شاید بتوان یکی از مهمترین علل عدم گرایش دهکهاي بالای جامعه به باروری بیشتر را افزایش تجملات دانست. خانوادههایي که میخواهند فرزندانشان در برترین امکانات بزرگ شوند، ترجیح می دهند فرزندان کمتری داشته باشند تا بتوانند آن ها را از برترین امکانات برخوردار کنند.
به گزارش تالاب: این روزها همۀ چیز فرسنگها با قدیم فاصله دارد، این روزها بعضی چنان گرفتار تجملات شدهاند که برق آن در زندگیشان موج میزند و تمامی مراسم و آداب و رسومشان را دربر گرفته هست.
از مراسم ازدواج و خرجهاي آن چنانی، تا جشنهاي تولد و حتی زایمان. در قدیم اینطور نبود. کودکان متولد میشدند تا سهمی در ساخت خانوادگی داشته باشند و بزرگ میشدند تا عصای دست پدر و مادر شوند. تعداد زایمانهاي خانواده چندان بود چراکه عوامل مریضیزا و مرگومیر باعث از بین رفتن انها میشد.
و در نتیجه تعداد بالای فرزند برای پدر و مادر در خانواده کارکرد بیمهاي داشت و اگر یکی از انها از بین میرفت بقیه بودند تا به پدر و مادر کمک کنند اما این روزها کارکردها تغییر کرده هست. بچهها نقش دیگری در خانواده داشته و کارکرد عاطفی برای پدر و مادر دارند.
نگرش به فرزندآوری تغییر کرده هست. باوجود سیاستهاي تشویقی فرزندآوری باز هم میبینیم که افزایش این روند تغییر محسوسی نکرده هست و مطابق مطالعاتی که انجام شده دهکهاي بالاتر اقتصادی و اجتماعی که مشکل اقتصادی نیز ندارند، تمایل به داشتن فرزند در آن ها کمتر و در طبقه متوسط و سنتی نرخ باروری بالاتر هست، گرچه در دهکهاي پایین اقتصادی نیز نرخ باروری کاهش پیدا کرده که این موضوع نشان می دهد نگرش به باروری یک موضوع فرهنگی هست و این امر به تغییر کارکرد فرزندان اشاره دارد.
شاید بتوان یکی از مهمترین علل عدم گرایش دهکهاي بالای جامعه به باروری بیشتر را افزایش تجملات دانست. خانوادههایي که می خواهند فرزندانشان در برترین امکانات بزرگ شوند، ترجیح میدهند فرزندان کمتری داشته باشند تا بتوانند انها را از برترین امکانات برخوردار کنند. در قدیم مادر، فرزند خود را ٩ ماه به دل می کشید و یک عمر به دندان و همۀ بچهها از هر طبقه و قشری یک جور بزرگ میشدند، اما امروز وضعیت تغییر کرده هست.
در بعضی خانوادهها از زمانی که خبر بچهدار شدن می رسد تا هنگام ولادت نوزاد، هزینههاي گزافی صرف میشود، هزینههایي که اغلب غیرضروری هست و بدون انها نیز مادر و کودک سالم میباشند. این شماره «شهروند» به هزینههاي غیرضروری در بارداریهاي شهر تهران که طرفداران زیادی در میان دهکهاي بالای جامعه دارد، پرداخته هست.
این آزمایشها گذشته از دوران بارداری با درصد بسیار بالایی میتواند در پیشگیری از مریضیهاي ژنتیک کمک کند و در این راه تلاشهاي بسیار زیادی نیز انجام شده هست و آزمایشگاههاي زیادی نیز در این اساس مشغول فعالیت میباشند. آزمایشهاي دوران بارداری عموما برای پیشگیری از تولد نوزادان مبتلا انجام و در این راستا جنسیت جنین نیز مشخص میشود.
تعیین جنسیت در تعداد زیادی از مریضیها که وابسته به جنسیت میباشند از اهمیت بالایی برخوردار هست، چراکه بعضی مریضیها فقط به یک جنس تعلق دارد، همینطور در دوره بارداری روند جنسیت به شکلی هست که مادر باردار با دقت به جنسیت جنین در دورههاي خاص باید تحت هورمونتراپی قرار گیرد، اما متاسفانه در کشور ما این تعیین جنسیت به درخواست والدین انجام میشود.
با دقت به اینکه بعضی زوجین فقط تمایل به داشتن یک فرزند دارند، ترجیح می دهند که جنسیت فرزندشان چیزی باشد که خود دوست دارند، در نتیجه این آزمایشها را گذشته از بارداری انجام میدهند تا با شیوه دارودرمانی و پرداخت هزینه گزاف فقط جنینی برای انها منتقل شود که جنسیتش را میپسندند.
