سیاه دانه چه خواصی دارد کـه اینقدر توصیه میشود تا از ان در برنامه غذایی خود حتماً استفاده کنید. در اینبخش از مجله سلامت تالاب قصد داریم شـما رابا کاملترین فهرست خواص سیاه دانه و فواید روغن سیاه دانه و درمان هاي طب سنتی با سیاه دانه و عسل آشنا کنیم.
سیاه دانه یا « Nigella Sativa » کـه گاهی بـه ان تخمه سیاه نیز می گویند، گیاهی اسـت یک ساله کـه از گذشته بـه صورت ماشین رشد میکرده اسـت، اما بـه خاطر دانه و گلهاي ان کشت ان در بعضی نقاط متداول شده اسـت.
زادگاه اصلی این گیاه حوزهي دریای مدیترانه بوده اسـت اما با گسترش مصارف دکتری سیاه دانه، کشت ان در غرب آسیا و همچنین جنوب اروپا و جنوب کشورهاي حوزهي بالکان نیز گسترش یافت.
در ایران نیز این گیاه از قدیم بـه صورت اتومبیل در مناطقی مانند اصفهان، آذربایجان و اراک رشد میکرده اسـت.
سیاه دانه طعمی تلخ دارد و بـه عنوان ادویه در مواد غذایی بـه خصوص ترشیجات استفاده میشود. این دانه بومی جنوب غربی آسیاست و از قدیم بـه عنوان ضد انگل، ضد باکتری و مسهل استفاده میکردند. مصرف سیاه دانه برای زنان شیرده مفید اسـت زیرا باعث افزایش ترشح شیر میشود. نام هاي دیگر سیاه دانه، سیاه تخمه، سرنیچ سیاه، سنوخ سیاه، کمون اسود، شونیز، شونوز و کمون هندی اسـت.
بیشتر بخوانید: معرفی خواص شگفت انگیز دانه های خشک و درشت انگور سیاه
تحقیقات نشان داده اسـت موادمعدنی و ویتامین هاي موجود در سیاه دانه در درمان دیابت، سل، بیماری هاي قلبی و عروقی، کم خونی و میگرن مفید اسـت.
اسیدهای چرب ضروری فراوان موجود در سیاه دانه ان را بـه نوعی مواد غذایی ضد سرطان تبدیل کرده کـه در حفظ سلامت پوست و مو نیز مفید اسـت.
سیاه دانه آهن و پتاسیم فراوانی دارد و علاوه بر تقویت سیستم ایمنی بدن، باعث رفع مسمومیت خونی و یبوست میشود.
سیاه دانه دارای خواص بسیار زیادی از جمله در درمان سرطان ها، درمان زخم معده، نابودی سموم در کبد و نیز تنظیم سیستم گوارش بدن دارد.
افرادی کـه بعد از ابتلا بـه سرماخوردگی مدام عطسه میکنند میتوانند جوشانده مخلوط سیاه دانه بوداده و روغن زیتون را بـه مدت یک دقیقه روی پیشانی خود مرهم کنند. این مخلوط بـه آن ها کمک میکند تا از شر عطسه ها خلاص شوند.
عده اي از درمانگران طب سنتی بر این باورند کـه سیاه دانه جویده شده و ترکیب شده با بزاق دهان موجب درمان زگیل میشود.
افراد مبتلا بـه سینوزیت بهتر اسـت در فصل پاییز هفته اي یکبار از بخور سیاه دانه استفاده کنند.
مصرف سیاه دانه در وعده هاي غذایی برای خانم هاي سردمزاجی کـه شیر انها برای نوزادشان کم اسـت مؤثر اسـت و بـه مرور موجب افزایش شیر انها میشود.
مصرف سیاه دانه در طب اسلامی تاکید شده اسـت و امامان و پیامبر اکرم «ص» از خواص ان برای درمان دردها نام برده اند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم فرمود:”ما من داء إلا فی الحبة السوداء منه شفاء إلا السام” یعنی هیچ بیماری نیست مگر شفای ان در سیاه دانه اسـت جز مرگ.
امام رضا علیه السلام درباره خواص اعجاب انگیز سیاه دانه می فرماید:در سیاهدانه برکت اسـت. در چهل چیز خداوند برکت قرار داده از حبوبات و جمادات هم سیاهدانه را برگزیده اسـت.
