اثرات آلودگی هوا و روش های مقابله با آلودگی هوا
آلودگی هوا در تمام شهر های بزرگ کشورمان بـهویژه اصفهان تهران اراک و … در نیمه دوم سال مشکل نگرانکنندهاي اسـت. مشکلی کـه می توان با استفاده از راهکارهایی نظیر استفاده از رژیم غذایی مناسب، تاثیر ان را کم کرد. ما دراین قسمت از مجله تفریحی تالاب برای شـما همراهان عزیز مقاله اي در مورد مواجه شدن با آب و هوای آلوده را منتشر کرده ایم.
آیا میدانید هوای آلوده دقیقا به چه معناست؟
آلودگی هوا، مواد موجود در هوا «چه بـه صورت مصنوعی و یا طبیعی» اسـت کـه می توانند بـه سلامت انسان و محیط زیست آسیب بزنند. ذرات ریز حاصل از سوختن ذغال سنگ، سوختهاي فسیلی و یا چوب میتوانند بـه اعماق ریههاي ما نفوذ کرده و از طریق رگهاي خونی در سراسر بدن پخش شوند.
آلودگی هوا به چه دلیل به وجود میآید و چه خطراتی دارد
سازمان بهداشت جهانی درسال 2013 در گزارشی اعلام کرد کـه آلودگی هوای فضای بیرون، خطر بزرگی برای سلامتی انسان اسـت.
دراین گزارش آمده اسـت کـه آلایندههاي هوا می توانند آسم را تشدید، سرفه را افزایش و عملکرد ریهها را کاهش دهند. همچنین این آلایندهها خطر برونشیت، سردرد، ضربان نامنظم قلب، حملات قلبی غیر کشنده و مرگ زودرس در افراد مبتلا بـه بیماریهاي قلبی و ریوی را تا حد زیادی افزایش می دهند.
عوامل اصلی ایجاد هوای آلوده در شهرها عبارتند از دود اگزوز خودروها، اتوبوسها و هواپیماها. همچنین اوزون سطح زمین، ناشی از واکنش گازهای حاصله از موتور وسایل نقلیه و سوختها در برابر اشعه خورشید، عامل دیگری برای تشدید این آلودگی اسـت.
باران اسیدی هنگامی شکل می گیرد کـه رطوبت در هوا با نیتروژن اکساید و سولفور دی اکساید واکنش می دهد، این مواد از وسایل نقلیهي موتوری و کارخانهها و نیروگاههایي آزاد میشوند کـه زغال یا نفت میسوزانند.
جالب اسـت بدانید نواحی روستایی نیز در برابر آلودگی هوا مصون نیستند. گرد و خاک حاصل از تراکتورهایی کـه زمین را شخم میزنند، کامیونها و ماشینهایي کـه در جادههاي خاکی و ماسهاي و معادن کوهستانی در حرکتاند، بـه همراه دود ناشی از آتش زدن بقایای محصولات و سوزاندن چوبها، همگی می توانند هوای پاک را دچار آلودگی کنند.
مطالب مشابه: در زمان آلودگی هوا چه بخوریم، چه نخوریم؟
توصیه هایی برای کودکان، سالمندان در آلودگی هوا
1. تا حد امکان از خروج غیر ضروری از منزل و تردد بی مورد در معابر شهری خودداری کنید.
2. از سفر های غیر ضروری در سطح شهر بپرهیزید.
3. اگر دچار بیماری قلبی و تنفسی و آسم، هستید، زمان آلودگی هوا در فضاهای باز فعالیت ننمایید ودر منزل استراحت نمایید.
4. حتی المقدور کودکان را در منزل نگه دارید و درها و پنجره ها را بسته نگاه دارید و اگر کودک شـما ناراحتی تنفسی و آسم دارد، بیرون از منزل نروید زیرا استنشاق هوای آلوده، سرعت ابتلا بـه آسم را در کودکان افزایش می دهد.
5. در اوایل صبح از هر گونه فعالیت فیزیکی و ورزشی خودداری نمایید.
6. اگر وادار بـه فعالیت در فضاهای باز در زمان آلودگی هوا هستید، قبل از خوردن غذا دستها و دهان خودرا بـه طور کامل شست و شو دهید و پس از مراجعت بـه منزل حتماً دوش بگیرید.
