چگونه شپش را از خودمان دور کنیم ؟

راه هایی برای دوری شپش 

شپش نام یک موجود بسیار کوچک در سر و بدن است که میتواند مریضی‌ هاي خاصی را هم بیاورد .

شپش «پدیکلوزیس»

از حشره هاي خون خوار میتوان شپش را نام برد.این حشره كوچك و بدون بال است كه فرد در هر سن و جنسي و با هر سطح اجتماعي و اقتصادي ممکن است به آن مبتلا شود و حتی در دوران گذشته از تاریخ نیز افراد به شپش مبتلا می شده اند!

از شپش‌ها بعنوان یک معضل بزرگ برای بشر از گذشته‌هاي دور یاد میشود. شپش‌ها به خصوص شپش‌هاي سر در مو هاي افراد و نزدیك به جمجمه زندگی می‌كنند.

منطقه تی که شامل گردن تا قسمت بالای سر و شقیقه‌ها می باشد بهترین محل‌ها برای زندگی شپش‌ها است. شپش‌ها تنها از خون انسان تغذیه میکنند. شپش بالغ برای تخم ریزی و تکثیر باید روزی دو بار از خون انسان تغذیه کند.

شپش‌ هاي سر بدون بال هستند توانایی پرواز ندارند و نمیتوانند بپرند. طول آن 3-2 میلیمتر می باشد و از رنگ صورتی نیمه‌شفاف تا سیاه‌رنگ تنوع رنگ دارد. شپش‌هاي سر دارای سه جفت پا هستند كه این پاها از ناخن‌ هاي خاصی برای خزیدن و حركت در امتداد موها تشکیل شده است.

اصولا شپش‌ها در مو هاي خشك بسیار سریعا تر می کنند. افراد مشکوک به ابتلای شپش اگر عدم از شانه مخصوصی که برای تشخیص شپش است بهره گیری نکنند، میتوان گفت مشاهده شپش‌ها تقریبا غیرممكن است.

از مهم‌ترين محل‌هاي بروز اين بيماري مدارس ومهدهای کودک مي‌باشند. اضافه بر ايجاد مشكلات رواني براي دانش آموزان و خانواده انها آلودگي به شپش مي‌تواندباعث ایجاد اختلالات جسمي و بيماري‌هاي ثانويه ای شود که از طريق شپش منتقل میشوند.

احتمال ابتلا به شپش در تمامی افراد فارغ از رنگ پوست، رنگ مو و مذهب وجود دارد. همه ی ی افرادی که سرشان مو دارد و پوست سرشان هم میتواند منبع تامین خون برای شپش باشد، كاندیدی مناسب برای انتقال شپش‌ها هستند.

تمام سر و یا موها عامل انتقال و سرایت شپش‌ها می باشد. بیشتر كودكان دارای سن 3 تا 12 سال مورد حمله شپش قرار می گیرند. جالب است بدانیم شپش‌هاي سر انسان نمی‌توانند در موهای حیوانات خانگی ادامه زندگی دهند.

هر شپش بالغ ماده هرروز حداكثر هشت تخم می تواند بگذارد.بعد از جفت‌گیری توانایی تخم گذاری به 56 تخم در روز هم می‌رسد. اندازه تخم‌ها در حدود 8/0 در3/0 میلیمتر می باشدکه بیشتر شبیه به دانه‌هاي شن هستند.

تخم ها با کمک ترشح شپش‌ هاي ماده به رشته‌هاي مو متصل می‌شوند و بدین گونه تخم‌ها به موها “چسبیده”میشوند.

شپش ها طبق متداول در حدود چند سانتیمتری پوست سر تخم‌گذاری میکنند و بعد از گذشت 6 تا 8 روز آماده میشوند. شپش‌هاي متولد شده از تخم‌ها بعد از حدود سه هفته از دوران تخم‌گذاری خود قادر به تخم‌گذاری می باشند.