همانطور که گفته شد، این آزمایشها گذشته از بارداری صورت می گیرد اما بعضی والدین بعد از بارداری مراجعه میکنند تا جنسیت فرزند خود را در ابتداییترین دوره بارداری بدانند و با دقت به عقاید و اصولی که در کشور ما وجود دارد، در اغلب موارد در صورت عدم رضایت از جنسیت جنین در دوره بارداری اقدام به سقط آن نمی کنند. با دقت به این موضوع که انجام هورمونتراپی اضافه بر خطراتی برای سلامت زنان، هزینه گزافی برای آنان و جامعه دارد تعداد زیادی از مراکز ژنتیک اینکار را انجام نمیدهند اما متاسفانه بعضی مراکز به صورت خواسته یا ناخواسته وارد این بازی می شوند.
منظور از ناخواسته بودن همکاری بعضی آزمایشگاهها با این افراد هست که زوجین با مراجعه به این آزمایشگاهها علت انجام آزمایش تعیین جنسیت گذشته از بارداری را ناباروری اعلام می کنند، هرچندکه آزمایشگاهها با کنکاش بیشتر می توانند متوجه علت اصلی مراجعه زوجین شوند.
انجام آزمایش تعیین جنسیت گذشته از بارداری برای زوجین نابارور و پیشگیري از تولد نوزاد ناسالم بسیار کاربردی و حایز اهمیت هست اما رواج این آزمایش تنها به منظور تعیین جنسیت توسط والدین، اضافه بر هزینه گزاف برای جامعه، در درازمدت نسبت جنسی جمعیت را به هم میزند که این امر بهنوبه خود مشکلات جمعیتی بیشتری نیز به دنبال خواهد داشت.
قسمتی از این آزمایشها در آزمایشگاه و قسمت دیگر در بیمارستان صورت میگیرد. هزینه این اقدام در آزمایشگاه بین ٤ تا ١٢میلیون تومان و در مجموع با اقدامات تکمیلی در بیمارستان برای هر دوره حدود ٢٠میلیون تومان میشود که در یکی از آزمایشگاههاي مورد بررسی سابقه انجام این روش تا ٣ نوبت نیز برای یک زن تکرار شده هست.
معمولا تصور افراد این هست که سونوگرافی وقتی ضروری هست که در طول بارداری مشکلی پیش آید، اما برای اینکه بتوان بارداری بیخطر و سالمی را سپری کرد، سونوگرافیهایي پیش و در طول دوران بارداری توصیه میشود. پیش از بارداری یک سونوگرافی از رحم و تخمدانها باعث می شود تا فرد از وضع سیستم باروری مطلع شود. همینطور در معاینات دوره بارداری برای زنان باردار حداقل ٣ یا ٤بار انجام سونوگرافی دو بعدی تجویز میشود؛
سونوگرافیهایي که هزینه آن با بیمه ٨٠هزار تومان و بدون بیمه در بیمارستانهاي غیردولتی تهران بین ٩٥ تا ١٢٠هزار تومان متغیر هست. اما موضوع به اینجا ختم نمیشود. در بارداریهاي پرهزینه مادر به سونوگرافی دو ُبعدی راضی نمیشود و سونوگرافیهاي سه بعدی و چهار بعدی انجام می دهد؛
سونوگرافیهایي که در بیشتر مواقع غیرضروری هست و با اصرار زوجین صورت میگیرد. انجام هر مرتبه از این سونوگرافیها برای مادر هزینهاي بین ٤٠٠ تا ٥٠٠هزار تومان دارد و سازمانهاي بیمه هم اغلب هزینه آن را پرداخت نمی کنند.
دکتر معصومه راد، متخصص زنان و زایمان در گفتوگو با «شهروند» میگوید: «انجام سونوگرافی دو بعدی و دو نوبت غربالگری برای زنان باردار ضروری هست که بسته به سفارش دکتر این تعداد میتواند افزایش یابد اما انجام سونوگرافیهاي سه بعدی و چهار بعدی ازجمله ضروریات دوره بارداری نیست و در مواقع خاص به مادران باردار توصیه میشود، اما در بیشتر مواقع این نوع سونوگرافیها با اصرار مادران و گاه تنها بدون هدف برای آگاهی از سلامت نوزاد و تنها برای تکمیل مجموعه کودکشان از دوره جنینی صورت میگیرد که مشاهده این موارد تاسفآور هست.»
در سال ٩٥ هزینه ویزیت دکتر متخصص زنان و زایمان ٣٤هزار و ٥٠٠ تومان هست که این مقدار در بعضی مراکز بیشتر هست. اگر دکتر فوق تخصص هست، ٤٣هزار تومان بدون بیمه می شود که این میزان نیز گاهی اوقات بیشتر هست و به سقف ٥٠هزار تومان در هر ویزیت نیز می رسد.