عوامل اصلی آلودگی هوا چیست؟
پیش از آنکه بـه سراغ راهکارهای مقایله با آلودگی هوا برویم، بد نیست کـه با عوامل اصلی آلودگی هوا بیشتر آشنا شویم. شناخت این عوامل بـه ما کمک میکنند تا در بلند مدت، با انجام کارهایی کـه از دست هر یک از ما برمیآید، میزان آلایندهها را بـه حداقل برسانیم. وقتی صحبت از آلودگی هوای شهرها می شود، موارد زیر بخشی از منابع اصلی این مشکل هستند:
1. ترافیک
بر اساس آنچه EPA «سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا» میگوید، اکثر آلایندههاي خطرناکی کـه در هوای شهرها وجود دارند، بر اثر ترافیک و اگزوز ماشینها هم تولید میشوند. این آلایندهها شامل بنزین، مونوکسیدکربن و اکسیدهای نیتروژن هستند.
علاوه بر ان برخی از ترکیبات تولید شده توسط ماشینها، میتوانند با مواد شیمیایی موجود در هوا واکنش داده و دی اکسید نیتروژن و گاز خطرناک ازن را بـه وجود بیاورند. آلایندههایي کـه عوارض بسیار زیادی را برای سلامتی انسان بـه همراه دارند.
2. آلودگی صنعتی
واحدهای صنعتی آلایندههاي بسیار زیادی را وارد هوا می کنند کـه مهمترین انها مونوکسیدکربن، ازن و ترکیبات آلی فرار «VOC» اسـت. این آلودگیهاي خطرناک توسط پوست و سیستم تنفسی وارد بدن می شوند و سلامتی ما را تهدید میکنند.
3. احتراق
احتراق، چه در اثر سوختن زغال سنگ، آتش سوزی، پخت و پز در هوای آزاد یا آتش سوزی در محیط داخلی باشد، آلایندههاي بسیار زیادی را وارد محیط میکند.
4. آب و هوا
آب و هوا تاثیر چمشگیری روی غلظت آلایندههاي موجود در هوا دارد. طبق تحقیقاتی، آفتاب می تواند با ترکیبات موجود در هوا واکنش داده و باعث تشکیل دود شود. دراین میان دمای بالاتر هوا می تواند این واکنشها را تسریع کند.
از سوی دیگر پدیده وارونگی دما باعث بـه دام افتادن آلودگی هوا در ارتفاعات پایین زمین میشود. علاوه بر این مواردی کـه گفته شد، استفاده از مواد شیمیایی در پروژههاي عمرانی و هنری، آشپزی، مصرف دخانیات و موارد بسیار دیگری وجود دارند کـه باعث افزایش تولید آلایندههاي موجود در هوا می شوند.
چه کسانی از آلودگی هوا آسیب میبینند؟
اگر چه همه ی مردم از آلودگی هوا آسیب می بینند، اما افرادی کـه در هوای آلوده بیشتر از همه ی در دسترس آسیب هستند، عبارتند از :
- افراد مبتلا بـه آسم
- افراد مبتلا بـه بیماری قلبی
- افراد مبتلا بـه بیماری تنفسی
- کودکان
- بزرگسالان فعال کـه در بیرون از خانه ورزش می کنند
- افراد مسن
- افراد مبتلا بـه بیماری دیابت
- زنان باردار
وقتی هوا در حد هشدار آلوده میشود، برای سلامتمان چه کنیم؟
وقتی غلظت آلایندههاي هوا بـه مدت چند روز تا حد هشداردهندهاي بالا می رود بـهطوری کـه مرزهای دستورالعملها و استانداردهای سازمان جهانی بهداشت را رد می کند، دولت این آلودگی را هشدار می دهد. در آن گونه مواقع چگونه میتوانیم از عوارض بد آلودگی هوا در امان بمانیم؟
1. در منزل بمانید و در و پنجرهها را ببندید
در شرایط آلودگی هوا برای افرادی کـه ضرورتی برای خروج از منزل ندارند، ماندن در خانه بهترین راهکار جهت جلوگیری از عوارض مخرب آلودگی هوا اسـت. لازم اسـت درب و پنجرهها را ببندید ودر صورت داشتن تهویه متبوع ان را در حالت باز چرخش قرار دهید.
2. خانه را مرطوب نگاه دارید و از کشیدن سیگار اجتناب کنید
از آنجا کـه آلودگی هوای سبب تحریک ناحیه فوقانی سیستم تنفسی و ایجاد سرفه نیز میشود، بهتر اسـت بـه طور مرتب آب بنوشید و از خشک شدن گلو جلوگیری کنید و یا رطوبت خانه رابا استفاده از دستگاههاي بخور متناسب کنید.
دراین شرایط کشیدن سیگار و استفاده از وسایل گرمایشی مثل شومینه سبب کاهش کیفیت هوا در منزل میشوند. استفاده از گل و گیاهان آپارتمانی و استفاده از دستگاههاي تصفیه کننده هوا «حتماً قبل از خرید مزایا و معایب ان را بررسی کنید» میتواند در التیام کیفیت هوای داخل خانه موثر باشد.
