اول شهریور روز بزرگداشت ابوعلی سينا (زادروز ابوعلی سينا و روز پزشک)
اول شهریور روز بزرگداشت ابوعلی سينا
حضورتان اشارتی ست پیامبرانه ؛ شاید دردمندی به دستان شما دخیل بسته باشد. یکم شهریور زادروز حکیم ابو علی سینا و گرامیداشت مقام پزشک گرامی باد، روزتان مبارک دستانتان شفا بخش…
روز پزشک بر همه پزشکا، رزیدنتا، اینترنا، استاجرا، فیزیوپات ها و علوم پایه ای های عزیز مبارک باشه…
روز 1 شهريورماه ؛ به پاس بزرگداشت ابوعلی سينا ستاره پرفروغ عرصه طب در ايران ؛ روز دکتر ناميده شده است.
در ایران، اول شهریورماه، هم زمان با زادروز بوعلی سینا، به پاس تألیفات و خدمات وی، به علوم دکتری و فعالیت وی دراین رشته، و تجلیل از پزشکان، روز دکتر نام گذاری شده‌است. در کشور های دیگر، روزهای دیگری، با توجه به رویداد های محلی برای این مناسبت در نظرگرفته شده‌اند.
در فرهنگ اسلامي، ارزش دانش گرانقدر پزشكي و فعاليت حرفه ای طبيب تا بدان اندازه والا و عظيم است كه طبيب مظهر اسم شريف محيي و احياء گري معرفي شده است و همچنين در متن فرهنگ و حيات اجتماعي مردمان اين مرز و بوم نيز طبيب و طبابت از جايگاه ويژه و اهميت والايي برخوردار بوده است تابدان اندازه كه بيماران و دردمندان نه فقط براي جستجوي تسكين و درمان دردهاي جسماني خويش، كه بلكه در مقام مشاوره و هدايت جويي در همه ی ابعاد زندگي فردي و اجتماعي خود به حكيم و طبيب متوسل مي گرديده اند.
بدین وسیله یکم شهریور زاد روز حکیم بوعلی سینا
بزرگ دانشمند و طبیب برجسته نامدار ایرانی جهان اسلام
و روز دکتر بر تمامی طبیبان فرزانه و جامعه دکتری
تلاشگر ایران اسلامی تبریک عرض مینماییم
روز دکتر بر همه ی ي ي پزشکان امروز و پزشکان آینده مبارک
چرا كه حكيم و طبيب در افق نگاه و قضاوت آنان شخصيتي مبـّرز و برخوردار از دانش فقهي و پزشكي و آراسته به فضائل والاي اخلاقي بوده است و سمبل برجسته و الگوي بارز چنين انديشوران دلسوز وعالمان فرزانه در تاريخ پر فروغ اين سرزمين، طبيب نامور و نابغه بزرگ ايراني، شيخ الرئيس ابوعلي سينا بود كه بدليل ارتباطش با خدا و مكتب وحي نور حكمت الهي در دل او درخشيد و به حكيم الهي تبديل شد.
در دنياي امروز كمتر ملتي است كه به مفاخر گذشته خود توجه نكند زيرا يكي از علايم حيات و زنده بودن ملت ها ملتفت بودن و توجه داشتن به مفاخر گذشته فلسفي، علمي، فرهنگي، ادبي، سياسي، اجتماعي و ملي آن هاست كه اين گذشتگان باوجود گذشت روزگار و سير زمان و وقوع حوادث نا گوار با هزاران خون دل براي اينده گان خود به ميراث گذ اشتهاند كه بايد آنرا گرامي و عزيز داشت و بارور ساخت.
شيخ الرئيس نواسه علي سينا، مشهور به ابن سينا . به قولي در ماه صفر سال 370 هجري قمري«مطا بق 980 ميلادي » از پدر بلخي ايي بنام عبدالله « از سبب وزير ماليه بودن در زمان سلطنت نوح بن منصور به بخارا مركز ماورالنهر و خراسان انزمان انتقال نموده بود» و مادر بخارايي بنام ستاره در قريه خورميثن«قريه ای ميان بلخ و بخارا» طفلي چشم به جهان گشود .كه نامش را حسين گذاشتند .
