آیت الله هاشمی رفسنجانی اولین رئیس مجلس شورای اسلامی و چهارمین رئیس جمهور ایران در دو دوره پیاپی بین سالهاي1368 تا 1376 بوده و بـه عنوان یکی از پرنفوذترین شخصیتهاي سیاسی جمهوری اسلامی شناخته میشود. او در همه ی ادوار مجلس خبرگان رهبری نماینده بوده و از 1386 تا 1390؛ دومین رئیس این مجلس بود. ما دراین قسمت از مجله تالاب بـه مناسبت سال روز درگذشت هاشمی رفسنجانی مقاله اي در مورد زندگی او منتشر کرده ایم.
اکبر هاشمی رفسنجانی در سوم شهریور 1313 «برابر با 4 اوت 1934» درروستای بهرمان شهرستان رفسنجان ودر خانوادهاي نسبتاً ثروتمند بـه دنیا آمد. او یکی از 9 فرزند میرزاعلی هاشمی بهرمانی و ماهبیبی صفریان اسـت. پدرش با اندکی تحصیلات حوزوی از باغداران و تاجران پسته بهرمان از توابع بخش نوق رفسنجان بود. در 5 سالگی تحصیل را از مکتبخانهاي در نوق آغاز نمود.
مطالب مشابه: بیوگرافی و عکس های زنده یاد آیت الله هاشمی رفسنجانی
در سن 14 سالگی بـه قم رفت و بـه تحصیل علوم دینی پرداخت. اساتید وی در حوزه علمیه قم سید حسین طباطبایی بروجردی، روحالله خمینی، سید محمد محقق داماد، محمدرضا گلپایگانی،سید محمدکاظم شریعتمداری، عبدالکریم حائری یزدی، شهابالدین نجفی مرعشی، محمدحسین طباطبائی و حسینعلی منتظری بودهاند.
در آنجا تحت اثر تعلیمات روحالله خمینی بـه سیاست روی آورد و بـه مخالفت با حکومت محمدرضا شاه پهلوی و انقلاب سفید او پرداخت. با تبعید روحالله خمینی، نقش هاشمی در مبارزه با شاه و نمایندگی خمینی در داخل کشور پررنگتر شد. باوجود نگرش ضد غربی انقلابیون، او سفر های زیادی از ژاپن در شرق تا 20 ایالت از ایالات متحده در غرب نمود.
بعد از کودتای 28 مرداد 1332 و سقوط دولت قانونی و حصر دکتر محمد مصدق در احمد آباد مستوفی، هاشمی رفسنجانی کـه در جریان مسایل کلی و جزئی جامعه قرار گرفته بود، بـه خوبی درک کرد کـه درمان بسیاری از دردها، آگاهی عمومی جامعه و بـه خصوص خواص، از برنامههاي مشترک استعمار و استبداد برای بسط بستر جهل و اشاعه خرافات و فراگیری بی خبری اسـت.
در روزگاری کـه مطالعه روزنامه و نشریه، بـه عنوان سوغات غرب، برای طلبهها، مانند بسیاری از مظاهر تجدد، چون بلندگو و رادیو، عیب بود، دست بـه انتشار نشریهاي با عنوان «مکتب تشیع» زد کـه در سراسر کشور پیش فروش میشد.
هم زمان با تحقیق برای نگارش مقاله جهت درج در نشریه، بـه دو موضوع از همکاری استبداد و استعمار، یعنی موضوع فلسطین و عقب ماندگی ایران رسید کـه پایههاي دو کتاب ماندگار در تاریخ ایران و اسلام شد. دو کتاب با عناوین «سرگذشت فلسطین» و «امیر کبیر» کـه هردو با مقدمه هایي، چون «کارنامه سیاه استعمار» و «قهرمان مبارزه با استعمار» چنان آب در خوابگاه مورچگان داخلی و خارجی ریخت کـه زندانها و شکنجههاي عجیبوغریب مترجم و نویسنده کتاب ها، یعنی آیت الله هاشمی رفسنجانی را بـه همراه داشت.
دو کتابی کـه امام خمینی خواندن انها را بـه مراجع، علما و طلبههاي حوزههاي علمیه توصیه مینمود و دکتر مصدق با بیان این جمله کـه «از کتاب سرگذشت فلسطین بسیار استفاده نمودم و حیفم آمد کـه این کتاب در گوشهاي بماند و مورد استفاده قرار نگیرد.» برای خرید ان چک می کشد تا «ز. ان بیشتر ابتیاع فرمایند و ان را در دسترس استفاده عموم قرار دهند.»
هاشمی رفسنجانی با پایان دوران ریاست جمهوری رهبر انقلاب، در نامزد انتخابات ریاست جمهوری درسال 168 شد و با کسب اکثریت آراء رئیس جمهور ایران شد. ایشان 4 سال بعد ودر سال 1372 نیز در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شد ودر مجموع بـه مدت 8 سال رئیس جمهور ایران بود.
