آیا خوردن سویا باعث ابتلا به سرطان می شود؟
غذا هاي سویا منابع غذایی مهم ایزوفلاون ها مانند جنیستئین، دایدزین و گلیسیتین هستند کـه بـه عنوان فیتواستروژن «مواد شیمیایی گیاهی با ساختاری مشابه استروژن» عمل می کنند. زیاد سرطان هاي پستان گیرنده هاي استروژن «گیرنده هورمونی» مثبت هستند و از این رو ممکن اسـت ترس داشته باشید کـه آیا مصرف غذا هاي سویا با افزایش خطر ابتلا بـه سرطان سینه مرتبط اسـت یا خیر. ما دراین قسمت از مجله تفریحی تالاب بـه جزئیات بیشتری خواهیم پرداخت.
سویا چیست؟
سویا در رده حبوبات قرار دارد و یک گیاه استوایی، بومی جنوب شرقی آسیاست. این گیاه فاقد کلسترول بوده و مقدار اسیدهای چرب اشباع «SFA» در ان پایین اسـت. لوبیای سویا تنها غذای گیاهی اسـت کـه تمام 8 اسید آمینه ضروری را داراست. همچنین منبع خوب فیبر، آهن، کلسیم، روی و ویتامین‌هاي گروه B می باشد. سویا ارزان‌ترین و کامل‌ترین منبع پروتئین محسوب میگردد. این دانه‌ي مغذی می تواند جانشین پروتیئن حیوانی بـه‌ویژه در رژیم غذایی گیاهخواران گردد.
فرق سویا با آجیل سویا چیست؟
دانه‌هاي سویا وقتی سبز هستند، چیده میشوند، اما آجیل سویا رابا خیساندن در آب و انجام برخی فرایندها تهیه میکنند. آجیل سویا اغلب بـه‌صورت طعم‌دار دیده میشود. مانند سایر حبوبات، این دانه مغذی نیز در هردو نوع ان یک منبع گیاهی عالی از پروتئین، چربی‌هاي سالم، ویتامین‌ها و موادمعدنی اسـت. باوجود شباهت هایشان، آجیل سویا و سویای سبز در روش‌هاي آماده‌سازی، مصرف و بلوغ سویا در زمان برداشت متفاوت بوده و از نظر ارزش غذایی نیز متفاوت هستند.
آجیل سویا از دانه کامل و بالغی کـه از غلاف‌هاي ان جدا شده اسـت، تهیه میشود. برای بـه‌دست‌آوردن بافتی ترد و آجیلی، این دانه‌ها را در آب خیس کرده، سپس مزه‌دار و برشته یا پخته میکنند. در مقابل، سویای خام یا سبز، دانه‌هاي سویای نابالغی اسـت کـه در غلاف چیده میشود. فرآیند برشته‌کردن و حذف غلاف، منجر بـه‌حذف 20 درصد از آب این لوبیا میشود. همچنین، آجیل سویا دارای محتوای تغذیه‌اي بسیار بالاتری نسبت‌بـه نوع سبز ان در واحد وزنی اسـت.
مطالب مشابه: نکات مهم در رابطه با سویا
آیا سویا سرطان زاست؟
سویا یکی از منابع پروتئین گیاهی اسـت کـه در بسیاری از کشورها، بـه عنوان یک غذای پرمصرف شناخته میشود. در گذشته، برخی افراد باور داشتند کـه مصرف سویا می تواند باعث افزایش خطر ابتلا بـه سرطان شود، اما بر اساس تحقیقات اخیر، این باور نادرست اسـت.
در واقع، برخی مطالعات حتی نشان داده‌اند کـه مصرف سویا ممکن اسـت باعث کاهش خطر ابتلا بـه برخی از انواع سرطان شود. بـه عنوان مثال، مصرف سویا میتواند باعث کاهش خطر ابتلا بـه سرطان پستان، سرطان روده بزرگ و سرطان پروستات شود.
در هر صورت، برای افرادی کـه بـه دلیل مشکلات سلامتی خاص، مانند مشکلات تیروئید، مصرف سویا را محدود کرده‌اند، بهتر اسـت با دکتر خود مشورت کنند. همچنین، بهتر اسـت سویا را بـه میزان معقولی در رژیم غذایی خود قرار دهید و از مصرف مکمل‌هاي سویا بدون مشورت با دکتر خود خودداری کنید.