شركت در جلسات بحث از دوران كودكي ؛ به واسطه پدر كه از پيروان آنها بود . بوعلي را خيلي زود با مباحث و دانش های مختلف زمان خود آشنا ساخت . استعداد وي در فراگيري علوم ؛ پدر را بر آن داشت تا به توصيه استاد وي ابو عبدالله ابراهيم بن حسين ناتلي ؛ ابن سينا رابه جز تعليم و دانش اندوزي به كار ديگري مشغول نكند . و چنين شد كه وي به دليل حافظه قوي و نبوغ خود در ابتداي جواني در علوم مختلف زمان خود از جمله طب مهارت يافت.
تا آنجا كه سلطان بخارا ؛ نوح بن منصور « 366 تا 387 هجري قمري » بعلت بيماري خود ؛ وي رابه نزد خود خواست تا وی را تداوي نمايد ابو علي ابن سينا بعد از تداوي از نوح تقاضا كرد تا به كتابخانه عظيم دربار ساماني دست يابد و از آن استفاده نمايد اين تقاضا مورد قبول نوح قرار گرفت .
به اين ترتيب وي توانست با استفاده از اين كتابخانه در علوم مختلف از جمله حكمت ؛ منطق و رياضيات تسلط يابد « خاندان سامانيان از مردم بلخ بودند و دين زردشتي داشتند سامان خدا از روشناسان و حاكم بلخ بود والي عربي خراسان در نصف قرن هشتم ميلادي با سامان دوست شد وسامان دين اسلام اختيار كرد از جمله نواسه هايش اسمعيل پسر احمد در سالي 892 ميلادي بعد از مرگ برادر ش نصر و گرفتن سمرقند سلسله سامانيان را بنيان گذاشت.
وي باوجود پرداختن به كار سياست در دربار منصور ؛ سلطان ساماني و دستيابي مقام وزارت ابوطاهر شمس الدوله ديلمي و نيز درگير شدن با مشكلات ناشي از كشمكش امرا كه سفرهاي متعدد و حبس چند ماهه وي توسط تاج الملك ؛ حاكم همدان ؛ رابه دنبال داشت . بيش از صدها جلد كتاب و تعداد بسياري رساله نگاشته كه هر يك با توجه به زمان و احوال او به رشته تحرير در آمده است .
برگى از قديمى ترين نسخه خطي كتاب قانون ابن سينا
علم بالای ابوعلی سینا
عجيب است بدانيد كه ابن سينا 600 سال قبل از نيوتون قانون اول او را شرح داده بود!
قانون اول نيوتون:
“جسمی که تحت تأثیر یک نیروی خارجی نباشد یا ساکن است، یا با سرعت ثابت در حال حرکت است”
شرح ابن سينا در مورد اين قانون:
“همانگونه که می دانید هر جسم در طبع و حالت خاصی می باشد و از این حالت خارج نمی شود مگر اینکه یک عامل خارجی برروی آن تأثیر بگذارد”
[كتاب الاشارات والتنبيهات ابن سينا]
کسی که به تمرینهای بدنی می پردازد به هیچ دارویی نیاز ندارد، درمان او در جنبش و حرکت است…
دکتری ابن سینا
ابوعلی سینا حکیم، فیلسوف، طبیب و دانشمند بزرگ ایرانی که در جهان غرب به نام«Avicenna» و با لقب “امیر پزشکان” شناخته شده است، در ۳۷۰ قمری «۱ شهریور ۳۵۹» در شهر بخارا بدنیا آمد.