شپش‌ها حدود 6 هفته می توانند به زندگی خود ادامه دهند. هنگامی که دوران مرگ شپش ها فرا می‌رسد طبق متداول خودشان از موها می افتند.

روش درمان شپش 

رشك
به تخم شپش كه بيضي شكل است و دارای رنگ سفيد می باشد و اندازه آن حدود ته سنجاق مي باشد رشک اطلاق می گردد.منبع تغذیه شپش خون انسان می باشد، بزاق شپش دارای مواد ضدانعقادی می باشد که جلوی لخته شدن خون را میگیرد وباعث ایجاد خارش شدیدی می‌شود،شپش تن علاوه برایجاد ناراحتی هایی که به علت گزش شپش ایجاد میشود ،انتقال دهنده مریضی‌ تیفوس وتب ناشی از گزش شپش نیز می باشد.

انواع شپش
1. شپش سر
2. شپش تن یا بدن
3. شپش عانه

1. شپش سر
شپش هاي سر دارای رنگ سفيد خاكستري هستند و بدن انها كشيده است. شپش و رشك آن در لابه‌لاي موها و بر روي پوست سر مخصوصا در نواحي پشت گوش و در شرايطی که آلودگي شديد باشد در تمام سر و حتي در محاسن فرد ديده مي‌شود.

رشک به محل خروج ساقه مو از فولیکول می‌چسبد و در صورتیکه شرايط برای زندگی مناسب باشد مانند وجود دمای 36- 22 درجه سانتي‌گراد در مدت 7 روز به لارو كه حشره ای بالغ ولي نارس مي‌باشد، تبدیل میشود.

خون خواری لاروها پس از خروج از تخم آغاز می‌ شود. لاروها پس از گذشت 2 هفته به شپش بالغ تبديل می‌شوند و بلافاصله جفت‌گيري می‌نمایند .شپش سر نسبت به شپش تن قدرت تحرك كمتري دارد،پس گاهی میتواند ساعت‌ها در يك محل ساکن بوده و خون‌خواري نمايد.

میزان آلودگی به شپش سر،درمدارس دخترانه به خصوص مدارس ابتدایی ومهد کودک ها بسیار عمده بوده است،بنابراین باید در این مراکز کنترل بیشتری صورت گیرد.

2. شپش تن
این شپش نظیر شپش سر می باشد تنها تفاوت کوچکی که وجود دارد این است که که اندازه آن کوچک‌تر و دارای رنگ شفاف‌تری است. درز ها و چین هاي لباس‌هاي زیر و نزدیک به بدن زیستگاه اصلی این حشره می‌باشد.

تحرک آن نسبت به شپش سر زیادتر بوده و اگر آلودگی شـدیـد باشد تخـم ‌ها به مـوهای ريز بـدن پسبیده باقی مـی‌مانند . اگر شــرایط محیطی منـاسب باشد مثلا دمای هوا 36-22 درجه سانتی‌گراد باشد پس از 7-5 روز تبدیل به لارو میشود و بعد از 14 روز به شپش بالغ تبدیل میگردند.

اگر شپش تن به مدت 10 روز از بدن میزبان دور باشد دیگر قادر به زیستن نیست.

3. شپش عانه
این شپش طبق متداول در محل‌هاي مرطوب بدن میماند و خاکستری رنگ است. این شپش بسیار کم تحرک و تنبل می باشد و هنگام خون‌خواری حتی بیش از یک روز به محل ثابتی چسبیده باقی می ماند.

انتقال این شپش بیشتر توسط تماس هاي جنسی می باشد و در کودکان و مدارس به نئرت دیده می‌شود.این شپش در مردان دارای شیوع، شدت و علائم بیشتری است.

از عوامل اصلی شناسایی این شپش بروز نقاط آبی بر روی پوست در محل گزش می باشد.

درمان شپش 

راههای انتقال
1- تماس مستقیم افراد سالم با افراد آلوده به شپش.