مطابق توصیه امام رضا علیه السلام سیاه دانه و بوییدن گل نرگس خاصیت ایمنی در برابر زکام را دارند. امام رضا «ع» می فرماید:وَلیشُمَّ النَّرجِسَ؛ فَإِنَّهُ یأمَنُ الزُّکامَ؛ وکذلِک الحَبَّةُ السَّوداءُ؛؛ گل نرگس ببویید؛ زیرا از زکام، ایمنی میبخشد و همچنین اسـت سیاه دانه.
مصرف روغن سیاه دانه در برنامه غذایی در کاهش قندخون، تعادل فشارخون، التیام آرتروز و التهاب لثه مؤثر اسـت و کلیه و مجاری ادرار را تصفیه میکند.
یک فنجان روغن سیاه دانه را گرم کنید. سپس قبل از خواب ان را در محل درد بمالید و خوب ماساژ دهید. بعد محل مورد نظر رابا یک تکه پارچه پشمی باندپیچی نموده و استراحت کنید.
خواص و فواید سیاه دانه در طب سنتی و نسخه هاي گیاهی درمانی
یک قاشق مرباخوری عسل رابا چند قطره روغن سیاه دانه مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، میل کنید. اینکار را حداقل تا 11 روز ادامه دهید.
یک قاشق غذاخوری سیاه دانه ي آسیاب شده رابا نصف استکان عصاره ي تره تیزک «شاهی» مخلوط کرده و پس از صرف غذا در سه وعده میل نمایید.
مصرف تنها 2گرم سیاه دانه در روز میزان قندخون و هموگلوبین گلیکوزیله «HbA1C» را کاهش میدهد. همچنین قادر اسـت عملکرد سلول بتا را افزایش داده، در حالی کـه مقاومت بـه انسولین را کم میکند.
خواص ضد تشنجی سیاه دانه بـه طور سنتی شناخته شده اسـت. بر اساس مطالعات بـه عمل آمده برخی بیماری ها چون صرع کـه در برابر داروهای مدرن مقاوم هستند، بـه اسانی با مصرف عصاره سیاه دانه قابل درمان اند. چرا کـه این دانه ها قادرند تشنج را بـه طور عجیبی کاهش دهند.
آزمایشهاي انجام شده بر روی تعداد زیادی حیوانات مبتلا بـه آسم بـه وضوح نشان میدهد کـه اثرات سیاه دانه «همراه با آویشن» نتایج بسیار چشمگیری را نسبت بـه داروهای معمولی دارد. بنابر دیگر آزمایشها نوشیدن آب جوش بـه همراه عصاره سیاه دانه اثرات بسیار مطلوبی را برای افراد مبتلا بـه آسم و راههای هوایی انها دارد.
افراد مبتلا بـه این مشکل میتوانند تنها طی مدت دو ماه درمان شوند. کافی اسـت دوبار در روز 100 و 200 میلی گرم عصاره سیاه دانه را مصرف کنند.
این سرطان رشد یافته را میتوان با استفاده از عصاره سیاه دانه بـه اسانی متوقف کرده و از مصرف داروهای شیمیایی مضر در امان ماند. تحقیقات دامی نشان میدهد کـه روغن سیاه دانه بدون داشتن عوارض جانبی، اثرات عجیبی را بر روی موشهای سرطانی داشته اسـت.
برای پیشگیري از ریزش موها و رویاندن مو هاي ریخته شده، پودر سیاه دانه و حنا را در روغن سوسن مخلوط کرده و بر سر ضماد کنید.
مالیدن جوهر سیاه دانه بر صورت باعث جوان شدن پوست صورت میشود. در برخی متون طب سنتی بـه این نکته اشاره شده کـه استفاده موضعی از تخم سیاه دانه و روغن کنجد برای درمان جوش هاي زیرپوستی بسیار مؤثر اسـت. این درمانگران برای تهیه این ترکیب بـه بیماران شان توصیه میکنند روغن کنجد و پودر سیاه دانه رابا یک دیگر ترکیب کرده و ان را روی پوست صورت ماسک کنند.