ابوعلی سینا، نه تنها یکی از بزرگترین فیلسوفان جهان، بلکه یکی از برجسته ترین چهره های تاریخ دکتری در همه ی دوران هاست. مهم‌ترین اثر وی در دکتری، کتاب قانون «القانون فی الطب» است که آنرا پیش از سال 406 هجری قمری، یعنی درحدود 35 سالگی تألیف کرده است.
این کتاب طی چندین سده، چه در سرزمین های اسلامی و چه در اروپای سده های میانه، همه ی کتاب های دیگر را در سایه خود نهاده بود.
اعتبار و شهرت کتاب قانون در محافل دکتری جهان اسلام تا بدان جا رسیده بود که نظامی عروضی درباره آن چنین میگوید: «اگر بقراط و جالینوس زنده شوند، روا بُوَد که پیش این کتاب سجده کنند».
البته ابن سینا بجز قانون، کتاب های دیگری هم در علم دکتری نوشته است؛ کتاب هایي مانند الارجوزةٌ فی الطب که در قالب شعر نوشته شده و خلاصه مطالب کتاب قانون است، مقالة فی احکام الادویه القلبیه، رساله فی الفَصد، رساله فی القولنج و… .
وقتي در دربار امير بودو آسايش كافي داشت و دسترسي اش به كتب ميسر بود ؛ به نوشتن كتاب قانون در طب و كتاب الشفا يا دائره المعارف بزرگ فلسفي خود مشغول مي شد كه اوج كمال تفكر قرون وسطي است كه بدان دست يافت ودر تاريخ تفكر انساني از تحقيقات معتبر جهان بشمار ميرود .
هر چیزی کمش دارو است
متوسطش غذا است
و زیادش سم است
حتی محبت کردن…
اما در هنگام سفر فقط يادداشت ها و رساله های كوچك مي نوشت از ميان تاليفات ابن سينا ؛ شفا در فلسفه و قانون در طب شهرتي جهاني يافته است . كتاب شفا در هجده جلد دربخش های علوم و فلسفه ؛ يعني منطق ؛ رياضي ؛ طبيعيات و الاهيات نوشته شده است .
منطق شفا امروز نيز همان گونه بعنوان يكي از معتبرترين كتب منطق مطرح است و طبيعيات و الاهيات آن هنوز مورد توجه علاقمندان است . كتاب قانون در طب در هفت جلد نيز كه تا قرن ها از مهم‌ترين كتب طبي به شمار مي رفت .
شامل مطالبي درباره قوانين كلي طب ؛ دواهاي تركيبي و غير تركيبي و امراض مختلف مي باشد . اين كتاب در قرن دوازدهم ميلادي همراه با آغاز نهضت ترجمه به زبانهاي لاتين و تا امروز به زبان های انگليسي ؛ فرانسوي و آلماني و ايراني نيز ترجمه شده است و بعنوان متن درسي طبي در پوهنتون های اروپايي تا سال 1650 ميلادي به عوض آثارجالينوس و موندينو در دانشگاه هايLavain و Monpellier تدريس ميشد.
ابن سينا در زمينه های مختلف علمي نيز اقداماتي ارزنده به عمل آورده است . او اقليدس را ترجمه كرد . رصدهاي نجومي رابه عمل درآورد ودر زمينه حركت ؛ نيرو ؛ فضاي بي هوا « خلا » ؛ نور ؛ حرارت تحقيقات ابتكاري داشت . رساله وي درباره معادن و مواد معدني تا قرن سيزدهم در اروپا مهم ترين مرجع علم زمين شناسي بود .
درباره اين رساله فيگينه در كتاب دانشمندان قرون وسطي چنين آورده است : ابن سينا رساله ای دارد كه اسم لاتين آن چنين است : De Conglutineation Lagibum .
دراين رساله فصلي است به نام اصل كوه ها كه بسيار جالب توجه است . در آنجا ابن سينا مي گويد : ممكن است كوه ها به دو علت به وجود آمده باشند . يكي برآمدن قشر زمين .