2-بهره گیری کردن از وسایل شخصی فرد آلوده به شپش مانند لباسها ، کلاه، روسری ، برس، شانه، حوله ،ملحفه،پتوو….

تشخیص
قطعی ترین راه تشخيص شپش، مشاهده رشك یا تخم يا خود شپش در قسمت هاي مودار بـدن است. اگر فرد آلوده به شپش در هنگام شانه زدن موها با شانه ی مخصوص تشخیص شپش سر را روی یك حوله سفید خم كند، تشخیص شپش‌ها بسیار آسانتر خواهد بود. بهتر است سر روی سینك دستشویی، وان حمام، حوله و یا چیزهای نظیر خم شود تا پس از مشاهده توسط آب شسته شود. جاهای تاریك‌ و گرم‌ محل مناسبی برای رشد شپش ها می‌باشد.

راههای پیشگیري
1. هر فردی با رعایت بهداشت میتواند شخصا از درگیری با شپش جلوگیری کند.

2. باید به طور مرتب و منظم استحمام کرد، و در روز به دفعات عمده موهای سر را شانه کرد.

3. اگر آلودگی شدید باشد بهتر است لباس و ملحفه در آب جوش به مدت 30 دقیقه جوشانده شود و از اطو و خشک کن برای خشک کردن لباس ها بهره گیری شود.

4. از لوازم شخصی و لباس هاي افراد آلوده به هیچ عنوان نباید بهره گیری کرد.

5. پس از هر تعطیلات باید دانش آموزان پس از بازگشت به محیط آموزشی معاینه شوند .

6. دانش آمـوزان در زنگ‌هـای ورزش باید لباس هاي خود را بـه صورت جداگانه و در کیف‌هاي دستی جداگانه نگهداری کنند.

7. معاینه كليه افراد خانواده در صورتی که يكي از اعضاي آن‌ها مبتلا شده باشد.

درمان
الف» درمان شپش سر:
اصول بهداشت فردی به دقت رعایت شود.
لباس فرد آلوده به طور منظم و صحیح باید تعویض شود و همین طور بدن فرد مرتبا شسته شود .
بهره گیری کردن از شامپوي پرمترين.

روش بهره گیری از شامپوی پرمترین:
ابتـدا باید موهـا را بـا آب مـرطوب نمـود، سپس موها را با شامپـوی پرمترین کاملا آغشته کرد تا شامپو، به سر و سـاقه مـوها بـرسد ،پس از 10 دقیـقه باید سر را با آب فــراوان شست تا شامپو کاملا از بین برود. بهتر است بعد از یک هفته دوباره تکرار گردد تا نتیجه بهنری دریافت شود.

ب» درمان شپش تن:
لباس‌ها باید مرتبا تعویض و با آب داغ شسته شود و پس از شستشو اطو كردن لباس ها توصیه می‌شود.
بهره گیری ازشامپوی پرمترین و درصورت در دسترس نبودن از لوسيون گامابنزين بهره گیری شود.

روش بهره گیری از پرمترین و لوسیون گامابنزن :
مرطوب کردن بدن با آب، سپس آغشته نمودن شامپو یا لوسیون مذکور به بدن و شستشو با آب فراوان پس از 10 دقیقه جهت نتیجه‌گیری بهتر، یک هفته بعد تکرار گردد.

راههای مبارزه
1- درمان صحیح و مناسب فردآلوده وسایرافرادخانواده که بهتر است پس ازمشاهده آلودگی دریکی ازاعضای خانواده سایر افراد نیزمعاینه شوند.

2- اطوکردن لباسها پس ازشستشو .

3- کلیه وسایل شخصی فردآلوده درآب جوش به مدت نیم ساعت جوشانده شود.

4- شستشوی منظم وسایل و پودرپاشی مانند پودرکوپکس طبق دستورالعمل شرکت سازنده برای وسایل خواب و باقی وسایلی که قابل شستشو نیستند.