3. ورزش کردن و فعالیت بدنی را در فضای باز محدود کنید
اساس ورزش کردن حفظ تندرستی و سلامت جسم اسـت، اما در روزهای آلوده این موضوع شکل دیگری بـه خود میگیرد. ورزش کردن در فضای باز بـه خصوص فعالیتهاي سنگین و طولانی مدت مثل دویدن و دوچرخه سواری کـه سبب افزایش میزان تعداد تنفس می شود، سبب افزایش ریسک خطر سلامتی میشوند. در روزهای آلوده ضروری اسـت نرمش و ورزش را در منزل یا باشگاههاي ورزشی مسقف دارای سیستم تهویه انجام دهید.
4. از ماسک مناسب آلودگی هوا استفاده کنید
بعد از شیوع بیماری کووید 19 استفاده از ماسک تقریباً بـه یک امر ضروری تبدیل شد. این موضوع در مورد آلودگی هوا نیز حتی بیشتر از بیماری کووید 19 دارای اهمیت اسـت با این تفاوت کـه ماسکهاي جراحی و یا سه لایه معمولی در خصوص آلودگی هوا تقریباً بیاثر هستند.
ماسکهاي N95«NIOSH-42CFR84»؛ KN95«GB2626-2006» و FFP2«EN 149-2001» از موثرترین ماسکهایي هستند کـه تا 95 درصد ذرات معلق را میتوانند با استفاده از استانداردهای شناخته شده بین المللی فیلتر کنند.
لازم بـه ذکر اسـت این ماسکها در دو نوع بدون دریچه و دریچهدار تولید می شوند و توصیه میشود افرادی کـه مشکوک بـه بیماری کووید 19 هستند حتماً از نوع بدون دریچه ان استفاده کنند و افراد دارای بیماریهاي قلبی و تنفسی و زنان باردار قبل از استفاده از این ماسکها با دکتر خود مشورت کنند.
5. تا حد ممکن سعی کنیم از آلوده کردن بیشتر هوا بپرهیزیم
در روزهایی کـه هوا آلوده اسـت کمتر از خودروی شخصی استفاده کنیم و ضمن رعایت فاصله گذاری اجتماعی استفاده از حمل و نقل عمومی را در اولویت قرار دهیم. سوزاندن زباله و شاخ و برگ درختان، نقاشی در و دیوار با استفاده از اسپری و انجام فعالیتهایي کـه بـه هر شکل تولید گردو غبار میکنند را محدود کنیم.
استفاده از خدمات الکترویک بـه منظور انجام امور بانکی، خریدهای روزمره میتواند نقش بسیار مهمی دراین موضوع داشته باشد.
مطالب مشابه: تاثیر آلودگی هوا بر روی اعصاب و روان انسان
6. مصرف انرژی را مدیریت کنیم
در فصول سرد سال مصرف سوخت دربخش خانگی افزایش مییابد و این امر سبب میشود تا صنایع و نیروگاهها بـه منظور جلوگیری از توقف در تولید بـه مصرف سوختهایي باکیفیت کمتر روی آورند. مدیریت مصرف انرژی در منزل ضمن کاهش هزینهها سبب میشود کـه استفاده از این نوع سوختها بـه کمترین مقدار برسد.
استفاده از لامپهاي کم مصرف، ترموستاتهاي اتوماتیک یا هوشمند و تنظیم درجه حرارات منزل روی 20 درجه سلسیوس، پوشیدن لباس متناسب با فصل، عایق کاری مناسب منزل و استانداردسازی شوفاژخانه میتواند بـه این امر کمک شایانی کند.
7. از گیاهان آپارتمانی استفاده کنید
از خانه خارج می شویم و بـه طبیعت میرویم تا درکنار گیاهان هم هوای تازه بیشتری دریافت کنیم و هم میزان استرس مان را تا حد ممکن کاهش دهیم. گیاهان آپارتمانی هم دقیقا همین کاربرد را دارند.