هنوز هشت سال ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی بـه اتمام نرسیده بود کـه آیت الله خامنهاي در ماه اسفند 1375 با حکم جدیدی، ایشان را بـه عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزید.
اگر چه پیش از ان هم در چندین دوره ریاست این مجمع را بر عهده داشت، اما این حکم موارد مهمی داشت کـه میتوان گفت: تدوین سیاستهاي کلی، داوری در اختلافات شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی و حل معظلات کشور، فصلی دیگر از مدیریت جامع و فراجناحی آیت الله هاشمی رفسنجانی را رقم زد.
مطالب مشابه: نخستین تصویر از داخل مقبره آیت الله هاشمی رفسنجانی
شورای عالی دفاع یا بـه اصطلاح «اتاق فرمان جنگ» مرکز تصمیم گیریهاي کلان درباره نحوه مقابله با متجاوزان بود، تصمیماتی کـه خروجی نهایی ان پیروزی افتخار آفرین کشورمان و شکست خفت بار صدام و هم پیمایانش در پایان جنگ 8 ساله بود.
در بین اسامی تصمیم گیرندگان و صاحبان فکر و ایدههاي اثرگذار در دفاع مقدس، نام یکی از فرماندهان همواره خودنمایی می کند. این فرمانده بر اساس لیاقت و تدبیر بالای خود توانست نظر امام راحل را بـه خود جلب کند و بر اساس حکم بنیانگذار انقلاب اسلامی فرماندهی جنگ را در دست بگیرد.
وقتی حزب بعث بـه ایران عزیز حمله کرد، هاشمی رفسنجانی بلافاصله در ستاد ارتش حاضر شد و همیشه از اولین جلسه خویش با خلبانان نیروی هوایی پس از بمباران فرودگاههاي کشور با افتخار یاد می کرد کـه فرزندان ایران بـه ما میگفتند: اگر تصمیم نظام بر عدم جنگ اسـت، لااقل بـه ما فرصت بدهید تا از حیثیت نیروی هوایی، ارتش، مردم و ایران دفاع کنیم.
هاشمی رفسنجانی در دوران پیروزی انقلاب اسلامی از اعضای موثر و برجسته شورای انقلاب بوده و سپس فعالیتهاي خودرا در عرصههاي گوناگون پی گیری کرده اند، از جمله:
درسال 1337 با عفت مرعشی، دختر «حجت الاسلام آقا سید محمد» ازدواج کرد. هاشمی رفسنجانی در باره همسر و فرزندانشان، گفته بودند: «همسرم از خانوادهاي روحانی، از فامیل بزرگ مرعشی و نوه حضرت آیت الله سید کاظم طباطبائی یزدی، صاحب کتاب عروة الوثقی اسـت کـه جایگاه معتبری در همه ی حوزهها دارد. ثمره این ازدواج پنج فرزند بـه ترتیب: «فاطمه، محسن، فائزه، مهدی، یاسر» هستند. بچههاي ما در کار سیاست نیامدند.
اما حُسن یا اشکالی وجوددارد کـه خیلی بیرودربایستی برخورد می کنند. مخفیکاری و ریاکاری نمی کنند و هر چه هستند، نشان می دهند. بـه معنای مصطلح وارد سیاست نشدند، ولی وارد میدان شدند. دخترانم یکی وارد کار ورزش و دیگری وارد بنیاد بیماران خاص شدند و با پسران آقای لاهوتی کـه یکی دکتر و دیگری دندان پزشک اسـت، ازدواج کردند کـه قرار این ازدواج در آخرین زندان – زندان اوین کـه در آنجا همبند بودیم – گذاشته شد.
سرانجام هاشمی رفسنجانی کـه از سال 1360 تا 18 دیماه 1395 خاطرات هر روزشان را می نوشت، پس از عمری جهاد و مبارزه، عصر روز یکشنبه، 19 دی ماه بـه دیار باقی شتافت و پس از دو شب وداع تاریخی مردم با پیکرشان در حسینیه جماران، صبح روز سه شنبه، 21 دی ماه، بعد از یک تشییع جنازه میلیونی از دانشگاه تهران تا بهشت زهرا، در جوار امام راحل ودر مضجع شریفش بـه خاک سپرده شد.
علت فوت ایشان ایست قلبی در سن 82 سالگی بود.
مطالب مشابه: تصاویر آیتالله هاشمی رفسنجانی
در پایان
اکبر هاشمی رفسنجانی، شاگرد امامخمینی، روحانی مبارز، عضو شورای انقلاب، رئیس مجلس شورای اسلامی، جانشین فرماندهی کل قوا، رئیسجمهور، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس مجلس خبرگان رهبری بود.