چنان كه در زلزله های سخت واقع مي شود و ديگر جريان آب كه براي يافتن مجرا ؛ سبب حفر دره ها ودر عين حال سبب برجستگي زمين مي شود . زيرا بعضي از زمين ها نرم هستند و بعضي سخت . آب و باد قسمتي را مي برند و قسمتي را باقي مي گذارند. اين است علت برخي از برجستگي های زمين.
ابن سينا خرد مبتني بر منطق داشت و به تقدم عالم معتقد بودو مي گفت « وجود خداوند بر جهان تقدم ذاتي دارد نه زماني» او به موجوديت جن وزنده شدن بعد از مرگ معتقد نبود …..سينا ميگفت افعال و حوادث مستقيما از خدا بوجود نمي ايد بلكه در نتيجه عمل غايي داخلي تكامل ميابد .
سينا كو شش زياد كرد تا نظريات فلسفي خودرا با عقايد عامه مسلمانان توافق دهد سينا همه ی قضايا را تنها به روش عقلي و كاملا مستقل از قران مورد بحث قرار ميداد از اين سبب بود كه تا قرن ها از طرف خلافت ها و هيت های حاكم ارتجاعي اورا مظهر كفر و الحاد ميدانستند و سوزاندن كتابهايش از سياستهاي متداول طي چند قرن در كشور های اسلامي منطقه بود زمانيكه اورا كافر و ملحد خواندند او گفت:
“كفري چو مني گزاف و راحت نبود
محكم تر از ايمان من ايمان نبود
در دهر چو من يكي و آن هم كافر
پس در همه ی دهر يك مسلمان نبود”
او به واسطه عقل منطقي و نظام يافته خود حتي در طب نيز تلاش داشت تداوي را تا سرحد امكان تابع قواعد رياضي سازد . تسلط بر فلسفه را كمال براي يك دانشمند مي دانست .
وي براي آگاهي از انديشه های ارسطو و درك دقيق آن ؛ این گونه كه خود در شرح احوالش نوشته است ؛ 40 بار كتاب علم الهي و يا مابعدالطبيعه«متا فيزيك » ارسطو را خواند و به حكم تصادف با استفاده از كتاب كه ابونصر فارابي كه درباره اغراض ما بعد الطبيعه نوشته بود ؛ به معاني آن راه يافت .
ابن سينا در دوران عمر خود از لحاظ عقايد فلسفي دو دوره مهم را طي كرد . اول دوره ای كه مصروف مطالعه ای فلسفه .عقايد و علوم مشاهي «ارسطو یی »بودو دوم دوره ای كه ازآن عقايد عدول كرد و به قول خودش طرفدار حكمت مشرقين و پيرو فلسفه اشراق شد با مرگ سينا تقريبا دوران فلسفه در مشرق به سر رسيد روجر بيكن اورا بزرگترين استاد فلسفه بعد از ارسطو لقب داده اند «فلسفه ابن سينا فلسفه مشاهي و متاثر از فلسفه نوع افلا طوني ودين اسلام است وي كوشيده است كه فلسفه رابا دين اسلام توفيق دهد معذالك جمع اورا كافر وملحد خوانده اند گرچه او و ابن رشد هردو از پيروان ارسطو بودند اما شيخ الريس كمتر از ابن رشد تابع اصيل يونان بودند .
ابن سينا قبل از ابن رشد بين فلسفه و احكام شريعت شكافي به وجود آورد و اولين كسي است كه در اسلام كتب جامع و منظم در فلسفه نوشته است و كتاب الشفا او در حكم دايره المعارف فلسفي است تاريخ اجتماعي ايران ج هشتم » .وي به پشتوانه تلاش يك صد ساله ای كه پيش از او از سوي كساني هم چون رازي و فارابي براي شكل گيري فلسفه صورت گرفته بود ؛ موفق شد نظام فلسفي منسجمي را ارائه دهد .
