اعمال مهم روز و شب عید قربان
عید قربان از چهار شب با برکتی اسـت کـه شب زنده داری در انها مستحب اسـت و درهای آسمان در ان زمان گشوده می شود. عید قربان نزد اهل بیت «ع» بـه اندازه اي اهمیت دارد کـه نماز ان را از واجبات معرفی کردند و فرمودند:«صَْلاةُ الْعِيْدِینِ فَریضَةٌ؛ نماز عید فطر و قربان واجب اسـت.» «استبصار، ج 1؛ ص 443» اما فقها این نماز در عصر غیبت را بـه استناد روایت امام باقر«ع» کـه فرمود «لَا صَلَاةَ يَوْمَ الْفِطْرِ وَ الْأَضْحَي إِلَّا مَعَ إِمَام؛ نماز دو عید باید همراه با امام باشد»؛ واجب نمی‌دانند.
امام صادق«ع» در روایتی از پدرانش چنین نقل فرمودند:«امام علی«ع» دوست داشت چهار شب از سال، خودرا فارغ نماید؛ شب اول رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان» بـه نظر می‌رسد کـه منظور از فراغت، فراغت برای پرستش در ان با زنده نگه‌داشتن ان باشد « المراقبات، دارالاعتصام، ص371»
عید قربان چه روزی است؟
روز 10 ذی الحجه مصادف با عید سعید قربان اسـت. این عید هم چون عید فطر از اعیاد مهم مسلمانان اسـت کـه در روایات از ان بـه “یوم الاضحی” و “یوم النحر” نیز یاد شده اسـت. طبق روایات دراین روز خدا بـه پیامبر خود ابراهیم فرمان داد تا فرزندش را در راه او قربانی کند.
اما زمانی کـه او اسماعیل را بـه قربانگاه برد، جبرئیل نازل شد در حالی کـه قوچی بـه همراه داشت و از جانب خداوند پیام آورد تا قوچ را قربانی کند. از ان زمان تاکنون سنت قربانی در روز عید قربان در منا بـه یاد ان رویداد برگزار می شود و مسلمانانی کـه بـه حج میروند؛ وظیفه دارند در منا قربانی کنند. برای این روز و شب اعمال خاصی از جمله دعا، نماز و نیایش توصیه شده اسـت.
بیشتر بخوانید: اس ام اس تبریک عید قربان
اعمال شب عید قربان
1- احیاء و شب زنده داری
2- زیارت حضرت سید الشهداء «ع»
3- خواندن دعای :
یا دَائِمَ الْفَضْلِ عَلَے الْبَرِیةِ یا بَاسِطَ الْیدَینِ بِالْعَطِیةِ یا صَاحِبَ الْمَوَاهِبِ السَّنِیةِ صَلِّ عَلَے مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ خَیرِ الْوَرَے سَجِیةً وَ اغْفِرْ لَنَا یا ذَا الْعُلَے فِے هَذِهِ الْعَشِیةِ. «اي کسی کـه جود و بخشش توبه آفریدگان همیشگی اسـت! اي آنکه دو دست سخاوت خودرا برای عطا گشودهای! اي صاحب عطاهای گرانبها! بر محمّد و خاندان او، نیکوخوترین مردمان درود فرصت، و ما را اي خدای بلندمرتبه در چنین شبی بیامرز.»
«این دعا در شب جمعه هم وارد شده اسـت.»
بیشتر بخوانید: فضیلت ها و اعمال عید قربان
اعمال روز عید قربان
1. غسل . کـه دراین روز سنّت مؤکد اسـت و بعضی از علماء واجب دانسته اند. «زادالمعاد، صفحه 319»
2. خواندن نماز عید قربان، همانند نماز عید فطر، اما دراین روز مستحب اسـت کـه بعد از نماز، با گوشت قربانی افطار شود. «زادالمعاد، صفحه 319»
نماز عید قربان دو رکعت اسـت:
در رکعت اول، بعد از خواندن حمد و سوره، باید پنج تکبیر بگوید، بعد از هر تکبیر یک قنوت بخواند، بعد از قنوت پنجم، تکبیر دیگری بگوید، بـه رکوع رود، دو سجده بجا آورد، برخیزد ودر رکعت دوم چهار تکبیر بگوید، بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید، بـه رکوع رود، بعد از رکوع دو سجده کند، تشهّد بخواند و نماز را درود دهد. در روز عید قربان مستحب اسـت کـه بعد از نماز، با گوشت قربانی افطار شود.
نماز عید قربان
نماز عید، سوره مخصوصی ندارد، امّا چنانچه دربخش دین و مذهب نمناک گفته ایم بهتر اسـت در رکعت اول ان؛ سوره شمس ودر رکعت دوم، سوره غاشیه یا در رکعت اول سوره «سبح اسم» ودر رکعت دوم سوره «شمس» را بخوانند. همچنین در قنوت نماز عید قربان، هر دعا و ذکری خوانده شود کافیست، امّا بهتر اسـت این دعا خوانده شود:
اللّهُمَّ أَهْلَ الْکِبْریاءِ وَالْعَظَمةِ وَ أهْلَ الجُودِ وَالجَبَرُوتِ وَ أهْلَ العَفْو وَالرَّحْمَةِ وَ أهْلَ التَقّویٰ وَالمَغْفِرَة، أسْئَلُکَ بَحَقِّ هدا الْیوَمِ الّذی جَعَلْتَهُ لِلمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمُحَمّدٍ صَلّيٰاللهُ عَليْه وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاَ وَ مَزیداً؛ أن تُصَلّي عَليٰ مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أنْ تُدْخِلنی فی کُلِّ خَيْرٍ أدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد وَ أنْ تُخْرِجَنی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آل مُحَمَّدٍ؛ صَلَوٰاتُکَ عَلَيُهِ وَ عَلَيْهِمْ؛ اللّهُمَّ إنی أسْئَلَکَ خَیرَ مٰا سَئَلَکَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّٰالِحُونَ وَاعُوذُ بِکَ مِمّا اسْتَعاذَ عِبادُکَ الْمُخْلِصوُنَ.