بهعبارتی در حالت عادی یک مادر سالم باید در کل دوره بارداری حداقل ١٥مرتبه به دکتر متخصص مراجعه کند که هزینهاي بین ٣٠٠هزار تومان با بیمه تا یکمیلیون بدون بیمه پرداخت کند. این هزینه جزو هزینههاي ضروری بارداری هست که گاهی به علت وسواس والدین بر تعداد مراجعه به دکتر افزوده میشود و نیز به علت افزایش ویزیت بعضی پزشکان، هزینههاي ویزیت در دوره بارداری نزدیک به دومیلیون تومان می شود.
سمیرا به همراه همسر و پدر و مادر خود و همسرش آمده هست. ماه هشتم بارداری هست و برای گرفتن تصویرهاي بارداری مراجعه کرده هست.
از آرایشگاه با یک چمدان بزرگ پر از لباس آمده و میگوید: «چون نسبت به زنان دیگر باردار بچهام کوچک تر هست برای همین برای تصویر دیر اقدام کردهام. این اولین جلسه عکاسیمان هست. جلسه دوم در منزلمان و در اتاق کودک و جلسه سوم روز زایمان هست. ثبت این لحظات نهتنها برای من بلکه برای دخترم خیلی جذاب هست. حتما وقتی بزرگ شود و این تصویرها را ببیند خیلی شاد میشود. به نظرم که این تولد چیزی کمتر از یک مراسم ازدواج هزینه ندارد.»
گفتگو با ١٠ آتلیه تخصصی کودک و بارداری در شهر تهران نشان می دهد، برترین زمان برای گرفتن تصویر در دوره بارداری بین ماه ششم تا هشتم هست و هزینه تخصصی عکاسی در دوران بارداری بسته به تعداد تصویرها و نوع مجموعه بین ٢٥٠هزار تومان تا یکمیلیون تومان متغیر هست. هرچند که این رقم اگر مجموعه نداشته باشد به زیر ١٠٠هزار تومان میرسد و اگر با فیلم برداری جشن گذشته از زایمان باشد نزدیک به ٣میلیون تومان هزینه دارد.
در مراکز ماساژ که این روزها طرفداران زیادی در میان مردم پیدا کرده هست نیز خدماتی ویژه زنان باردار ارایه میشود. خدماتی که بهگفته متخصصانشان سلامت روحی مادر در طول دوره بارداری و بعد از آن را تضمین میکند و مادر و کودک احساس آرامش میکنند.
این خدمات از سوی متخصصان ٥ مرکز که در گفتوگو با «شهروند» شرکت کردند، حداقل ٨مرتبه در طول دوره بارداری تجویز می شود. هزینه هر جلسه ماساژ تخصصی ویژه زنان باردار در این مراکز بین ٨٠ تا ٢٠٠هزار تومان بسته به منطقهاي که مرکز در آن قرار گرفته و طول مدت ماساژ متفاوت هست.
ورزشهاي ریلکسیشن و یوگا در ساعاتی مشخص مخصوص زنان باردار در بعضی باشگاهها توسط مربیان مجرب ارایه میشود و هزینه این ورزشها نسبت به دیگر ورزشها بنابر حساسبودن ورزش مقدار قابل توجهی بیشتر هست. هزینه هر جلسه کلاس ورزش مخصوص بانوان باردار بین ٣٠ تا ١٣٠هزار تومان متغیر هست که در بعضی از آن ها این ورزش به همراه ماساژ مخصوص انجام می شود.
اگر این ورزشها به صورت دورهاي ثبتنام شود از هزینه آن ها کاسته میشود؛ هرچند که بیشتر باشگاهها کلاسهاي مخصوص دوره بعد از بارداری را نیز برپا می کنند که هزینه آن ها نیز تقریبا نمونه هست.
این روزها هر کودکی اتاق و وسایل مخصوص خود را دارد و مثل قدیم نیست که بچهاي که بزرگ شد لباسهایش به خواهر و برادر کوچکتر برسد. هزینه سیسمونی در همۀ طبقات اجتماعی جزو هزینههایي هست که خانوادهها باید بپردازند، اما این هزینهها بسته به طبقات اجتماعی متفاوت هست.
هزینه سیسمونی جزو گرانترین هزینههاي تولد فرزند هست که میزان آن به گفته مغازههاي سیسمونیفروشی در چند نقطه از شهر تهران از ٢میلیون تومان تا ٣٠میلیون تومان در صورت خرید اجناس گران و گاهی غیرضروری، متغیر هست.