با توجه به اين كه پيش از او مقدمات اين كار فراهم شده بود ؛ كار و وظيفه ابن سينا اين بود كه مشكلات و پيچيدگي ها را كشف و حل كند و آنها رابه نحوي مظبوط و موجز شرح نمايد . فروع جزئي رابه تصول شامل ارتباط دهد و اطراف آن رابه هم بياورد .
ابن سينا با ارائه نظر خود در مورد نحوه ارتباط و نسبت بين مفاهيم كلي مثل انسان ؛ فضيلت و جزئيات حقيقي به يكي از پرسشهاي علماي قرون وسطي كه مدت های طولاني ذهن آنها رابه خود مشغول كرده بود پاسخ داد .
تاثير آراي فلسفي ابن سينا ؛ هم چون آموزه های طبي او ؛ بر علاوه قلمرو اسلامي ؛ در اروپا نيز امري قطعي است . آلبرتوس ماگنوس ؛ دانشمند آلماني فرقه دومينيكي «1200 تا 1280 ميلادي » نخستين كسي بود كه در غرب تفسير و شرح جامعي بر فلسفه ارسطو نوشت.
به همين دليل اغلب وی را پايه گذار اصلي ارسطوگرايي مسيحي مي دانند.وي كه جهان مسيحيت رابا سنت ارسطويي الفت داد ؛ در شناخت آثار ارسطو سخت به ابن سينا متكي و معتقد بود.
همچنين فلسفه ما بعد الطبيعه ابن سينا ؛ خلاصه مطالبي است كه متفكران لاتيني دو قرن بعد از او بدان رسيدند در قرن پنجم هجري به وسيله پيشوايان مذهب و پيروان خانقاه مبارزه گسترده و شديد عليه علم و حكمت و مخصوصا فلسفه اغاز شد ودر مدارس و مكاتب اهل علم تدريس هرگونه علم .فلسفه و حكمت را حذف كردند و جاي انرا به تفسير قران.احاديث. و اصول فقه واگذار كردند .
علما مورد تكفير اربابان مذهب قرار گرفت از جمله كسانيكه كه با تمام قوا بر ضد فلسفه و علم طغيان كرد حجته اسلام غزالي«450 الي 505هجري» بود كه عمري فلسفه را اموخت و بعلت ياس وحيرت و واهمه عجيبي كه به او دست داد از مدرسه به خانقاه رفت و دامن عرفان را محكم گرفت و از جمله دشمنان سر سخت فلسفه .علم و حكمت گرديد.
غزالي در تهافت الفلا سفه «فارابي» و سينا را رد ميكند و ميگويد«علي التحقيق انها را ظلماتي فوق ظلمات فرا گرفته است» در المنقذ من الضلال متذكر شده است كه اين دو فيلسوف در بيست مورد در موضوع الهيات اشتباه كرده اند .
در سه مورد مستوجب تكفير ودر هفده مورد مستوجب تبعيد اند» و سه مورد كه انها را از اسلام جدا ميسازد و مورد تكفير قرار ميگيرند مينويسد:
1- معتقد بودن انها بر اينكه خداوند حاكم بر كليات است نه جزييات .
2- اعتقاد شان به تقدم عالم.
3- اينكه اجساد حشر ندازد ثواب و گناه مربوط روح است نه جسم .
تعرض به سينا بدينجا پايان نمپذيرد بعضي از دانشمندان كوته استين در قرون بعدي نيز به او تاخته اند از جمله عثمان بن عبدالرحمن موسوم به ابن صلاح «643» سينا را مرتد و بي دين شمرده و وی را از جمله علماي خارج مذهب دانسته و خواندن كتاب های سينا را براي مسلمانان جايز نمي شمارد و گناه كبيره ميداندو سينا را شيطاني از شياطين لقب داده است» غافل از اينكه او خودش شيطان بزرگ بود .