«خدایا اي اهل بزرگی و عظمت و اي شایسته بخشش و قدرت و سلطنت و اي شایسته عفو و رحمت و اي شایسته تقوا و آمرزش از تو خواهم بـه حق این روزی کـه قرارش دادی برای مسلمانان عید و برای محمّد صلی الله علیه و آله ذخیره و شرف و فزونی مقام کـه درود فرستی بر محمّد و آل محمّد و درآوری مرا در هر خیری کـه درآوردی در ان خیر محمّد و آل محمّد را و برونم آری از هر بدی و شری کـه برون آوردی از ان محمّد و آل محمّد را کـه درودهای تو بر او و بر ایشان باد. خدایا از تو خواهم بهترین چیزی را کـه تقاضای کردند از تو بندگان شایسته ات و پناه برم بـه تو از انچه پناه بردند از ان بندگان شایسته ات».
بیشتر بخوانید: اس ام اس تبریک عید قربان «2»
دعاهای عید قربان
3-خواندن دعای چهل و هشتم صحیفه سجادیه کـه اوّل ان “اَللّهُمَّ هذا يَوْمٌ مُبارَکٌ” اسـت. «زادالمعاد، صفحه 319»
4- خواندن دعای چهل و ششم صحیفه سجادیه کـه آن گونه آغاز میشود:”یا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لا يَرْحَمُهُ الْعِبادُ”.«زادالمعاد، صفحه 319»
5. خواندن دعای ندبه. « زادالمعاد، صفحه 320»
6. قربانی کردن؛ کـه سنّت مؤکّد اسـت. « زادالمعاد، صفحه 320»
اعمال عید قربان در مفاتیح
و نیز مستحبّ اسـت هنگام قربانی این دعا را کـه از امام صادق «علیه السلام» نقل شده اسـت بخواند:
وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذی فَطَرَ السَّمواتِ وَ الاَْرْضَ؛ حَنیفاً مُسْلِماً وَ ما أنَا
من روی خودرا بـه سوی کسی کردم کـه آسمان ها و زمین را آفریده; من در ایمان خود خالصم و
مِنَ الْمُشْرِکینَ؛ إنَّ صَلاتی وَ نُسُکی وَ مَحْیایَ وَ مَماتی لِلّهِ رَبِّ
از مشرکان نیستم. نماز و قربانی و زندگی و مرگم برای خداوندی اسـت کـه پروردگار
الْعالَمینَ؛ لا شَریکَ لَهُ؛ وَ بِذلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمینَ. اَللّهُمَّ مِنْکَ
جهانیان اسـت. شریکی برای او نیست. من بـه این برنامه مأمور شدم و از مسلمانانم. خدایا از تو و
وَلَکَ؛ بِسْمِ اللّهِ وَاللّهُ اَکْبَرُ. اَللّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّي. « زاد المعاد، صفحه 321»
برای توست. بـه نام خدا و خداوند بزرگ تر اسـت. خدایا از من قبول فرما.
در روایتی امام صادق«ع» فرمود:امام علی بن الحسین و امام باقر«علیهم السلام» گوشت قربانی را سه قسمت میکردند; یک قسمت ان را بـه همسایگان می دادند و یک قسمت ان را بـه نیازمندان و قسمت سوم را برای اهل خانه نگه می داشتند. «اقبال، صفحه 451»
7. خواندن تکبیرات برای کسی کـه در منا باشد بعد از پانزده نماز کـه اولش نماز ظهر روز عید اسـت و آخرش نماز صبح روز سیزدهم اسـت. و کسانی کـه در سایر شهرها هستند نیز بعد از ده نماز از ظهر روز عید تا صبح دوازدهم این تکبیرات را بگویند. تکبیرات بنا بر روایت صحیح در اصول کافی از این قرار اسـت :
اللهُ اَکْبَرُ اللهُ اَکْبَرُ لا اِلهَ اِلا اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ اللهُ اَکْبَرُ اللهُ اَکْبَرُ ولِلّه الْحَمْدُ اللّهُ َکْبَرُ
خدا بزرگ تر از توصیف اسـت، معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگ‌تر اسـت، و ستایش خاص خدا اسـت
اعَلي ما هَدانا اَللّهُ اَکْبَرُ عَلي ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَةِ الاْنْعامِ
خدا بزرگ تر اسـت بر آنچه ما را راهنمائی کرد خدا بزرگ‌تر اسـت بر انچه روزی ما کرد از چهارپایان انعام «شتر و گاو و گوسفند»
وَالْحَمْدُلِلّهِ عَلي ما اَبْلانا. «کافی، جلد 4؛ صفحه 517؛ حدیث 4»
و ستایش خاص خدا اسـت برای آنکه آزمود ما را.
و مستحب اسـت کـه بـه مقداری کـه توانایی اسـت این تکبیرات بعد از نمازها و نوافل تکرار شود. «زادالمعاد، صفحه 323»
