آموزش استخاره با قرآن

آموزش استخاره با قرآن

درباره‌ي استخاره سه ديدگاه وجود دارد‎

 

‏1- ديدگاه افراطي: كه اين ديدگاه از آنِ‎ ‎كساني است كه عقل را محدود دانسته و ‏مشورت را نيز رايزني با عقل‌هاي محدود تلقي‎ ‎مي‌كنند. از نظر اين گروه در همان ابتداي ‏كار بايد به سراغ تسبيح يا قرآن رفت و از‎ ‎خداوند راه صحيح و خير را طلب نمود‏‎

 

‏2- ديدگاه تفريطي: اين ديدگاه به كلي منكر‎ ‎استخاره و تفأل است.‏‎

 

‏3-‏‎ ‎ديدگاه معتدل: كه صاحبان آن معتقدند با توجه به جايگاه‎ ‎عقل و مشورت، استخاره و ‏تفأل عين خردورزي است. بسياري از روايات وجود دارد كه در‎ ‎آن‌ها استخاره و تفأل مورد ‏تأييد و سفارش امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ واقع شده‏‎ ‎است. در اين نوشتار ضمن ‏تبيين مفهوم استخاره دلايل جواز استخاره با قرآن را ذكر مي‌نماييم و نيز رواياتي راكه در ‏آن‌ها تفأل به قرآن مورد نهي واقع شده است را بررسي مي‌نماييم‎.

 

معناي استخاره

 

استخاره دو معني دارد: يكي از آن‌ها معناي حقيقي‎ ‎استخاره است (يعني استخاره‌ي ‏مطلق) و در اخبار و روايات ‎ما از آن بيشتر نام برده شده و پيش خواص، متعارف است و ‏آن،‎ ‎طلب خير نمودن از خدا است. اين نوع استخاره در تمام كارهايي كه انسان مي‌كند، ‏خوب و‎ ‎مستحب است‎.‎‏ ‏‎

 

معناي ديگر استخاره اين است كه پس از آن ‌كه انسان به كلي در امري متحير و‎ ‎وامانده ‏شد، به طوري كه نه عقل خودش وي را به خوبي و بدي آن راهنمايي كرد، و نه عقل‏‎ ‎ديگري راه خير و شر را به او فهماند، و نه خداي جهان در باره‌ي آن كار، تكليفي و‎ ‎فرماني ‏داشت كه راهنماي او باشد، در اين صورت كه هيچ راهي براي پيدا كردن خوب و بد‎ ‎در كار ‏نيست، اگر يكي پيدا شود و انسان را به يك سوي كار، دلگرم كند و با اراده‌ي‎ ‎راسخ و ‏اميدوارانه به كار وادار كند، چه منّت بزرگي به انسان دارد. ‏

 

اينجا‎ ‎دين‌داران مي‌گويند: خداي عالم كه پناه بيچارگان و دادرس افتادگان است، در حالت‎ ‎تحير و دو دلي، يك راه اميدي بر روي انسان باز كرده و اگر انسان با اين حال اضطرار‎ ‎به او ‏پناه ببرد و از او راهنمايي جويد، خداي جهان كه قادر بر پيدا و نهان است، يا‏‎ ‎دل او را به ‏يك‌سو مي‌كشاند و راهنماي قلب او مي‌شود (در استخاره قلبي) كه او مقلب‎ ‎القلوب ‏است، يا دست او را به يك طرف تسبيح مي‌اندازد (در هنگام استخاره با تسبيح)‏‎ ‎يا به ‏وسيله‌ي قرآن، دل او را گرم مي‌كند (در استخاره با قرآن)‏‎.‎‏

 

لازم به ذكر است كه از روايات، صحّت هر دو‎ ‎معني استفاده مي‌شود‎. ‎

 

دلايل جواز استخاره با قرآن‎

 

درباره‌ي استخاره با‎ ‎قرآن رواياتي از پيشوايان معصوم ـ عليهم السلام ـ نقل شده است ‏كه به برخي از آن‌ها‎ ‎اشاره مي‌شود‎:

 

آموزش استخاره با قرآنروايت شده است كه: يَسع بن عبدِالله قمي به امام صادق ـ عليه‎ ‎السلام ـ عرض كرد: ‏گاهي مي‌خواهم كاري انجام دهم ولي متحير هستم كه آيا انجام دهم‎ ‎يا نه؟ امام صادق ‏ـ عليه السلام ـ به او فرمود: هنگام نماز ـ كه شيطان از هر وقت‎ ‎ديگر از انسان دورتر ‏است ـ قرآن را بگشا، اولين آيه‌اي كه در آغاز صفحه دست راست‎ ‎مي‌بيني، عمل كن‎

 