ارزش غذایی سویا
سویا منبع غنی پروتئین اسـت و حاوی مقادیر مناسبی چربی و کربوهیدرات نیز میباشد. در هر 100 گرم سویای پخته یا آب پز شده مواد زیر موجود میباشد:
- کالری 173
- آب 63%
- کربوهیدرات 9.9 گرم
- پروتئین 16.6 گرم
- فیبر 6 گرم
- قند 3 گرم
- چربی 9 گرم
- چربی اشباع شده 1.3 گرم
- چربی تک غیر اشباع 1.98 گرم
- چربی چند غیر اشباع 5.06 گرم
- اُمگا 6_4.47 گرم
- اُمگا 3_0.6 گرم
- چربی ترانس 0
همچنین سویا حاوی ویتامین ها و موادمعدنی بسیار مفیدی هم چون مولبیدن، فولات، مس، ویتامین k1؛ فسفر، منگنز و تیامین میباشد. این ماده حاوی ترکیبات مختلف بیواکتیو مانند ایزوفلاون ها، اسید فیتیک و ساپونین ها نیز هست.
سویا حاوی مواد مغذی مختلف است
دانه هاي سویا بـه طور طبیعی سرشار از پروتئین و تمام اسید آمینه هاي ضروری بدن هستند. همچنین غنی از چربی هاي گیاهی، کربوهیدرات، چندین ویتامین و موادمعدنی مهم نظیر کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، روی، مس، منگنز، سلنیوم، تیامین «ویتامین B1»؛ ریبوفلاوین «ویتامین B2»؛ پیریدوکسین «ویتامین B6» و فولات «ویتامین B9» می باشند. علاوه بر این سویا منبع طبیعی پلی فنول ها اسـت، نوعی آنتی اکسیدان کـه می تواند بـه محافظت ازبدن در برابر آسیب سلولی و شرایطی مانند بیماری هاي قلبی کمک کند.
دانه‌هاي سویا غنی از ایزوفلاون سویا هستند، زیرشاخه اي از پلی‌فنول ها کـه بـه آن ها بـه دلیل توانایی آن ها برای اتصال و فعال کردن گیرنده هاي استروژن در بدن فیتواستروژن گفته میشود. اعتقاد بر این اسـت کـه ایزوفلاون هاي سویا یکی از دلایل اصلی بسیاری از مزایای ادعا شده برای سلامتی غذا هاي مبتنی بر سویا هستند.
چرا کـه این باور وجوددارد کـه ایزوفلاون هاي سویا از هورمون استروژن تقلید می کنند. با این حال، تحقیقات نشان می دهد کـه این ایزوفلاون ها از بسیاری جهات با استروژن متفاوت هستند و هر کدام اثرات منحصر بـه فردی بر بدن انسان دارند.
مطالب مشابه: برای خوشمزه كردن سویا
معایب خوردن بیش از حد سویا
پروتئین سویا حاوی سموم گوناگونی اسـت، از جمله اسید فیتیک، فیتواستروژن، هماگلوتینین، و مهارکننده‌هاي تریپسین کـه دلیل ریشه‌اي خطرات استفاده از سویا هستند. باوجود این، این عوارض جانبی صرفا اثرات منفی احتمالی استفاده از سویا بـه شمار میروند و با رعایت محدودیت در مصرف سویا میتوان از ان‌ها اجتناب کرد.
1. بر باروری زنان تاثیر می‌گذارد
مطالعه‌اي کـه در 2009 در کشور برزیل بـه عمل آمد، ثابت کرد سویا بر دستگاه تناسلی زنان تاثیر می گذارد. بنابر این، اگر برای باردار شدن با مشکل مواجه هستید، ضروری اسـت میزان مصرف سویای‌تان را بررسی کنید. این مطالعات بـه مدت 15 ماه در شرایط آزمایشگاهی بر روی موش‌هاي ماده بـه عمل آمدند.
در طول این دوره، غذای این موش‌ها از پروتئین سویایی تشکیل میشد کـه از لحاظ ژنتیکی اصلاح شده بود. نتایج این آزمایش حقیقتا تکان دهنده بودند. بدن این موش‌ها سطح بالایی از پروژسترون را بـه نمایش گذاشت. رحم و چرخه‌ي قاعدگی این موش‌ها تغییرات شدیدی را نشان دادند.