هر قدر از قرن وسطي دور تر ميشويم و هر قدر رايره نفوذ دين بيشتر ميشود اين اعتراظات بيشتر و شديد تر ميشود علت هم معلوم است زيرا منطق و نحوه استنتاج سينا با مبادي ظاهر بينان دين كه پايه اش بر تعصب نهاده شده سازگار نيست مخصوصا كه با هجوم تركان عثماني دين زا با خرافات .
اساطير وفانتزي ها اميخته ساختند و توده های كشور های اسلامي را در جهل و خرافه نگه داشتین تا هيت هايي حاكم بتواند براحتي حاكميت نمايند و تنها دشمني كه دز مقابل هرگونه جهل و خرافه ايستادگي ميكند علم و معرفت است بنا اين مخالفت ها متدينين ظاهر نما با اشاعه فلسفه و حكمت امري طبعيي بشمارميرود.
ابوعلي سينا درسال 428 هجري قمري ؛ زماني كه تنها 58 سال داشت ؛ در حالي رخت از جهان بربست كه با اداي دين خود به دانش بشري ؛ نامي به صلابت تمدن خراساني از خود بجاي گذاشت اما دريغ ودرد كه امروز اين صلابت تمدن خراساني دارد كه آهسته آهسته به باد فراموشي سپرده شود.
نیاز به دکتر ماهر
دکتری حرفه ای است که در هیچ دوره ای، مردمان ازآن بی نیاز نبوده و نیستند. تا دنیا، دنیاست، بیماری در آن فراوان یافت میشود و بیماران هم چاره ای جز مراجعه به دکتر و درمان ندارند. حضرت امام صادق علیه السلام در حدیثی گهربار، مردمان را از سه گروه بی نیاز نمی‌داند، ایشان می فرماید: «اهل هیچ سرزمینی از وجود سه طایفه و گروه که در کار دنیا و آخرتشان به آنان پناه برده میشود، بی نیاز نیستند و اگر انها را نداشته باشند، بی بهره و سرگردان می‌شوند: فقیه دانشمند پرهیزکار، زمامدار نیکوکارو مورد اطاعت، و دکتر ماهر و مورد اعتماد».
نکته جالب دراین فرمایش گران قدر این است که فقیه امور آخرتی مردمان را عهده دار است، زمامدار هم امور دنیایی انها را سر و سامان می بخشد و دکتر با تامین سلامت جسمی مردمان، انها را برای امور دنیوی و اخروی آماده و سرحال نگه می دارد.
ابن سينا:
سه اصل را اگر مراعات کنید، آسايش دارید:
1 . به وقت خوشحالى قول ندهید
2 . به وقت خشم پاسخ ندهید
3 . و در هنگام غم تصمیم نگیرید
راز داری در حرفه دکتری
راز داری، از وظایف اخلاقی و دینی هر مسلمانی است. در حدیثی آمده است: «راز برادر مسلمان خود رابه دیگران بازگو کردن، خیانت است». این فریضه اخلاقی در مورد دکتر، بنا به اقتضای شغلی، از اهمیت بیش تری برخوردار است؛ زیرا با ایجاد اعتماد، بیمار با خیال آسوده، بیماری خویش را بیان می‌کند و درمان را آسوده می سازد. حضرت علی علیه السلام دراین مورد می فرماید: «کسیکه زوایای پنهان بیماری اش را کتمان کند، پزشکش از معالجه وی درمانده می‌ماند».
دراین خصوص، در سوگندنامه دکتری بقراط حکیم آمده است: «آنچه در حین انجام دادن حرفه خود، و حتی خارج ازآن، درباره زندگی مردم خواهم دید یا خواهم شنید، که نباید فاش شود، به هیچکس نخواهم گفت؛ زیرا این قبیل مطالب را باید به گنجینه اسرار سپرد».
نیک خلقی در حرفه دکتری
چهره باز دکتر و خوش خلقی اش، نیمی از درمان است و زبان خوش او، دوای بیمار. دکتر بداخلاق، تحمّل شنیدن درد دل و سخنان بیمار را ندارد و به او فرصت سخن گفتن نمیدهد و این، باعث درمان ناموفق میشود، ولی نیک خلقی، هم باعث آرامش و اسانی دکتر است و هم بیمار او.