استفاده از این ترکیب بـه مدت 2 هفته بـه التیام جوش هاي زیرپوستی منجر میشود، اما هنگام استفاده از این ترکیب باید مراقب بود کـه بیش از اندازه از این روغن روی پوست استفاده نکنید چرا کـه استفاده بیش از اندازه از انواع روغن ها موجب بسته شدن منافذ پوستی میشود. برای استفاده از این ترکیب باید سرانگشتان تان را اندکی بـه این روغن آغشته کنید و روی پوست تان ماساژ دهید.
سیاه دانه قادر بوده 35 فرد معتاد را کـه بـه طور طولانی مدت اسیر دام مواد مخدر بوده اند، نجات دهد.
مقداری از پودر سیاه دانه رابا گیاه صبر زرد «آلوئه ورا» و عسل مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، بـه مدت هفت روز یک قاشق مرباخوری از ان را میل کنید.
همچنین میتوانید روغن سیاه دانه را کـه در حال جوش اسـت، با غنچه ي برگ هاي بید «برگ هاي کوچک» مخلوط کرده و پیش از خواب یک قاشق مرباخوری از ان را بـه مدت یک هفته میل کنید.
نصف قاشق سیاه دانه آسیاب شده رابا نصف قاشق انیسون «دانه هایي شبیه رازیانه دارد» و سه تکه میخک کوبیده شده، مخلوط کنید و با یک لیوان شیر بجوشانید «بهتر اسـت کمی عسل خالص نیز اضافه کنید». یک فنجان از این معجون دارویی را میتوانید در هنگام شروع سردرد و میگرن بنوشید. با روغن سیاه دانه، گیجگاه و شقیقه خودرا چرب کنید تا از سردرد خلاص شوید.
یک استکان سیاه دانه را دریک لیتر آب بجوشانید و با عسل شیرین کنید و بـه مدت یک هفته، صبح ناشتا ان را میل نمایید. همچنین میتوانید یک قاشق غذاخوری سیاه دانه آسیاب شده رابا نصف لیوان روغن زیتون مخلوط کرده و بـه صورت ضماد «یعنی مانند پماد روی یک تکه پارچه تمیز» در ان قسمت از کلیه کـه احساس درد میکنید بگذارید.
این عمل را روزانه یکبار و بـه مدت پنج روز ادامه دهید. هرروز مقداری جعفری را دریک لیوان آب بجوشانید و هفت قطره روغن سیاه دانه را بـه ان افزوده و صبح و شب یک فنجان میل کنید. اینکار را بـه مدت پنج روز ادامه دهید.
مالیدن جوهر سیاه دانه بر کمر سبب تمدد اعصاب شده و قدرت جنسی را افزایش میدهد.
پوسته تخم مرغ را پس از شستن کامل، با حرارت مقداری تفت دهید و با مقداری سیاه دانه مخلوط کرده و بکوبید تا کاملا نرم شود. یک قاشق چایخوری از این مخلوط را دریک لیوان شیر ریخته و ان را بـه هم بزنید و صبح و شب، بـه مدت یک هفته میل کنید.
بـه مقدار مساوی زیره و نعنا و انیسون را بجوشانید و هفت قطره روغن سیاه دانه بـه ان اضافه کنید. سپس با عسل خالص ان را شیرین کرده ودر موقع دل پیچه و دل درد ان را بنوشید.
برای درمان درد رحم و زایمان، پودر سیاه دانه رابا عسل و روغن مخلوط نموده، میل کنید.
اگر در گروه جوان هایي قرار دارید کـه از دست جوش هاي التهابی و ترشحات چرکی ان رنج میبرید، میتوانید با استفاده از خمیر سیاه دانه برای درمان این جوش ها کـه غالبا بعد از بلوغ در نوجوانان بـه وجود میآید ودر برخی موارد تا جوانی افراد ادامه پیدا میکند، اقدام کنید. برای تهیه این خمیر کافی اسـت 2 قاشق پودر سیاه دانه رابا مقداری سرکه ترکیب کرده و ان را روی صورت خود ماسک کنید. این ترکیب کمک میکند جوش هاي التهابی و چرکی بـه مرور خشک و برطرف شوند.
اگر مقداری سیاه دانه را بکوبید و با کمی سکنجبین میل نمایید، تب را برطرف میکند.
