عادت هاي ماهیانه جز اختلالاتی در دختران جوان سنین 15 تا 40 الی 45 میباشد کـه باعث تنظیم هورمون ها میشود و قطع ان باعث مشکلات نظیر دل درد تهوع سردرد و.. میباشد دراین پست قصد داریم بـه دلایل قطع شدن یا بـه تعویق افتادن عادت هاي ماهیانه بپردازیم.
بـه گزارش تالاب آمنوره یا قطع قاعدگی «پریود» یکی از اختلالات قاعدگی اسـت کـه وقتی یک زن یا دختر نوجوان دوره قاعدگی نداشته باشد، استفاده می شود. دو نوع قطع قاعدگی «پریود» وجوددارد:
قطع قاعدگی اولیه: زمانی کـه یک دختر تا سن 15 سالگی «یا ظرف مدت 5 سال از نخستین نشانههاي بلوغ» دوره قاعدگی «پریود» را تجربه نکرده اسـت.
قطع قاعدگی ثانویه: زمانی کـه یک دختر یا زن دوره قاعدگی «پریود» داشته اسـت اما پس از ان برای حداقل 3 ماه، قاعدگی او متوقف شده اسـت.
اکثریت قریب بـه اتفاق دلایل قطع قاعدگی «پریود» ارثی نیست. در افراد مبتلا بـه قطع قاعدگی اولیه، اختلال در تولید هورمون هیپوتالاموس و یا نقص در عملکرد تخمدان بـه ندرت ممکن اسـت ارثی باشد. البته این امکان وجوددارد کـه ژنتیک خانواده در عده اي از علل قطع قاعدگی ثانویه نقشی داشته باشد.
بیماران ممکن اسـت علاوه بر نداشتن دورههاي قاعدگی«پریود» ؛ علائم و نشانههاي زیر را داشته باشند:
سردرد، اختلال در بینایی یا خستگی ناشی از بیماریهاي مؤثر بر غده هیپوفیز ؛ آمدن شیر از سینهها بـه صورت خودبهخودی بـه دلیل مقدار بیشازحد هورمون پرولاکتین. بـه این پدیده ریزش شیر میگویند.
جوش صورت و پوست و یا افزایش رشد مو در بدن با الگوی مردانه ناشی از سندرم تخمدان پلیکیستیک ؛ علائم یائسگی زودرس «سندرم تخمدان نارس» مانند گُرگرفتگی، خشکی واژن، خواب نامنظم و کاهش میل جنسی ؛ قد کوتاه و نداشتن ویژگیهاي ثانویه جنسی «مانند رشد سینهها»؛ در صورتی کـه سندرم تخمدان نارس ناشی از شرایط ژنتیکی سندرم ترنر باشد.
چرخهي نرمال قاعدگی«پریود» بـه دلیل تغییر سطح هورمون ساختهشده و ترشحشده توسط تخمدان رخ می دهد. تخمدان بـه سیگنالهاي هورمونی کـه از غده هیپوفیز واقع در مغز هستند، پاسخ می دهد. غده هیپوفیز توسط هورمون تولیدشده در غده هیپوتالاموس مغز نظارت میشود. اختلالاتی کـه هریک از اجزای این چرخهي منظم را تحت تأثیر قرار دهد، میتواند منجر بـه قطع قاعدگی شود.
بااینحال گاهی اوقات یکی از علل شایع قطع قاعدگی در زنان جوان این اسـت کـه تشخیص نمیدهند کـه باردار هستند. قطع قاعدگی در دوران بارداری عملکرد فیزیولوژیکی طبیعی بدن اسـت. گاهی اوقات مشکلات اساسی باعث ایجاد یا تشدید قطع قاعدگی اولیه و ثانویه می شود.
بـهعنوان مثال، مشکلات غده هیپوتالاموس، بیاشتهایی یا ورزش شدید بسته بـه سن شخص و این کـه او قبلاً قاعدگی را تجربه کرده اسـت یا نه، می تواند نقش زیادی در قطع قاعدگی داشته باشد.