اگر این مطالعات را بـه انسان‌ها تعمیم دهید، در خواهید یافت خطر ابتلا بـه عقب افتادگی قاعدگی در زنانی کـه پروتئین سویا با اصلاح ژنتیکی مصرف می کنند، بسیار بالاتر خواهد بود. در چنین مواردی، زنان با توقف چرخه‌ي قاعدگی مواجه هستند. این وضعیت، بـه نوبه‌ي خود باعث بروز آندومتریوز می شود کـه بـه عنوان یکی از علت‌هاي اولیه‌ي ناباروری در زنان شناخته میشود.
2. باعث بروز قاعدگی سنگین میشود
بـه علاوه، مطالعه‌ي دیگری نشان میدهد ان‌هایي کـه از پروتئین جدا شده از سویا با اصلاح ژنتیکی استفاده میکنند، ممکن اسـت دچار دوره‌ي قاعدگی طولانی و غیر طبیعی شوند کـه از لحاظ خون ریزی بسیار سنگین‌تر نیز اسـت. این وضعیت از لحاظ دکتری منوراژی نامیده میشود.
3. باعث ایجاد اختلال غدد درون‌ریز میشود
سویا مملو از “ترکیبات زیست فعال” خاصی نظیر ژنیستئین، گلیسیتین، دایدزین، و غیره اسـت. این ترکیبات جمیعا “ایزوفلاون“ نامیده میشوند. این مواد شیمیایی گیاهی تحت عنوان “مختل کنندگان استروژن“ طبقه‌بندی می شوند.
این مواد در کارکرد طبیعی دستگاه درون‌ریز بدن‌مان اختلال ایجاد می کنند. ایزوفلاون‌ها با فعال کردن گیرنده‌ها یا پیشگیری از اتصال ان‌ها، هم می توانند فعالیت استروژن‌هاي طبیعی را تقویت کنند و هم باعث کاهش‌شان شوند. ایزوفلاون‌ها در نتیجه‌ي این رفتارشان، میتوانند ما را دچار اختلال و بـه هم ریختن تعادل هورمون‌ها کنند.
پروتئین سویای اصلاح شده‌ي ژنتیکی حاوی گلیفسات اسـت. این عنصر مانع کارکرد مناسب دستگاه درون‌ریز زنان میشود. این مسئله نیز بـه نوبه‌ي خود مانع از کارکرد آروماتاز، تولید کننده‌ي استروژن، می شود. استروژن نقش عمده‌اي در بارداری ایفا می کند، زیرا زنان در دوران بارداری سطوح بالایی از ان را تولید می کنند. سطوح پایین این هورمون بـه عنوان عاملی مخرب برای جنین و مادر باردار شناخته میشود.
4. باعث کاهش نیروی جنسی میشود
عوارض جانبی پروتئین جدا شده از سویا فقط بـه زنان محدود نمیشود. مردان نیز تحت تاثیر ان قرار می گیرند. مطالعات نشان می دهند راهبان تارک دنیا مدت‌ها اسـت برای نظارت نیروی جنسی‌شان از پروتئین سویا استفاده میکنند. بنابر این، توصیه میشود اگر می خواهید در تخت خواب‌تان عملکرد خوبی داشته باشید، پیش از مصرف نوشیدنی‌هاي پروتئینی و شکلات‌هاي انرژی‌زا برچسب محتویات ان‌ها را یک‌بار دیگر بررسی کنید.
بـه علاوه، دو ترکیب دیگر موجود در پروتئین سویا، بـه عبارتی ژنیستئین و دایدزین، موادی هستند کـه بـه طور کامل رفتار استروژن را تقلید می کنند. ان‌ها باعث ایجاد اختلال نعوظ در مردان می شوند. هم چنین، گفته میشود مردانی کـه از این پروتئین استفاده میکنند دچار نوسانات خلقی، کاهش شمار اسپرم، بزرگ شدن پستان‌ها، و حتی رشد بیش از اندازه‌ي مو هاي صورت و بدن میشوند.
5. خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش میدهد
مطالعات ثابت کرده‌اند درصورت مصرف بیش از اندازه‌ي پروتئین سویا خطر ابتلا بـه سرطان مثانه افزایش می یابد. این خطر درصورت دارا بودن سابقه‌ي ژنتیکی سرطان مثانه درخانواده بیش‌تر نیز میشود. در چنین مواردی، برای مراقبت از خود در برابر این وضعیت دردناک بهتر اسـت از پروتئین سویا و هم چنین خوراکی‌هاي حاوی سویا دوری کنید.
6. باعث ایجاد مشکلات کلیوی میشود
سویا و گونه‌هاي مختلف ان منبع طبیعی برای آلومینیوم هستند. وجود بیش از حد این فلز در بدن بـه عنوان عامل اولیه‌ي بسیاری از بیماری‌هاي کلیوی تلقی میشود. اگزالات موجود در سویا بـه عنوان عامل سنگ کلیه شناخته میشود. هضم اگزالات برای دستگاه گوارش‌مان دشوار اسـت.
در نتیجه، این مواد داخل کلیه‌ها تجمع مییابند. وقتی میزان تجمع اگزالات بـه شکل خطرناکی بالا رود، تبدیل بـه سنگ میشود. چنان‌چه سابقه‌ي نارسایی کلیه یا هرگونه اختلال کلیوی دیگری دارید، توصیه می شود از پروتئین سویا دوری کنید.
7. احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزایش میدهد
مطالعات نسبتا زیادی تا کنون نشان داده‌اند ایزوفلاون‌هاي موجود در سویا میتوانند موجب ”گسترش” یا افزایش تعداد “سلول‌هاي اپیتلیال” موجود در پستان‌هاي زنان شود. بـه عبارت دیگر، ایزوفلاون‌هاي موجود در سویا در کارکرد هورمون‌هاي استروژن اختلال ایجاد می کنند کـه در نتیجه، با تبدیل تدریجی سلول‌هاي اپیتلیال بـه سلول‌هاي سرطانی، احتمال بروز سرطان پستان را افزایش می دهند.
باوجود این، برخی مطالعات خاص نیز با تاثیر منفی مذکور مخالفت کرده‌اند. چه سویا باعث ایجاد سرطان پستان بشود، و چه تاثیری در بروز ان نداشته باشد، همیشه بهتر اسـت جانب احتیاط را نگاه داریم. مصرف سویا را در رژیم غذایی‌تان میزان محدود کنید. چنان‌چه سابقه‌ي خانوادگی سرطان پستان دارید، توصیه می شود تا وقتی پژوهش‌هاي بیش‌تر پرده از این راز نگشوده‌اند، از مصرف سویا خودداری کنید.
8. سویا برای لوزالمعده مضر است
پروتئین‌هاي سویا حاوی مهار کننده‌هاي تریپسین هستند. تریپسین آنزیم گوارشی اسـت کـه بـه تجزیه‌ي پروتئین‌ها در روده‌ي کوچک کمک می کند. لوزالمعده این آنزیم را بـه شکل تریپسینوژن ترشح می نماید. مطالعات نشان میدهند این مهار کننده‌ها مانع کارکرد این آنزیم میشوند ودر این فرایند، بـه لوزالمعده آسیب می رسانند.
9. مانع از جذب مواد معدنی گوناگون میشود
سویا حاوی سطح بالایی از اسید فیتیک یا فیتات اسـت کـه از جذب موادمعدنی ضروری نظیر آهن، روی، کلسیم، منیزیوم، و غیره در بدن جلوگیری میکند. بـه دلیل کمبود این موادمعدنی در بدن، کارکرد اندام‌ها و دستگاه‌هاي داخلی‌مان مختل میشود و دچار عوارضی نظیر کمبود ویتامین D، کم خونی، خستگی مفرط، تپش قلب، تند نفسی، افزایش ضربان قلب، و غیره می شویم.
10. باعث افزایش احتمال ایجاد لخته‌ی خون میشود
سمی بـه نام هماگلوتینین در سویا وجوددارد. این سم باعث تجمع گلبول‌هاي قرمز خون میشود و لخته‌هاي خونی کوچک و بزرگی در جریان خون ایجاد می کند. این مسئله‌اي بـه شدت خطرناک اسـت کـه باعث محدود شدن جریان طبیعی خون و مختل شدن کارکردهای مختلف بدن می شود.