امام علی علیه السلام در روایتی گهربار، از دکتر بعنوان رفیق نام برده و می فرماید: «به مانند دکتری رفیق باش که دوا را آن جا و این گونه ای قرار میدهد که مفید باشد». پس بر دکتر است که با نیک خلقی، در دل بیمار جا باز کند و خودرا رفیق و همدم او بداند، تابیمار هم وی را یار و دوست خود بداند و از او کمک بطلبد.
فراز و نشیب زندگی ابوعلی سینا
ابوعلی سینا، زندگی یکنواختی نداشت. در مدت عمر او، وقایع و حوادث گوناگون و متعددی بر او گذشت که از وزارت و مشاور حکومت گرفته، تا دربه دری و آوارگی و تبعید خود خواسته و حتی زندان را دربرمی گرفت.
ولی باوجود این، پورسینا خم به ابرو نیاورد و با جهد و تلاش، آثار گران سنگی به زبان های عربی و پارسی نوشت که گاه تا 450 شماره کتاب و رساله به او نسبت میدهند.
ابوعلی سینا در دوهفته آخر عمر پر بار خویش، به اطعام فقیران پرداخت و بردگان را آزاد ساخت و تمام قرآن را هر سه روز یکبار تلاوت کرد تا سرانجام در 58 سالگی، در روز جمعه اول رمضان سال 428 هجری قمری، مطابق 28 خرداد ماه 416 هجری شمسی در همدان بدرود حیات گفت و بدین سان، شمع زندگی یکی از درخشان ترین چهره های علم و حکمت جهان خاموش شد.
ارزش دکتری
هر اندازه موضوع علمی پر اهمیت و هدف آن مقدس تر باشد، آن علم هم از ارزش و اهمیت بیش تری برخوردار خواهد بود. موضوع دانش دکتری بدن انسان، و هدف آن تأمین سلامت و تندرستی آدمی است، و اهمیت این موضوع و هدف از دیدگاه اسلام بر کسی پوشیده نیست؛ زیرا اسلام تا آنجا به سلامت انسان اهمیت میدهد که اگر تکلیف واجبی به تندرستی آدمی لطمه بزند، نه تنها انجام آن از نظر شرع لازم نیست، که در چنین شرایطی انجام آن حرام خواهد بود.
در اسلام، علم دکتری همتای علم دین، ارزشمند به شمار آمده است؛ چنان که امام علی علیه السلام فرمود: «دانش بر دو نوع است: دانش دینی و دانش بدن و سلامت آن». که اولی در تعدیل و سلامت روح آدمی می کوشد و دومی برای تندرستی و صحّت جسمی انسان تلاش می‌کند.
ابن سینا و بحث و مناظره با دانشمندان
ابوعلی سینا در دوره ای درخشان از تمدن ایران زمین می زیست که دانشمندان چندی با او هم دوره بودند. ابن سینا از احوالات آنها با خبر بودو تعداد زیادی از ایشان، و ازآن شمار ابوریحان بیرونی و ابوسعید ابوالخیر ملاقات، مناظره و نامه نگاری داشت.
میگویند هنگامیکه ابن سینا، آن دانشمند عقل گرا، با ابوسعید ابوالخیر، آن عارف بزرگِ اهل کشف و شهود، به هم برخوردند، ساعت های بسیاری در اتاقی نشستند و جز به ضرورت از ن خارج نشدند و به مباحثه و مناظره پرداختند.
چون بحث به اتمام رسید و هردو خارج شدند، به بوعلی گفتند:
ابوسعید را چگونه یافتی؟ گفت: آنچه من میدانم، او میبیند. از ابوسعید هم پرسیدند: پورسینا را چگونه دیدی؟ گفت: انچه ما میبینیم، او می‌داند.
