على اصغر شعردوست، نویسنده، پژوهشگر، مدرس دانشگاه
ریشه واژهٰ «یلدا» برگرفته از زبان سریانی است، به معنای «زایش» و «تولد». ابوریحان بیرونی از این جشن با نام «میلاد اکبر» نام برده و منظور از ان را «میلاد خورشید» دانستهاست.
مردم دوران باستان و از جمله ایرانیان باستان که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل میداد در طول سال با سپری شدن فصلها و به تناسب موقعیتهاى زمانى طبیعی معیشت و زندگى خودرا تنظیم مى کردند.
با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می شوند و تابش نور ایزدی افزونی مییابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید میخواندند و برای ان جشن بزرگی برپا میکردند.
آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوههاي گوناگون است که همه ی جنبه نمادی دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند. دراین شب هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است.