قطع پریودی اولیه طبق معمولً در نتیجهي یک شرایط ژنتیکی یا آناتومیک ودر دختران جوان کـه هرگز عادت ماهانه نداشتهاند «تا سن 16 سالگی» و حامله نیز نیستند، اتفاق میافتد. تعداد زیادی از مشکلات ژنتیکی کـه توسط قطع قاعدگی مشخص می شوند.
مشکلاتی هستند کـه در زمانیکـه برخی یا همه ی اجزای دستگاه تناسلی داخلی زنان موفق بـه عملکرد نرمال در هنگام رشد جنین نمی شوند یا بـه طور کلی قادر بـه عملکرد صحیح نیستند، اتفاق میافتد.
بیماریهاي غده هیپوفیز و هیپوتالاموس «ناحیهاي از مغز کـه برای نظارت تولید هورمون اهمیت دارد» نیز میتواند باعث قطع قاعدگی اولیه شود زیرا این غدهها نقش مهمی در تنظیم هورمونهاي تخمدان دارند.
اختلالات غدد جنسی، وضعیتی کـه در ان تخمدانها قبل از موعد مقرر خالی از فولیکول و تخمک «سلولهاي تخمک» می شوند، منجر بـه مشکل نارس بودن تخمدان می شود. این مشکل یکی از دلایل شایع قطع قاعدگی اولیه در زنان جوان اسـت.
علت ژنتیکی دیگر سندرم ترنر اسـت کـه در ان زنان، همه ی یا قسمتی از یکی از دو کروموزوم X خودرا از دست می دهند. در سندرم ترنر تخمدانها توسط بافت زخم جای گزین میشوند و تولید استروژن کم میشود کـه نتیجه ان قطع قاعدگی اسـت.
بلوغ استروژن تحریکشدهي اندام تناسلی خارجی و ویژگیهاي جنسی زنان موجب عدم رخ دادن سندرم ترنر می شود.
دیگر شرایطی کـه ممکن اسـت باعث قطع قاعدگی اولیه شود شامل عدم حساسیت آندروژن «زمانی کـه افراد کروموزومهاي مردانه XY دارند اما بـه علت عدم واکنش بـه تستسترون و اثرات ان؛ ویژگیهاي ظاهری مردان را ندارند»؛ هیپرپلازی آدرنال مادرزادی و سندرم تخمدان پلیکیستیک «PCOS».
بارداری یک دلیل بدیهی برای قطع قاعدگی و شایع ترین دلیل برای قطع قاعدگی ثانویه اسـت. دلایل دیگر متفاوت هستند و ممکن اسـت ناشی از اختلالاتی باشد کـه تخمدانها، رحم، هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز را تحت تأثیر قرار می دهد.
قطع قاعدگی هیپوتالامیک بـه دلیل اختلال در هورمونهاي تنظیمکننده کـه توسط غده هیپوتالاموس در مغز تولید میشوند، اسـت. این هورمونها روی غده هیپوفیز تأثیر می گذارد. غده هیپوفیز سیگنالهایي بـه تخمدان میفرستد تا سیکل هورمونی مشخصی تولید کند.
تعدادی از دلایلی کـه روی هیپوتالاموس تأثیر میگذارد بدین شرح اسـت:
کاهش شدید وزن
استرس عاطفی یا جسمی
ورزش شدید
بیماری شدید
انواع دیگری از مشکلات دکتری می تواند باعث قطع قاعدگی ثانویه شود:
تومورها یا دیگر بیماریهاي غده هیپوفیز کـه منجر بـه بالا رفتن سطح هورمون پرولاکتین «هورمونی کـه در تولید شیر نقش دارد» میشوند، باعث قطع قاعدگی می شوند.
بالا رفتن سطح آندروژن «هورمون مردانه»؛ ناشی از منابع خارجی یا از اختلالاتی کـه باعث میشوند بدن مقدار زیادی هورمون مردانه تولید کند.
