چهلمین روز از بهار (جشن چله) را جشن بگیریم !

جشن چهلم در تقویم ایران چه روزی است ؟

دهم اردیبهشت ماه 1401؛ روزی اسـت کـه در سالنامه باستانی ایرانی بـه نام آبان روز، جشن چهلم نوروز شناخته می شد. این جشن زیبا در مناطق مرکزی ایران برگزار می شد کـه نام دیگر ان جشن چلمو اسـت.

“جشن سده” کـه صد روز بـه “نوروز” مانده آغاز می شد تا جشن “چهلم نوروز” چندین جشن در راستای اهمیت این جشن باستانی برگزار می‌شده اسـت.همراهان عزیز با تالاب همراه باشید تا از این جشن دیرینه بهاری و آداب رسوم کماکان پای برجای ان ؛ بیشتر بدانیم.

تاریخچه ی جشن چهلم

فرهنگ شادخویی کـه در ایرانیان وجود داشته یکی از دلایل علاقه زیاد آن ها بـه نوروز و آئین هاي‌ نوروزی بوده اسـت.

اشتیاق ایرانیان نسبت بـه نوروز و نو شدن طبیعت تا حدی بوده اسـت کـه حتی جشن <چهله> هم برای نوروز برگزار می کرده اند. جشن چهلم نوروز در شیراز درکنار حوض ماهی سعدیه برپا می شد. باوری عامیانه در میان مردم وجود داشت کـه دراین روز یک ماهی سر از آب بیرون می آورد کـه انگشتری زرین همراه خود دارد کـه نشانه ي بخت و اقبال اسـت. زنان و مردان در ساعاتی جداگانه در چشمه سعدی آبتنی می کردند.

یک عقیده در میان مردم شیراز وجود داشت کـه دراین روز یک ماهی سر از آب بیرون می آورد کـه انگشتری زرین همراه خود دارد کـه نشانه ي بخت و اقبال اسـت. کرمانی ها نیز این چشن را برگزار می کنند کـه دراین روز بـه زیارت شاه خیراله میروند و از رسوم انها دراین روز پختن آش اسـت .

در استان کرمان و فارس در روز دهم اردیبهشت ماه با حضور مردم در دامنه کوهها، کنار چشمه ها و دشت و دمن برگزار می شد. هم تکنون نیز این آیین در شهر کرمان و بخش پاریز از توابع شهرستان سیرجان توسط مردم و رمه داران برگزار می شود.

روز دهم اردیبهشت کـه چهل روز از شروع سال جدید گذشته اسـت مردم کرمان و پاریز را فراهم نمودن غذا، بـه خصوص وسایل آش رشته و آش شیر و خوراکی هاي‌ دیگر چون انواع میوه و تنقلات بـه دامن طبیعت میروند.

چرا به آن چهلم میگویند ؟

در واقع این روز چهلمین روز از بهار اسـت و شماره چهل از زمان دین زرتشت نزد ایرانیان عددی مقدس بوده و امروزه تاثیر و تقدس این شماره را در ادیان دیگر و حتی در آیین اسلام مشاهده میکنیم. بـه طور مثال بعد از مرگ مراسم چهلم برای شادی روح فرد متوفی برگزار می کنند.

این کـه زرتشتیان اعتقاد داشتند کـه اورمزد آسمان را در چهل روز آفرید یعنی از اول فروردین بـه مدت چهل روز این آفرینش ادامه پیدا کرد و بـه همین دلیل روز “چهلم نوروز” را در روز دهم اردیبهشت گرامی می دارند و برای ان حرمت خاصی قائل هستند.

برگزاری جشن آذر روز در مرکز ایران

عضو دانشنامه علمی فرهنگ مردم ایران عنوان کرد: در جشن “چهلم نوروز” کـه بـه ان ” آبان روز ” نیز گفته می شود با برگزاری مراسم ویژه‌اي همراه اسـت. در مرکز ایران و مناطقی کـه زرتشتیان حضور داشتند از جمله یزد، کرمان و شیراز هنوز نیز کم و بیش این مراسم با ویژگی هاي‌ مختلفی برگزار می شود.

وی اضافه کرد: مردم کرمان کـه در گویش محلی بـه این جشن “چلمو” میگویند روز دهم اردیبهشت بـه دامنه‌هاي‌ سرسبز کوهستان‌ها می‌رفتند و مراسم مختلفی کـه تا اندازه‌اي بـه شبیه مراسم نوروزی بود برگزار می کردند. یکی از مکان‌هاي‌ برگزاری مراسم کـه هنوز بسیار با شکوه برگزار می شود “پاریز سیرجان” اسـت.

آداب و رسوم جشن چهلم « دهم اردیبهشت ماه 1401 »

نوروز برای ایرانیان ودر آیین زرتشتیان یکی از اعیادی بوده کـه ماقبل و مابعدهای مفصلی دارد.

غروب چهلم بـه اصطلاح تنگ شوم اسفند و کندر دود می دادند. رسم چک و دوره نیز رایج بوده اسـت از این قرار کـه صبح چهلم زیر درختی سبز، کوزه اي کوچک بـه اصطلاح “دوره ” قرار می دادند.مردم و اهالی منطقه در روز “چهلم نوروز” بـه منطقه‌اي بـه نام تندرستان یا بـه گویش کرمانی “تندرستون” میروند و با پختن آش مراسم جشن برگزار میکنند کـه هنوز هم پررونق اسـت و جوانان برای رسیدن بـه وصال‌شان دست بـه نیاش برده و معتقدند کـه خداوند صدای‌شان را دراین روز میشنود.

