چلغوز نام یکی از دانه های پر خواص میباشد کـه ما در این جا بـه خواص این دانه برای بدن و همچنین مضرات مصرف دانه چلغوز را بررسی خواهیم کرد.
مشهدیها این دانه را بخوبی میشناسند و از طرفداران پروپاقرص ان هستند. اگر سفری بـه قسمتهای مختلف استان خراسان داشته باشید حتماً از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب این استان، چلغوز را در مغازهها و فروشگاههای خشکبار بارها خواهید دید. دانهاي قهوهاي رنگ کـه وقتی ان را در پوسته چوبیاش میبینی بـه یاد هسته خرما میافتی.
این دانه را وقتی بو می دهند با صوت خاصی سر باز می کند و دانه چلغوز از ان خارج می شود. چلغوز از نظر ظاهری شبیه بـه هسته خرما اسـت و مغز ان بـه تخمه آفتابگردان شباهت دارد. این دانهها، سرشار از روغن هستند و بـه صورت خام و بو داده همانند سایر دانههای آجیلی مصرف می شوند.
چلغوز دارای طعمی لذیذ و خوشایند اسـت و مزهاي شبیه بـه بادام و پسته داشته، اثری جزئی از حالت صمغی در ان احساس میشود. برای آشنایی بیشتر با خواص چلغوز و ارزش غذایی ان با ستاره همراه شوید.
چلغوز بـه دلیل دارا بودن ویتامینهای A، E و K برای شادابی و سلامت پوست و تقویت چشم نافع اسـت. نیاسین یا همان ویتامین B3 ان برای تقویت حافظه و حفظ شادابی روح و روان موثر اسـت و آهن گیاهی ان بـه اکسیژنرسانی سلولها و بافتهای بدن کمک میکند.
خصوصیات تغذیهاي و درمانی چلغوز تقریباً با انواع مغزهای آجیلی برابری می کند، اما ویژگی قابل توجه، میزان بالای ترکیبات آنتیاکسیدانی چلغوز اسـت کـه میتواند رادیکالهای مضر حاصل از واکنشهای ویرانگر بدن را بـهطور نسبی خنثی کند.
دانههای چلغوز دارای خواص ارام بخش هستند و بـه رفع خستگی مفرط، کاهش اضطراب و تنش کمک می کنند.
مصرف چلغوز باعث تقویت قوای جسمی و افزایش نیروی جنسی، افزایش حجم منی و قوه باه میشود.
از روغن چلغوز در طب سنتی بـه طور موضعی برای درمان سردرد استفاده میشود.
مصرف چلغوز بـه سلامت قلب کمک میکند و باعث کاهش کلسترول بد خون و تری گلیسیرید میشود.
تقویت حافظه و افزایش عملکرد مغز از خواص چلغوز اسـت کـه بـه دلیل وجود انواع ویتامینها و اسیدآمینههای موجود در ان اسـت.
تقویت پوست از دیگر خواص چلغوز اسـت، بـه این منظور میتوانید، مغز چلغوز را نرم کرده و ســپس بر روی پوســت بمالید و بعد از مدت ٤٥ دقیقه ان را بشویید.
مصرف چلغوز در درمان بیماریهای کلیوی، کبد، سرماخوردگی و دردهای عضلانی بسیار موثر اسـت.
ترکیبات آنتیاکسیدان موجود در چلغوز باعث شده اسـت کـه این دانه گیاهی بـه عنوان یکی از ارزشمندترین مواد ضد سرطان و تقویت کننده سیستم ایمنی بدن محسوب شود.
استفاده از روغن چلغوز بـه عملکرد بهتر و سلامت کبد کمک میکند و باعث میشود تا کبد، تری گلیسیرید مضر را ازبدن بـه اسانی دفع کند.
در طب سنتی از روغن چلغوز برای پوشاندن سطح زخم ها و جراحت ها استفاده میشود. همچنین خاصیت گندزدایی، ادرارآور، محرک و ضد انگل از خواص چلغوز اسـت.
چلغوز سرشار از فیبر اسـت و مصرف ان موجب کاهش اشتها و بـه تبع ان کمک بـه کاهش وزن میشود.
از دیگر خواص چلغوز کـه در طب سنتی از ان یاد شده اسـت، کمک بـه رفع سنگ مثانه اسـت.
پتاسيم و منگنز موجود در چلغوز، بـه تعادل و تنظیم فشار خون کمک میکند و منيزيم اين دانه از بيخوابيهای شبانه ميکاهد.
چلغوز سرشار از آهن اسـت و مصرف ان برای درمان کم خونی مفید اسـت.
چلغوز، حاوی انواع اسید آمینههای ضروری مورد نیاز بدن، ترکیبات آنتیاکسیدان و اسیدهای چرب غیر اشباع مفید اسـت. ویتامینهای موجود دراین دانه گیاهی پرخاصیت شامل ویتامین آ، کا، اي و ویتامین های گروه ب بـه ویژه ویتامین ب3 اسـت. میزان فیبر و چربی در چلغوز بالا اسـت و موادمعدنی نظیر پتاسیم، منگنز، پروتئین، منیزیم و آهن بـه مقدار فراوان در ان وجوددارد.
چلغوز، دانه یا همان میوههای نوعی درخت کاج بزرگ با نام کاج چلغوز pine chilgoza با برگهای سوزنی کوتاه و ضخیم اسـت. اینگونه از کاج بومی شمال غربی هیمالیا اسـت ودر کشور های پاکستان، افغانستان و شمال شرق ایران یافت میشود و مصرف ان در استان خراسان بیشتر از مناطق دیگر کشور رواج دارد.
درخت کاج چلغوز، از جمله مخروطیان همیشه سبز با ظاهری کاملا ایستاده و قائم اسـت. این نوع درخت بـه آهستگی رشد میکند و برگهای سوزنی براقی دارد و بـه واسطه همین دانههای آجیلی پرخاصیت، بسیار مشهور اسـت.
جالب اسـت بدانید بذرهای چلغوز کمیاب هستند، لذا بـه بهای نسبتاً زیادی خرید و فروش میشوند، بـه طوری کـه امروزه هر کیلو گرم ان در ازای 53-20 دلار کشور آمریکا معامله میشود.
با توجه بـه این کـه چلغوز طبع بسیار گرم و خشکی دارد مصرف ان برای افراد داری مزاج گرم و خشک مضر اسـت. متخصصان طب سنتی، مصرف دانههای چلغوز را برای افراد دارای مزاج سوداوی و صفراوی توصیه نمی کنند.
در پایان لازم بـه ذکر اسـت، مصرف دانههای چلغوز ميتوانند اثرات متضادي بر افراد مختلف برجا گذارند، لذا توصیه می شود، قبل از كاربردشان بـه عنوان گیاه دارویي، حتماً با متخصصین مربوطه مشورت کنید.
منابع: مجموعه مقالات علمی کاربردی کشاورزی، سایت گیاهان دارویی