حسین، یکی از مغازهداران سیسمونیفروش در خیابان بهار هست. او میگوید: «با حدود ٢ تا ٣میلیون تومان هزینه می توان یک سیسمونی در سطح خوب که حداقل ضروریات را دارد تهیه کرد اما بیشتر افراد در طبقات بالای جامعه به این میزان هزینه راضی نمیشوند و سیسمونیهاي گرانتری تهیه می کنند.»
مریم در مغازه لباس نوزاد به دنبال پیداکردن لباس دخترانه هست. ماه ششم بارداریاش هست و می گوید: «برای سیسمونی نزدیک به ١٤میلیون هزینه کردم. وسایل اتاق کودک را خارجی گرفتم تا دوام بیشتری داشته باشد اما همۀ لباسهایش ایرانی هست.
اگر میخواستم لباسهایش را هم خارجی بگیرم باید خیلی بیشتر هزینه می کردم. این روزها همۀچیز چشموهمچشمی شده هست. به نظر خودم من حداقل هزینه را کردم تا وسایلی مناسب بخرم. خیلی از افراد بیشتر از این هزینه می کنند.»
مراسم سیسمونی، مراسم زنانهاي هست مثل جشن جهیزیه زنان که فامیل جمع می شوند تا سیسمونی کودک را ببینند؛ مراسمی که به افزایش تجملات دامن میزند. این جشن یکی از دلایل هزینه بالا برای سیسمونی هست که زوجین می خواهند برترین سیسمونی را به اقوام و فامیل نشان دهند.
این مراسم که در قدیم در یک عصر یا صبح انجام میشد و زنان فامیل در کنار مادر باردار جمع میشدند و هدایای خود راکه اغلب لباسی برای کودک بود به او میدادند؛
این روزها به جشنی به صرف ناهار یا شام تبدیل شده که مخارج سنگینی برای زوجین به دنبال دارد. هزینه یک جشن سیسمونی بین ١٠٠هزار تومان تا ٥میلیون تومان متغیر هست. در بعضی موارد خانوادهها ترجیح میدهند این جشنها را در رستورانهاي گرانقیمت شهر برگزار کنند که موجب چندبرابرشدن هزینه این جشن میشود.
هزینه بیمارستانها یکی دیگر از مخارج کلانی هست که برای تولد نوزاد باید در نظر گرفته شود. در بیمارستانهاي دولتی هزینه زایمان طبیعی مجانی هست، اما هزینه زایمان در بیمارستانهاي غیردولتی در شهر تهران برای جراحی سزارین بین ٥میلیون و ٥٠٠ تا ٦میلیون تومان متغیر هست، همینطور برای زایمان طبیعی این مقدار بین ٤ تا ٥میلیون در نظر گرفته می شود و اغلب این بیمارستانها با بیمه قرارداد ندارند و در صورت قرارداد نزدیک به ٢میلیون از هزینهها کم میشود.
هرچند این هزینهها جدا از نوع اتاق و مدت اقامت بیمار در بیمارستان هست که گاهی هزینهها را به ٧میلیون تومان نیز می رساند. تعرفه یک شب اقامت در بیمارستان درجه یک دولتی در اتاقهاي عمومی ١،٣٣٢،٠٠٠ ریال، در بیمارستان عمومی غیردولتی ١،٩٣٠،٠٠٠ ریال و در بیمارستان خصوصی ٣،٦٠٠،٠٠٠ ریال و اگر اتاق ویژه باشد بسته به اندازه اتاق از یکمیلیون تا یکمیلیون و ٥٠٠هزار تومان متغیر هست.
دکتر ژاله سعیدی، استاد دانشگاه در گفتوگو با «شهروند»، علت گرایش مردم به پرداخت هزینههاي غیرضروری را علاقه مردم به زندگی لوکس میداند. او معتقد هست: «چشموهمچشمی در صورتی که باعث پیشرفت شود می تواند برای جامعه خوب باشد اما هزینههاي هنگفت و غیرضروری نهتنها پیشرفتی در پی ندارد بلکه گاهی به علت وسواس بیش از حد افراد موجب میشود که جامعه به سمت مادیشدن پیش برود.
درمورد موضوع هزینههاي اضافی بارداری نیز وضع به همینگونه هست. افراد با مقایسه، چشموهمچشمی و وسواس بیش از حد گاهی موجب صدمهزدن به خود میشوند؛ برای مثال انجام چندین سونوگرافی غیرضروری سه بعدی و چهار بعدی اثرات سوئی بر رشد و سلامت جنین می گذارد.
در نتیجه زوجین نباید تصور کنند که هرچه هزینه بیشتری پرداخت کنند نوزادی سالمتر خواهند داشت بلکه باید همۀ هزینهها در حد رایج و در حدی که ضروری هست، انجام شود.»