1 قاشق غذاخوری سیاه دانه را دریک قوری بریزید و سپس یک لیوان بزرگ آب جوش بـه ان اضافه کنید، بگذارید 30 دقیقه دم بکشد.
خواص سیاه دانه معجون سیاه دانه و عسل مشهور بـه معجون دوسین از داروهای ساده ودر عین حال موثری اسـت کـه از قدیم در طب سنتی محبوب بوده و برای درمان بیماری هاي مختلفی از ان استفاده میشده اسـت. این معجون خواص بسیار زیادی دارد کـه دراین پست بـه بخشی از انها اشاره میکنیم.
از اصلی ترین خواص معجون سیاه دانه این اسـت کـه سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند
برای درمان سرماخوردگی هاي پی در پی مفید اسـت.
در درمان تب هاي بلغمی و سوداوی تاثیر دارد.
ادرارآور اسـت و برای مردان مبتلا بـه پروستات مفید اسـت. همچنین عفونت هاي ادراری را درمان میکند.
برای درمان سردردهایی کـه مرتبط با مزاج سرد هستند مفید اسـت.
مالیدن این ترکیب بـه پوست برای درمان جوش هاي بلغمی مفید اسـت. توجه داشته باشید کـه جوش هاي بلغمی بدون التهاب، زیرپوستی و سفت هستند و استفاده از این ترکیب برای جوش هاي قرمز و پرالتهاب نتیجه عکس خواهد داد و وضع پوستتان بدتر خواهد شد.
تاثیر خوبی بر دستگاه گوارش و انگل هاي روده دارد.
نفخ معده و دل درد هاي ناشی از ان را درمان میکند.
برای پیشگیری و درمان زخم معده مؤثر اسـت.
برای التیام بیماری هاي پوستی پیسی و لک مفید هست.
میتواند سنگ هاي کلیه و مثانه را از بین ببرد.
در روزهای پایانی بارداری بـه نظارت درد و افزایش توان و مقاومت مادران هنگام زایمان کمک میکند. توجه داشته باشید حتماً با مشورت دکتر زنان و یا متخصص طب سنتی از این معجون استفاده کنید.
موجب افزایش شیر مادران شیرده میشود.
از ابتلا بـه بیماری هاي مزمن و سرطان جلوگیري میکند چون اثر معجون سیاه دانه بـه مدت طولانی در بدن باقی میماند
باعث کاهش عوارض داروهای شیمی درمانی بر کلیه ها میشود.
با طبع گرم بسیار انرژی زا و باعث از بین رفتن افسردگی میشود.
مصرف یک قاشق مرباخوری از ترکیب روغن سیاه دانه و عسل خالص بـه نسبت مساوی باعث درمان اضطراب و تپش هاي قلب و تنظیم ضربان قلب میشود.
سیاه دانه دارای ماده اي اسـت کـه در بدن تولید انتی هیستامین میکند بـه همین دلیل برای درمان حساسیت و آسم بسیار مفید اسـت.
افزایش دهنده طبیعی میل جنسی اسـت.
افزایش تعداد اسپرم و درمان ناباروری حاصل از کمبود تعداد اسپرم اسـت.
در روز میتوانید 1 یا 2 قاشق چای خوری روغن سیاه دانه یا 2 شماره کپسول استفاده نمایید. هر کپسول طبق معمول محتوی 1000 میلی گرم از ان اسـت.
حتماً تا بـه حال همه ی ي شـما بـه دلیل خواص سیاه دانه ان را استفاده کردهاید بدون ان کـه از عوارض ان آگاه باشید بـه همین سبب در اینبخش از سلامت نمناک بـه عوارض آن ها میپردازیم :
آزمایش هاي انجام شده روی موش ها نشان میدهد مصرف دوز بالایی از روغن سیاه دانه بـه کلیه ها آسیب میزند. همچنین افرادی کـه دچار بیماری کلیوی هستند باید در مصرف ان دقت کنند.
روغن سیاه دانه باوجود خاصیت درمانی کـه برای پوست دارد. اما گاهی مصرف زیاد این روغن برای افرادی کـه آلرژی دارند عوارضی مثل قرمزی پوست ،التهاب ،تاول ،خارش و درد را درکل بدن بـه همراه دارد کـه با مصرف درست میتوان عوارض را بـه حداقل رساند.