هر چند کـه انها بـه تنهایی نمیتوانند همه ی آلایندههاي موجود را پاکسازی کنند، اما وجود انها بـه فضای خانه کمکهاي زیادی می کند. گیاهان آپارتمانی را در مناطق مختلف خانه قرار دهید تا از توانایی تصفیه کیفیت هوا حداکثر بهره را ببرید از جمله محبوبترین گیاهان تصفیهکننده آپارتمانی می توان بـه موارد زیر اشاره کرد:
- گیاه عنکبوتی
- دراسنا
- پوتوس طلایی
- آرکا
- بامبو
چه چیزهایی که باید در هنگام آلودگی هوا بخوریم؟
1. خوراکیهایی که دارای ویتامین E هستند
ویتامین E یکی از بهترین مواد برای مقابله با آلودگی هوا محسوب می شود. این خوراکیها دارای آنتیاکسیدان مناسب هستند. آنتیاکسیدان مانند یک پاککننده قوی، سموم موجود در بدن را پاک سازی می کند. این ویتامین از گلبولهاي قرمز در برابر آلایندهها محافظ می کند. ویتامین E را میتوان در خوراکیهاي مختلفی از جمله گردو، زیتون، بادام، جگر، بسیاری از سبزیجات و… پیدا کرد.
2. خوراکیهایی که دارای ویتامین C و A هستند
ویتامین c و a نیز نقش بسیار مؤثری در محافظ ازبدن در برابر آلودگیها دارند. هویج، سیبزمینی، کره و روغن مارگارین بهترین منابع ویتامین آ محسوب میشوند. از طرفی انواع میوهها مثل پرتقال، گریپفروت، انبه، توتفرنگی و… نیز منابع جذب ویتامین C هستند.
3. شیر و لبنیات
بدن همان گونه کـه بـه مبارزه با آلودگی هوا و سموم ان مشغول اسـت، بـه احیای اکسیژن ازدسترفته هم نیاز دارد. مصرف یک لیوان شیر یا یککاسه ماست در روزهایی کـه در دسترس آلودگی قرار دارید، بسیار توصیه میشود. این مواد باعث تولید اکسیژن بیشتر در خون میشوند.
4. میوهها و سبزیجات
میوهها و سبزیجات هر چه باشند، برای مبارزه با آلودگیهاي محیطی بسیار مفید هستند. میوهها خاصیت آنتیاکسیدانی بسیار قوی دارند. همچنین توانایی سمزدایی بسیار خوبی دارند. در طول روز، یک الی دو عدد سیب، پرتقال و… بخورید. همراه با غذا از سبزیجات مختلف و کاهو بهرهمند شوید.
کلم بروکلی در برابر آلودگی و آلایندهها یک سپر دفاعی بسیار مستحکم اسـت. گوجهفرنگی را فراموش نکنید. گوجهفرنگی سموم موجود در خون را مانند یک جاروبرقی تمیز می کند. رب گوجهفرنگی هم همین آثار را برای شـما در پی دارد.
5. آب
شاید خیلی ساده و پیشپاافتاده باشد، اما کمتر خوراکی و نوشیدنی مانند آب برای شـما مفید اسـت. آب در بدن فرایند جذب اکسیژن را تسریع میکند و عمل سمزدایی را هم بـهخوبی انجام می دهد. این مایه حیات همچنین ضررهای وارده از آلودگی هوا را بـه پوست و موی شـما دفع می کند.
خوراکی و نوشیدنیهای سمزدا
آنتیاکسیدانهاي موجود در خوراکی و نوشیدنیهاي مختلف تا حدی جلوی اثرات منفی آلودگی هوا بر بدن را می گیرد. بنابر این تا حد امکان از مواد مغذی قوی در برابر آلودگی هوا استفاده کنید:
ویتامین C: این ویتامین حلال در آب، قوی ترین آنتیاکسیدانی اسـت کـه میتواند بدنمان را از هوای آلوده محفوظ نگه دارد. ویتامین C در کل بدن وجوددارد و رادیکالهاي آزاد را از بین میبرد. مصرف کافی ویتامین C در روز موجب حفظ مقدار کافی ویتامین C در ریههایمان میشود.
بزرگسالان روزانه 40 میلیگرم بـه ویتامین C نیاز دارند. از خوراکیهایي کـه حاوی این ویتامین هستند باید بـه سبزیجاتی مانند گشنیز، جعفری، کلم و شلغم اشاره کرد. همچنین میوههایي مانند پرتقال و بـهطور کلی مرکبات سرشار از ویتامین C هستند. راحتترین روش برای دریافت ویتامین C روزانه، افزودن آب دو عد د لیموترش بـه غذای روزتان اسـت.
مطالب مشابه: رژیم غذایی مخصوص هوای آلوده
در پایان
در زمان وقوع آلودگی هوا از انجام هر گونه فعالیتی کـه باعث تشدید آلودگی هوا میشود همانند آتش زدن باید خودداری شود. همچنین از روباز قرار دادن مواد غذایی نیز باید خودداری شده و ظروف باید بـه صورت درپوشیده یا وارونه قرار گیرد و فروشندگان مواد غذایی نیز از فروش مواد بـه صورت فلهاي خودداری کنند و تا حد امکان روی مواد غذایی را بپوشانند.