آموزش استخاره با قرآن از رسول‎ ‎خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نقل شده است كه فرمود: هنگام ‏استخاره با قرآن،‎ ‎ابتدا سه بار سوره‌ي توحيد را بخوان سپس سه بار صلوات بر محمد و ‏آلش بفرست، سپس‎ ‎بگو: «اللهم تفألتُ بِكِتابكَ و تَوكلتُ عَليكَ فَأرِني مِن كِتابكَ مَاهُو ‏مَكتومٌ مِن سِركَ المَكنونِ‎ ‎فِي غَيبكَ». يعني: خدايا به كتاب تو تفأل مي‌زنم، و بر تو توكل ‏مي‌كنم و از كتابت‎ ‎آنچه را كه در نهان غيب تو، پوشيده شده به من بنمايان.» پس از اين ‏دعا، قرآن را‎ ‎بگشا و از سطر اول، صفحه‌ي سمت راست، مقصود خود را به دست آور‎

 

آموزش استخاره با قرآن وقتي خبر تولد زيد را به پدر بزرگوارش‎ ‎امام سجاد ـ عليه السلام ـ، امام ـ عليه السلام ‏ـ به اصحاب خود رو كرد و فرمود:‏‎ ‎نام اين كودك را چه بگذارم؟ هر كس، نامي گفت، حضرت ‏قرآن طلبيد قرآني را به آن حضرت‎ ‎دادند، قران را باز كرد، اين آيه آمد: «و فضل اللهُ ‏المجاهدينَ علي القاعدينَ اجراً‏‎ ‎عظيماً»

 

بار ديگر قرآن را‎ ‎گشود، اين بار در آغاز صفحه‌ي اول قرآن، اين آيه آمد: «اِن اللهَ اشتَرَي مِنَ ‏المؤمنينَ‎ ‎اَنفسَهم وَ اَموالَهُم باَنَّ لَهُم الجَنّةَ يُقاتِلونَ فِي سَبيلِ اللهِ… وَ ذلك هِو الفَوزُ ‏العَظيم»(6).‏‎ ‎امام سجاد ـ عليه السلام ـ به اين‎ ‎دو آيه نظر انداخت و ديد هر دو در مورد ‏جهاد در راه خدا است و از آنچه كه رسول خدا‎ ‎ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و علي ـ ‏عليه السلام ـ در مورد «زيد» فرموده بودند‎ ‎كه در صلب امام سجاد ـ عليه السلام ـ پديد ‏مي‌آيد، دريافت كه اين كودك همان زيد‎ ‎است، آنگاه مكرّر به حاضران فرمود: «سوگند به ‏خدا اين همان «زيد» است و نام او را‎ ‎زيد گذاشت».

 

روايتي كه از تفأل به‎ ‎قرآن نهي مي‌كند‎

 

شيخ بزرگوار كليني (ره) از امام صادق ـ عليه السلام ـ روايت‎ ‎كرده است كه «به قرآن ‏تفأل مكن».

 

علامه مجلسي (ره) مي‌فرمايد: « اين حديث را تأويل ‌كرده‌اند به اين كه از فال‎ ‎گشودن ‏قرآن براي استنباط احوال آينده از آيات [پيشگويي] نهي شده است، چنان كه برخي از ‏جاهلان،‎ ‎اين روش را وسيله‌اي براي كسب روزي خود قرار داده‌اند و به اين صورت، مردم را ‏فريب‎ ‎مي‌دهند و ممكن است مقصود، نهي از تفألي باشد كه بيشتر مردم از ديدن يا ‏شنيدن بعضي‎ ‎امور اعتقاد پيدا مي‌كنند و برخي را مبارك و برخي ديگر را شوم مي‌گيرند، ‏بدين صورت‎ ‎كه از آيات قرآن كريم نيز فال نيك و فال بد گرفته شود. و شايد يك حكمتش ‏اين باشد كه‎ ‎اگر موافق نيفتاد باعث كم اعتقادي مردم به قرآن نگردد‎.‎‏

 

تذكر اين نكته نيز لازم است كه كساني كه با قرآن، انس و‎ ‎الفتي ندارند و محكم و ‏متشابه آن را نمي‌شناسند و از علم تفسير، بهره‌اي ندارند،‎ ‎بايد از استخاره و تفأل با ‏قرآن، سخت بپرهيزند و آيات خدا را به بازي نگيرند، شايد‎ ‎اين حديث شريف در اصول ‏كافي، خطاب به اين دسته از افراد باشد. زيرا استخاره و فال‎ ‎معمولاً معناي يكساني ‏دارند، چنان‌كه در دعاي استخاره با قرآن مي‌گوييم: «اللهم‎ ‎تفألتُ بكِتابكَ، يعني خدايا به ‏كتاب تو فال مي‌زنم» شايد بتوان اين فرق را هم قائل شد‎ ‎كه از ميان انواع استخاره، ‏استخاره‌هايي كه ابزار محسوسي مثل قرآن، تسبيح، ديوان،‎ ‎شعر، كاغذ و…. دارند، آنها ‏را فال هم مي‌گويند؛ و استخاره‌هايي كه هيچ ابزاري جز‎ ‎دعا و قلب ندارند، آنها را فقط ‏استخاره مي‌گويند؛ مثل استخاره‌هاي مطلق، قلبي،‎ ‎مشورتي‎

 

تهیه و تنظیم : بخش سرگرمی تالاب

 

 

جدیدترین مطالب سایت