11. باعث کم کاری تیروئید میشود
اگر مشکل پایین بودن فعالیت غده‌ي تیروئید در شـما تشخیص داده شده اسـت، با افزایش مصرف سویا احتمال ابتلا‌ي‌تان بـه کم کاری تیروئید یا دیگر بیماری‌هاي تیروئیدی خود ایمنی در شـما افزایش خواهد یافت. فیتواستروژن‌ها و گواتروژن‌هاي موجود در سویا تاثیر منفی بر کارکرد غده‌ي تیروئید دارند. طبق نتایج برخی مطالعات منتشر شده، ایزوفلاون‌هاي موجود در شیر سویا قادر هستند سطوح ید را در بدن کاهش دهند و باعث ابتلا بـه کمبود ید مزمن شوند.
بدون ید کافی در بدن، غده‌ي تیروئید نمیتواند بـه درستی کار کند و میزان ترشح‌اش کم‌تر می شود. این وضعیت بـه کم کاری تیروئید منجر میشود کـه با افزایش وزن، بی‌خوابی، مشکلات گوارشی بسیار، و نوسانات خلقی همراه اسـت.
12. باعث ناراحتی‌های گوارشی میشود
همه ی میدانیم سویا حاوی مقدار زیادی پروتئین اسـت. ولی از دانستن این حقیقت شگفت‌زده خواهید شد کـه سویا حاوی ترکیب دیگری نیز هست کـه با انسداد آنزیم‌هاي مورد نیاز برای هضم پروتئین‌ها مانع از انجام اینکار میشود. در نتیجه، با مصرف سویا دچار علائمی نظیر نفخ، ناراحتی معده، و یبوست میشویم. وقتی سویا در دستگاه گوارش تجزیه میشود ماده‌اي مخاطی شکل منتشر می کند.
این ماده دیواره‌ي داخلی مجاری گوارشی را می‌پوشاند کـه این مسئله باعث ایجاد مقدار زیادی مخاط میشود و فرایند گوارش رابا کندی مواجه می کند. همه ی‌ي این ها در نهایت بـه درد مزمن معده، سندرم روده‌ي تحریک پذیر، یا اسهال منجر میشود.
13. باعث ابتلا به سرطان مخاط رحم میشود
بسیاری از آدم‌ها مکمل‌هاي ایزوفلاون سویای تغلیظ شده مصرف میکنند تا نیاز روزانه‌شان را بـه پروتئین بر طرف کنند. استفاده‌ي طولانی مدت از این قرصها میتواند باعث سرطان مخاط رحم شود. بـه گفته‌ي دانشمندان، این مکمل‌ها می توانند باعث رشد غیر طبیعی بافت‌ها در رحم شوند، و باعث “تغییرات پیش سرطانی” در پوشش بافت رحم یا مخاط رحم شوند. زنان باردار باید همیشه از مصرف چنین مکمل‌هایي پرهیز کنند زیرا این مکمل‌ها میتوانند بـه جنین نیز آسیب برسانند.
14. آسم
هم چنین ثابت شده اسـت مصرف مرتب سویا می تواند باعث بروز مشکلات تنفسی نظیر آسم شود. مصرف بیش از اندازه‌ي سویا میتواند بـه افزایش سطوح مخاط در بدن منجر شود کـه در نهایت باعث ایجاد مشکلاتی از قبیل سرماخوردگی، سرفه، و آسم شود.
15. سایر عوارض جانبی سویا
- سویا حاوی پورین اسـت کـه خطر ابتلا بـه نقرس را افزایش میدهد و هم چنین باعث وخیم‌تر شدن این بیماری میشود.
- مصرف بیش از اندازه‌ي سویا میتواند باعث بثورات پوستی، خارش، و آلرژی‌هاي شدید شود.
- پوست سویا میتواند بـه التهاب مخاط بینی آلرژیک «یا رینیت آلرژیک» منجر شود.
مطالب مشابه: طرز تهیه ماکارونی با سویا
در پایان
مصرف پروتئین سویا بـه اندازه‌ي متعادل برای سلامتی‌تان فایده نیز دارد، در حالی‌کـه مصرف بیش از اندازه‌ي ان میتواند عوارض جانبی خفیف یا وخیمی بر سلامتی‌تان بـه جای بگذارد. همیشه توصیه می شود پیش از گنجاندن سویا در رژیم غذایی‌تان و مصرف مرتب ان با دکتر مشورت کنید.