و هر کس بـه نیت دل خود شیء کـه شامل دکمه، انگشتر و یا دستمال داخل ان می انداخت، سپس روی ان دستمال سبز می گذارند غروب زنان و مردان در دور هم نشسته و شعر یا سرودی می خواندند و دختر نابالغی ازداخل دوره یک شیء بیرون می آورد.هر فرد بر اساس سرودی کـه در موقع بیرون آوردن شیء خود خوانده می شد نیت خودرا تفسیر میکرد. بـه این طریق فال می‌گرفتند.

باور عامیانه اي دیگر این کـه دراین روز نیت کرده و برای دختر شاه پریان سفره پهن می کردند، داخل سفره خوراک مرغ، نمک، انواع میوه، تنقلات و سبزی می گذاشتند ودر کنار سفره شعر و سرود می خواندند و موسیقی می نواختند.پاریزی‌ها بـه خصوص عشایر منطقه همه ی معتقدند کـه نخستین محصول شیری کـه از کـه از دام‌هاي‌‌شان بدست می‌آید در واقع نوبرانه‌اي اسـت کـه ابتدا باید بین نیازمندان تقسیم شود و با برگزاری مراسمی این شیر را توزیع می کنند.

روز دهم اردیبهشت کـه چهل روز از شروع سال جدید گذشته اسـت مردم کرمان و پاریز را فراهم نمودن غذا، بـه خصوص وسایل آش رشته و آش شیر و خوراکی هاي‌ دیگر چون انواع میوه و تنقلات بـه دامن طبیعت می‌روند. غروب چهلم بـه اصطلاح تنگ شوم اسفند و کندر دود می دادند. همچنین دراین مراسم شاهنامه و حافظ خوانی نیز انجام می شود.

یک نکته بسیار مهم کـه در مراسم “چلمو” در کرمان برگزار می شود این اسـت کـه دراین روز کسی ‌نباید دلخوری و کدورتی داشته باشد و افرادی کـه باهم قهرند با پادرمیانی ریش سفیدان با یک دیگر آشتی می دادند و بـه نظر بنده اگر همین یک پدیده را در برگزاری مراسم “چهلم آبان روز” در آیین زرتشت مورد توجه قرار دهیم کافی اسـت کـه ما برای این جشن ارج و منزلت خاصی قائل بشویم.

توزیع شیر نوبرانه دام ها بین نیازمندان در جشن چهلم 

سرپرست بنیاد ایران شناسی شعبه کرمان بیان کرد: پاریزی‌ها بـه خصوص عشایر منطقه همه ی معتقدند کـه نخستین محصول شیری کـه از کـه از دام‌هاي‌‌شان بدست می‌آید در واقع نوبرانه‌اي اسـت کـه ابتدا باید بین نیازمندان تقسیم شود و با برگزاری مراسمی این شیر را توزیع می کنند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: یکیدیگر از رسومات مردم منطقه پاریز سیرجان پختن آش‌هایي از جمله دوغ، ماست و رشته اسـت کـه در دامنه‌هاي‌ کوهی در همان منطقه تا غروب آفتاب می‌مانند و با خوردن آش و برگزاری بازی هاي‌ سرگرمی از جمله قراردادن اشیایی در داخل یک ظرف و با نیت کردن و برداشتن انها توسط کودکی نابالغ بـه جواب خواسته شان میرسند. همچنین دراین مراسم شاهنامه و حافظ خوانی نیز انجام میشود.

مراسم آشتی در چهلم نوروز

گلاب زاده تصریح کرد: یک نکته بسیار مهم کـه در مراسم “چلمو” در کرمان برگزار می شود این اسـت کـه دراین روز کسی ‌نباید دلخوری و کدورتی داشته باشد و افرادی کـه باهم قهرند با پادرمیانی ریش سفیدان با یک دیگر آشتی می دادند و بـه نظر بنده اگر همین یک پدیده را در برگزاری مراسم “چهلم آبان روز” در آیین زرتشت مورد توجه قرار دهیم کافی اسـت کـه ما برای این جشن ارج و منزلت خاصی قائل بشویم.

نیایش جوانان در روز چهلم بهار برای رسیدن به وصال

وی در پایان بـه برگزاری این جشن در دامنه کوه بریده کرمان در منطقه تندرستان نیز اشاره کرد و افزود: مردم و اهالی منطقه در روز “چهلم نوروز” بـه منطقه‌اي بـه نام تندرستان یا بـه گویش کرمانی “تندرستون” میروند و با پختن آش مراسم جشن برگزار می کنند کـه هنوز هم پررونق اسـت و جوانان برای رسیدن بـه وصال‌شان دست بـه نیاش برده و معتقدند کـه خداوند صدای‌شان را دراین روز میشنود.

هدف برگزاری جشن چهلم نوروز چیست ؟

هدف از برگزاری جشن چهلم نوروز مانند تمام جشن هاي‌ باستانی ایران زمین، گرد هم جمع شدن و دیدار تازه کردن، نزدیک شدن دل ها و گردش و شادی اسـت. این جشن در تقویم باستانی ایران در گذشته بسیار متداول بوده اسـت .

و الان نیز عده اي از ایرانیان این آداب و رسوم دیرینه را زنده نگاه داشته اند.

امیدواریم از این مطلب لذت برده باشید.

چهلمین روز بهاری شـما مبارک!