در سال تحصیلی جدید به سراغ کدام منابع آموزشی برویم؟
مطلبی دربارهی انتخاب منابع کمک درسی در سال تحصیلی جدید و معرفی کتابها و دسته بندی آنها
مصوبات اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی پیرامون حذف دفترچه عمومی از کنکور سراسری، جنجال زیادی به پا کرده و اخبار مرتبط با افزایش تاثیر نمرات امتحانات نهایی، سبب شده تا دانشآموزان با دیدگاه و نگرش متفاوتی به انتخاب منابع کمک درسی بپردازند و تحول شگرفی در سبد خرید کتابهایشان ایجاد کنند.
در ابتدا شایسته است که یک طبقهبندی کلی و جامع از کتب کمک آموزشی داشته باشیم تا بتوانیم با خرید کتاب کمک درسی مناسب و مطابق با ویژگیها و شرایطمان، بهترین نتیجه را کسب کنیم. کتابهای کمک آموزشی متنوعی در بازار وجود دارد که هر کدام، سبک و سیاق خاص خود را در زمینهی تالیف در پیش گرفته اند و هر کدام با شعاری متفاوت، تنها و تنها یک خواستهی اصلی دارند و آن هم چیزی نیست جز «موفقیت تحصیلی دانشآموزان در امتحانات مدرسه و آزمون سراسری کنکور». این کتابها را میتوان در 4 شاخه دستهبندی کرد:
کتابهای جامع که شامل درسنامههای آموزشی، تمارین تشریحی و پرسشهای چهار گزینهای هستند.
این دسته از کتابها، بهترین منبع برای دانشآموزانی است که در ابتدای سال تحصیلی قرار دارند و میخواهند به طور جدی و مفهومی، به مطالعه و حل تمرین بپردازند. همچنین دانشآموزان ضعیف نیز، میتوانند به خوبی از محتوای ارائه شده در آنها استفاده کنند و با مطالعهی مثالهای حل شده و حل تمارین و تستهای طراحی شده در این کتابها، سطح علمی خود را در آن درس ارتقا دهند. مجموعه کتابهای سیر تا پیاز انتشارات گاج، از بارزترین نمونههای این گروه است که در آن، از سیر تا پیاز هر مبحث درسی به طور مفصل تشریح شده و حل تمرینها و تستهای طبقهبندی شدهی آن، باعث میشود تا دانشآموزان به بیشترین میزان تسلط در هر درس برسند.
کتابهایی که شامل تمارین تشریحی و پرسشهای چهار گزینهای هستند.
این کتابها که در اصطلاح به آنها «کتاب کار» نیز گفته میشود، عموماً دارای درسنامهی آموزشی و فاقد پاسخنامهی تشریحی هستند و برای دانشآموزانی کاربرد دارند که تا حدود خوبی به مباحث درسی مسلط هستند و برای تسلط بیشتر و انجام تمرینات اضافی، نیاز به کتاب کمک آموزشی دارند.
با توجه به این که این کتابها پاسخنامهی تشریحی ندارند، پیشنهاد میشود که حتما پس از حل سوالات، پاسخهای خود را با دبیر و یا دوستانتان بررسی کنید تا بتوانید به اشکالات خود پی ببرید؛ چرا که بزرگترین معضل کتابهای کار، این است که اگر دانشآموز نسبت به اشتباه بودن پاسخ خود، آگاهی نداشته باشد، همان روش و استراتژی اشتباه را در حل سایر سوالات نیز به کار میبرد و این موضوع سبب تثبیت شدن آن راهکار اشتباه در ذهن داوطلب میگردد. کتاب کار ریاضی هفتم از انتشارات خیلی سبز، میتواند نمونهی مناسبی از کتابهای این گروه باشد.
کتابهایی که فقط شامل پرسشهای چهار گزینهای هستند.
این کتابها که اکثر دانشآموزان آن را با عنوان «بانک تست» میشناسند، گنجینهای از تستهای تالیفی، تستهای آزمونهای آزمایشی و تستهای گردآوری شده از کنکورهای داخل و خارج از کشور سالهای اخیر هستند و برای دانشآموزانی تالیف شده اند که قصد حل تست بیشتر جهت موفقیت در آزمونهای آزمایشی و یا کنکور سراسری را دارند. از معروفترین و پرفروشترین کتابهای این گروه، میتوان به سری کتابهای موج آزمون از انتشارات نشر الگو مانند موج آزمون ریاضی جامع رشتهی تجربی، کتابهای کنکوریوم از انتشارات مهر و ماه مانند کنکوریوم رشتهی انسانی و … اشاره کرد.