نتایج تحقیقات در رابطه با مصرف روغن سیاه دانه و درمان آکنه نشان میدهد ؛ روغن سیاه دانه نه تنها موجب آکنه نمیشود بلکه در درمان ان موثر اسـت. بـه منظور دریافت نتیجه بهتر میتوانید روغن سیاه دانه رابا لوسیون ترکیب کنید و ان را به طور مستقیم روی موضع بزنید. البته باید بـه دکتر مراجعه کنید ودر مقدار مصرف این روغن برای درمان آکنه دقت لازم را داشته باشید زیرا مقدار زیاد ان باعث بدتر شدن شرایط میشود.
زنان باردار نباید روغن سیاه دانه استفاده کنند زیرا بر انقباضات ماهیچه هاي صاف رحم تاثیر میگذارد. کاهش انقباضات ماهیچه در طول دوران بارداری موجب تولد زودرس و حتی سقط جنین میشود. همچنین مصرف روغن سیاه دانه موجب افت فشارخون میشود کـه در طول دوران بارداری خطراتی را بـه همراه دارد. علاوه براین در طول آمیزش مصرف سیاه دانه توصیه نمیشود زیرا چرخه طبیعی قاعدگی را تغییر میدهد. اجتناب از مصرف سیاه دانه در طول بارداری و شیردهی مشکلی ایجاد نمیکند.
طبق معمول مصرف سیاه دانه با واکنش هاي آلرژیک « خارش ؛ التهاب ؛ قرمزی پوست » همراه اسـت. اگر زبان ؛ لثه و صورت ملتهب شد بدانید نسبت بـه این دانه و روغن حساسیت دارید بـه محض این کـه متوجه حساسیت شدید فورا از مصرف ان اجتناب کنید.
عده اي از افراد حتی با لمس سیاه دانه نیز جوشهای قرمز پوستی میزنند کـه با خارش همراه هستند. درماتیت تماسی نوعی واکنش آسیب زا در برابر آلرژن ها یا مواد تحریک کننده اسـت.
مصرف سیاه دانه فشار خون را کاهش میدهد و فقط در صورتی مفید اسـت کـه تحت درمان فشارخون و یا بیماری قلبی نباشید. قبل از مصرف حتماً بـه دکتر مراجعه کنید زیرا مصرف خود سرانه میتواند عواقبی را بـه دنبال داشته باشد. فشار خون پایین مانع از انتقال اکسیژن بـه مغز میشود و سبب علائمی مانند خستگی، حالت تهوع، تاری دید، تنفس کم عمق، سرگیجه و کاهش هوشیاری خواهد شد.
تحقیقات نشان میدهد پس از مصرف روغن سیاه دانه مانند هر روغن دیگری حالت هایي مانند تهوع ؛ استفراغ ،نفخ ؛ مشکلات معده و روده را تجربه میکنید کـه خیلی جای نگرانی نیست اما بـه دکتر برای تجویز داروی جای گزین مراجعه کنید.
در برخی موارد روغن سیاه دانه فرآیند لخته شدن خون را کند و خطر خون ریزی را افزایش میدهد.
سیاه دانه ممکن اسـت در شیمی درمانی و پرتودرمانی سبب بروزاختلال شود. سیاه دانه در بدن مانند یک آنتی اکسیدان عمل میکند، بنابر این از تأثیر درمان هاي سرطان می کاهد.
برخی افراد در اثر استفاده از روغن سیاه دانه بر روی پوست دچار درماتیت پوستی میشوند بنابر این اگر میخواهید از روغن سیاه دانه استفاده موضعی نمایید ؛ ابتدا کمی از ان را بر روی نقطهٔ کوچکی از پوست تان امتحان کنید.
ترکیبات موجود در سیاه دانه ممکن اسـت موجب لختگی خون بشوند. بنابر این افرادی کـه از داروهای انعقاد خون استفاده میکنند، قبل از استفاده از مکمل هاي سیاه دانه باید با دکتر مشورت کنند.
بخش سلامت نمناک هشدار میدهد کـه اگر باردار هستید، سیاه دانه رابا احتیاط مصرف کنید زیرا سبب کاهش انقباضات رحم میشود.
افرادی کـه طبع گرم دارند بهتر اسـت در مصرف سیاه دانه زیاده روی نکنند.