نارسایی تخمدان «نارسایی پیش از موعد تخمدان یا یائسگی زودرس»
سندرم آشرمن، یک بیماری رحمی اسـت کـه در نتیجهي زخم مخاط و پوشش رحم «چیزی کـه دنباله حفره رحم قرار دارد و خون ریزی پس از زایمان و یا عفونت را نظارت می کند» رخ میدهد.
زنانی کـه مصرف قرصهاي ضدبارداری را متوقف کردهاند، باید ظرف مدت سه ماه بعد از قطع قرص دوباره قاعدگی را تجربه کنند. پیش از این اعتقاد بر این بود کـه استفاده از قرصهاي ضدبارداری خطر ابتلا زنان بـه قطع قاعدگی را افزایش میدهد، اما امروزه نادرست بودن این تصور ثابت شده اسـت.
زنانی کـه بعد از گذشت سه ماه از توقف مصرف قرصهاي ضدبارداری پریود نشدهاند، باید برای بررسی علل قطع قاعدگی ثانویه تحت معاینه قرار بگیرند.
پزشک در مورد سابقه دکتری شـما سؤال میپرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. شـما باید یک آزمایش حاملگی بدهید. پزشک بـه احتمال زیاد برای بررسی سطح FSH, LH, TSH دستور بـه انجام آزمایش خون میدهد.
آزمایش خون همچنین میتواند سطح آندروژن را اندازهگیری کند و اختلالات غده تیروئید یا غده آدرنال را بررسی کند.
اگر شـما نارسایی اولیه تخمدان داشته باشید و سن شـما کمتر از 30 سال باشد، پزشک کروموزومها را بررسی می کند تا درصورت وجود مشکلات ژنتیکی، ان را تشخیص دهد. اگر پزشک تشخیص دهد کـه شـما ممکن اسـت مشکلات مربوط بـه غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس داشته باشید، شـما باید یک MRI «تصویربرداری از مغز» انجام دهید. برخی زنان باید از اندام تناسلی خود نیز تصویربرداری کنند.
راه درمان بـه نوع قطع قاعدگی شـما بستگی دارد. گزینههایي کـه برای درمان موجود هستند شامل موارد زیر اسـت:
استفاده از داروهایی کـه بـه بازرسی سطح غیرطبیعی هورمونها کمک می کند.
روش جراحی برای تومورهای هیپوفیز، تخمدان یا غدد آدرنال مشاوره در مورد این کـه چگونه می توان یک رژیم غذایی متعادل و وزن مطلوب داشت و با استرس مقابله کرد.
پزشک ممکن اسـت درمان با استروژن را برای شـما تجویز کند تا گُرگرفتگی و خشکی واژن از بین برود و استخوانهاي شـما سالم بماند.
مکملهاي کلسیم و ویتامین D همراه با تمرینات استقامتی نیز بـه قوت استخوانهاي شـما کمک میکند.
اگر شـما قصد حامله شدن دارید، ممکن اسـت روشهاي درمانی دیگری نیاز باشد.
اگر شـما برای بیشتر از 3 ماه پریود نشدهاید و برای قطع قاعدگی خود نگران هستید، بـه پزشک مراجعه کنید. اکثر علل قطع قاعدگی ثانویه بـه اسانی تشخیص داده شده و با موفقیت درمان میشوند.
برای زنانی کـه تمایل بـه حاملگی دارند، ناباروری یک از عوارض قابلتوجه قطع قاعدگی اسـت. پوکی استخوان «کاهش تراکم استخوان» یکی از عوارض پایین بودن سطح استروژن اسـت کـه ممکن اسـت در مدت قطع قاعدگی طولانی رخ دهد.
دیگر عوارض قطع قاعدگی بـه دلایل اساسی قطع قاعدگی بستگی دارد.
پریود نشدن یا بـه تاخیر افتادن عادت هاي ماهیانه هیچ گونه بیماری محسوب نمیشود و یک امر کاملا طبیعی برای بانوان اسـت ؛ اما دراین دوران باید یکسری مراقبت هایي انجام بدند و از مواردی کـه بالاتر گفته شد خودداری کنند تا بتوانند عادت هاي ماهیانه منظم ودر عین حال بدون مشکل داشته باشند.