 17 تا 65 سال» با وزن متوسط پنجاه کيلوگرم، حدود پنج و نيم تا شش ليتر خون دارد و با اهداي 250 سي سي تا 450 سي سي از خون خود، نه تنها سلامتي خود رابه مخاطره نمي اندازد،بلکه ضمن کمک به سلامتي خود،نجات بخش زندگي ديگري نيز خواهد شد.
اهدای خون همچنين مي تواند در کشف بيماريهاي نهفته در اهدا کنندگان خون کاملاً مؤثر باشد. هر فرد سالم مي تواند در هر سال تا چهار بار با فاصله هشت هفته «دو ماه» خون اهدا کند.
مهمترین هدف انتقال خون در ایران تأمین خون و فرآورده های سالم ان با بهترین كیفیت استاندارد مطابق با موازین تعیین شده بین المللی برای بیماران و نیازمندان و همچنین ترویج طب انتقال خون است.
سازمان بهداشت جهاني، جامعه بين المللي انتقال خون، انجمن بين المللي صليب سرخ و هلال احمر و اتحاديه بين المللي سازمان های اهداكنندگان خون به اتفاق از سال 2004 ميلادي « 1383» ؛14 ژوئن را روز جهاني اهداكننده خون نامگذاري نمودند و از همه ی كشورها خواستند دراين روز براي بزرگداشت اهداكنندگان برنامه ريزي نمايند. انتخاب اين روز به مناسبت تولد پروفسور لنداشتاينر كاشف گروه های خون و برنده جايزه نوبل بود كه طب انتقال خون پس از اين كشف بزرگ پيشرفت زيادي كرد.
اهدای خون هنگامی رخ میدهد که یک فرد سالم بهطور داوطلبانه مقدار مشخصی از خون خودرا دریک مرکز انتقال خون هدیه میکند. خون اهدا شده پس از انجام آزمایشهای غربالگری و تأیید سلامتی بهمنظور تهیه فراوردههای خونی مورد استفاده قرار میگیرد و یا از طریق بانک خون مراکز درمانی به افراد دیگر تزریق میشود. فرایند اهدا و تزریق به دریافتکنندگان، انتقال خون نام دارد.
در کشور های توسعه یافته و اکثر کشور های رو به پيشرفت، بیشترین اهدا کنندگان خون را افراد داوطلبی تشکیل میدهند که در قبال ان پولی دریافت نمیکنند. در کشور های فقیرتر، افراد طبق معمولً خون خودرا برای انتقال به اعضای خانواده و یا دوستانشان اهدا می کنند. بنابر این انگیزههای مختلفی برای اهدا، شامل انجام عمل خیر، کمک به التیام خویشاوندان، نیاز مالی و برای استفاده خودِ فرد در آینده «اهدای اتولوگ» وجوددارد.
تا کنون هيچ گونه جايگزين مصنوعي براي خون ساخته نشده است
همه ی روزه، در سراسر جهان بسياري از افراد به خون و فرآورده های خوني نياز پيدا مي كنند، بطوريكه از هر سه نفر مردم دنيا، يك نفر در طول زندگي احتياج به تزريق خون و فرآورده های خوني پيدا مي كند. بارزترين مثال براي موقعيت هايي كه در ان نياز مبرم به خون پيدا مي شود عبارت است از زمان بروز حوادث و سوانح گوناگوني نظير تصادفات رانندگي، سوختگي ها و اعمال جراحي. همچنين خانم های باردار در حين زايمان، نوزادان و بخصوص نوزادان نارسي كه به زردي دچار مي شوند، از جمله ديگر نيازمندان به خون مي باشند.
از طرفي بيماران سرطاني كه تحت شيمي درماني يا اشعه درماني قراردارند هم از مصرف كنندگان خون و فرآورده های ان هستند؛ و بسياري از ديگر بيماران نيز ناگزيرند براي بهره مندي از يك زندگي نسبتاً طبيعي براي تمامي عمر به شكل منظم خون يا فرآورده های خوني دريافت نمايند، مانند بيماران تالاسمي و هموفيلي.
در حال حاضر، باوجود پيشرفتهاي چشمگير در زمينه علم پزشكي هنوز هيچ گونه جايگزين مصنوعي براي خون ساخته نشده است و فقط خوني كه توسط انسانهاي نيكوكار اهدا مي شود، مي تواند جان انسانهاي ديگر را از مرگ نجات بخشد. عدم وجود جايگزين مناسب براي خون، محدود بودن مدت زمان نگهداري خون و فرآورده های خوني، هميشگي بودن نياز به خون و فرآورده های ان سبب شده تا اهداي خون از اهميت و جايگاه ويژه ای برخوردار شود.
اهداي مكرر خون فرد را در برابر ابتلا به بيماريهاي قلبي- عروقي محافظت مي كند
مهم ترين اثر اهداي خون، نجات زندگي انسانها و آگاهي از سلامت جسماني است. تحقيقات نشان داده اهداي مكرر خون به ميزان زيادي فرد را در برابر ابتلا به بيماريهاي قلبي- عروقي محافظت مي كند، همچنين اهداي خون نه تنها براي افراد سالم زياني ندارد، بلكه موجب جلوگيري از ابتلاي انها به بيماريها نيز مي شود، ضمن اينكه سيستم خون سازي بدن به گونه ای است كه با افزايش جريان خون در بدن، طي مدت كوتاهي اين مقدار خون اهدا شده را جايگزين مي كند. در جريان اهداي خون اين پايش ها صورت مي گيرد: ضربان قلب، فشار خون، دماي بدن، نوع گروه خوني و تشخيص كم خوني.
– سن: بین ۱۷ تا ۶۵ سال
– وزن: حداقل ۵۰ کیلو گرم
– دارا بودن شرایط مناسب جسمی و روحی
– دارا بودن فشارخون متعادل
– مبتلا نبودن به کم خونی
– نداشتن پیشینه هپاتیت ویروسی، برخی دیگر از بیماریهای عفونی و بیماریهای مهم و جدی قلبی و ریوی
– نداشتن اعتیاد به مواد مخدر تزریقی و الکلی
گذشت حداقل ۸ هفته از آخرین مرتبه اهدای خون
– مشاركت در مراقبت از بیماران
– تأمین خون سالم و كافی
– بسیج اهدا كنندگان داوطلب
– همكاری با بیمارستان ها در حل مشكلات انتقال خون
– گسترش شبكه پایگاههای انتقال خون و…
سازمان انتقال خون در ایران كلیه اهداء كنندگان را مورد بررسی قرار می دهد تا ایمنی اهداء كنندگان و دریافت كنندگان تأمین گردد. تمامی خون های اهداء شده ؛ در آزمایشگاههای سازمان برای خاطرجمعی از سلامت تحت آزمایشات ذیل قرار می گیرد:
1-HIV « ایدز»
2- هپاتیتB
3- هپاتیتC
4- سیفلیس
5- گروه بندی خون
هنگام اهداء خون ؛ اهداء كننده باید به سؤالاتی كه در مورد وضعیت سلامت وی پرسیده می شود پاسخ دهد. این سؤالات برای تشخیص و بررسی اهداء كنندگان پر خطر طرح شده است.