کتابهایی که فقط شامل تمارین تشریحی هستند.
این گروه از کتابهای کمک آموزشی، حجم بسیار کمی دارند و در آنها، صرفاً به حل تمرینهای تشریحی پرداخته شده است. این کتابها در ایام امتحانات بسیار مورد استفاده قرار میگیرند و دانشآموزان با مطالعهی آنها، میتوانند به منبعی معتبر و استاندارد از سوالات احتمالی آزمون دسترسی داشته باشند و با حل سوالات طراحی شده در آن و بررسی پاسخنامهی تشریحی به رفع نقاط ضعف خود بپردازند و خود را برای گرفتن نمرهی کامل در امتحانات نیمسال اول و نیمسال دوم و امتحانات نهایی، آماده کنند. سری کتابهای شب امتحان خیلی سبز و هشتگ امتحان انتشارات کاگو، جزو این گروه از کتابهای کمک آموزشی قرار میگیرند.
نکاتی که باید هنگام خرید کتابهای کمک آموزشی مدنظر قرار داده شود!
هر سال پس از اعلام نتایج نهایی کنکور، با خیل عظیمی از داوطلبان مواجه میشویم که معتقدند بهترین کتابهای کمک آموزشی موجود در بازار را تهیه کرده بودند، اما علیرغم این هزینههای زیاد که به دوش خانوادهها تحمیل شده، باز هم نتوانسته اند نتیجهی مطلوبی در کنکور کسب کنند. لذا خرید چندین و چند کتاب کمک آموزشی، الزاماً به معنای موفقیت شما در کنکور سراسری نیست؛ بلکه داشتن یک برنامهی مطالعاتی اصولی و هدفمند و دانستن روش صحیح استفاده از این کتابها نیز، حائز اهمیت است. در ادامه به ذکر چندین نکتهی مهم دربارهی خرید کتابهای کمک درسی و روش استفاده از آنها میپردازیم.
در دروسی که مباحث به صورت زنجیروار به یک دیگر مرتبط هستند، مانند دروس عربی، ریاضی و زبان انگلیسی، پیشنهاد میشود به دنبال خرید یک کتاب جامع باشید که مطالب هر سه سال در آن پوشش داده شده باشد.
با توجه به این که هدف اصلی دانشآموزان در دوره دوم متوسطه، کسب نتیجهی مطلوب در کنکور سراسری است، لذا حل تست از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین پیشنهاد میشود که به دنبال تهیهی کتابی باشید که تعداد تستهای ارائه شده در آن، منطقی و معقول باشد. نه آن قدر کم باشد که مطالب را به طور ناقص پوشش دهد و نه آن قدر زیاد باشد که دانشآموز فرصت و زمان کافی برای حل آنها را نداشته باشد.
در یک کتاب کمک آموزشی مناسب، در کنار روشهای مفهومی و تشریحی، از تکنیکهای سرعتی و کنکوری نیز استفاده شده تا دانشآموزان بتوانند با به کار گیری این تکنیکها، در دروسی مانند ریاضی، فیزیک و شیمی، سرعت عمل بالایی داشته باشند.
یک کتاب کمک درسی خوب، مطابق با روند طراحی سوالات کنکور چند سال اخیر تالیف میشود و در آن، مباحث خارج از کتاب درسی که در کنکور نیز مطرح نمیشوند، وجود ندارد.
صفحهآرایی و رنگی بودن کتاب کمک آموزشی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. این موضوع علاوه بر جذابتر کردن فرآیند مطالعه برای دانشآموزان، از خسته شدن چشم آنها نیز میکاهد و از خوابآلودگی زود هنگام دانشآموزان در حین مطالعه جلوگیری میکند.
داشتن خلاصهنویسیهای کاربردی و نمودارهای درختی نیز میتواند نقش مهمی در جمعبندی کامل دروس داشته باشد.
از خرید چند کتاب مختلف برای یک درس بپرهیزید و با یک منبع کامل و جامع پیش بروید. چندمنبعی بودن سبب سردرگمی و تداخل اطلاعات شده و با توجه به این که مبحث «زمان» در سال کنکور، مسئلهای بسیار مهم و حیاتی است، دانشآموزان هیچ گاه فرصت نخواهند داشت که برای هر درس، چندین کتاب را به طور کامل مطالعه کنند و این مطالعهی ناقص، باعث کاهش اعتماد به نفس دانشآموزان میشود و ایجاد درگیری ذهنی، عملکردشان را تحت تاثیر قرار میدهد.
