چه در پشت سر طرح های پانزی وجود دارد؟
طرح پانزی یا همان Ponzi scheme نوعی از طرح‌های سرمایه‌گذاری تقلبی است که بیش از یک قرن است از ایجاد آن گذشته است. این طرح‌ها به نام چارلز پانزی نام‌گذاری شده‌اند که به دلیل استفاده از چنین طرحی، برای کلاهبرداری از سرمایه‌گذاران در اوایل قرن بیستم به شهرت رسید. طرح‌های پانزی با وعدهٔ بازدهٔ بالای سرمایه‌گذاری کار می‌کنند و درنهایت ناپایدار هستند، زیرا به هجوم مداوم سرمایه‌گذاران جدید برای پرداخت سرمایه‌گذاران قبلی متکی هستند.
ایدهٔ اصلی پشت طرح پانزی ساده است؛ فردی در ازای سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران، بازدهٔ بالایی را به آن‌ها وعده می‌دهد. این فرد مروج ادعا می‌کند که فرصتی با بازدهٔ بالا مانند سرمایه‌گذاری سهام، اوراق قرضه یا املاک پیدا کرده‌است و قول می‌دهد که سرمایه‌گذاران در مدت زمان کوتاهی، بازدهٔ سرمایه‌گذاری خود را دریافت کنند، سپس از پول سرمایه‌گذاران جدید برای پرداخت سرمایه‌گذاران قبلی استفاده کرده و توهم بازدهی بالا را ایجاد می‌کند.
مشکل طرح‌های پانزی این است که درنهایت ناپایدار هستند. در آخر کار پروموتر جذب سرمایه‌گذاران جدید را متوقف می‌کند و درنتیجه نمی‌تواند به سرمایه‌گذاران قبلی پول پرداخت کند. وقتی این اتفاق می‌افتد، این طرح از بین می‌رود و سرمایه‌گذاران پول خود را از دست می‌دهند.
چه چیزی افراد را برای ایجاد یک طرح پانزی تحریک می‌کند؟ چند عامل رایج که اغلب در طرح های پانزی وجود دارد شامل موارد زیر است:
حرص و طمع:
محرک اصلی اکثر طرح‌های پانزی طمع است. مروج به دنبال کسب درآمد سریع با وعدهٔ بازدهی بالا به سرمایه‌گذاران است. آن‌ها ممکن است به دلیل منافع مالی شخصی یا تمایل به داشتن یک سبک زندگی مجلل به این کار روی آورند.
جلب توجه:
برخی از مروجین طرح پانزی از روی تمایل به دیده‌شدن به‌عنوان فرد موفق و تأثیرگذار وارد این کار می‌شوند. آن‌ها ممکن است از این طریق از توجه و احترام ناشی از یک سرمایه‌گذار موفق برخوردار شوند، حتی اگر این موفقیت مبتنی بر تقلب باشد.
فقدان دانش مالی:
بسیاری از سرمایه‌گذاران طرح پانزی سواد مالی ندارند و ممکن است به‌راحتی با وعده‌های بازدهٔ بالا متقاعد شوند. برخی ممکن است جذب ایدهٔ راهی سریع و آسان برای کسب درآمد بدون اطلاع از خطرات آن شوند.
اعتماد:
مروجین طرح پانزی اغلب برای ادامهٔ طرح به اعتماد سرمایه‌گذاران خود متکی هستند. آن‌ها ممکن است از ارتباطات شخصی، وابستگی‌های مذهبی یا سایر اشتراکات برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران استفاده کنند.
یأس:
برخی از سرمایه‌گذاران طرح پانزی ممکن است در وضعیت مالی ناامیدکننده‌ای قرار داشته باشند و حاضرند برای رهایی از آن ریسک کنند. وعدهٔ بازدهی بالا ممکن است به حدی باشد که نتوان در مقابل آن مقاومت کرد، حتی اگر اطمینان زیادی نسبت به آن وجود نداشته باشد.
علاوه‌بر این عوامل، چند ویژگی مشترک طرح‌های پانزی نیز وجود دارد که سرمایه‌گذاران باید از آن‌ها آگاه باشند:
وعده‌های بازدهی بالا با ریسک کم یا بدون ریسک
مروجین طرح پانزی اغلب وعدهٔ بازدهی می‌دهند که بسیار بالاتر از آن چیزی است که سایر سرمایه‌گذاری‌ها ارائه می‌دهند. آن‌ها ممکن است ادعا کنند که سرمایه‌گذاری کم‌ریسک یا حتی بدون ریسک است و این یک هشدار است، زیرا همیشه سطحی از ریسک در هر سرمایه‌گذاری وجود دارد.
فشار برای سرمایه‌گذاری سریع
مروجین طرح پانزی ممکن است با تحت فشار قراردادن سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری سریع قبل از فوت وقت، احساس فوریت ایجاد کنند. این فشار اغلب با وعده‌های بازدهی بالاتر برای سرمایه‌گذاران اولیه همراه است.
عدم شفافیت
مروجین این طرح ممکن است طفره بروند و زمانی که از آن‌ها اطلاعاتی درمورد سرمایه‌گذاری خواسته می‌شود پاسخ ندهند. آن‌ها ممکن است اطلاعات دقیقی درمورد فرصت سرمایه‌گذاری، بازدهی یا خطرات موجود ارائه نکنند.
سرمایه‌گذاری‌های ثبت‌نشده
طرح‌های پانزی اغلب سرمایه‌گذاری‌های ثبت‌نشده هستند، به این معنی که توسط هیچ سازمان دولتی نظارت نمی‌شوند. این فقدان مقررات تقلب را برای مروج آسان‌تر می‌کند. حال باید بگوییم سرمایه‌گذاران برای محافظت از خود در برابر طرح‌های پانزی چه کاری می‌توانند انجام دهند؟ مهم‌ترین چیز این است که تحقیقات لازم را انجام دهید و نسبت‌به هر فرصت سرمایه‌گذاری که بیش از حد خوب به نظر می‌رسد، شک داشته باشید.
در اینجا نکاتی را برای دوری از طرح‌های پانزی آورده‌ایم:
ثبت‌نام را بررسی کنید
قبل از سرمایه‌گذاری بررسی کنید که سرمایه‌گذاری در کمیسیون بورس و اوراق بهادار یا هر آژانس نظارتی دیگری ثبت شده باشد. ثبت‌نشدن سرمایه‌گذاری ممکن است نشانه‌ای از یک طرح بالقوه پانزی باشد.
تحقیقات کافی را انجام دهید
قبل از سرمایه‌گذاری، درمورد این فرصت سرمایه‌گذاری به‌طور کامل تحقیق کنید. به دنبال اطلاعاتی درمورد شرکت یا فردی که سرمایه‌گذاری را ارائه می‌دهد ازجمله سابقه، تجربه و شهرت آن‌ها باشید. هرگونه پرچم قرمز مانند شکایت، اقدامات نظارتی یا اخبار منفی را بررسی کنید.
مراقب وعده‌های بازده بالا باشید
اگر فرصت سرمایه‌گذاری بازدهی بالا با ریسک کم یا بدون ریسک را وعده دهد، خوب به نظر می‌رسد. دقت کنید که همهٔ سرمایه‌گذاری‌ها سطحی از ریسک را شامل می‌شوند و بازدهٔ بالاتر معمولاً با ریسک بالاتری همراه است.
از فشار برای سرمایه‌گذاری سریع اجتناب کنید
یک فرصت سرمایه‌گذاری مشروع شما را برای سرمایه‌گذاری سریع تحت فشار قرار نمی‌دهد. برای بررسی دقیق فرصت‌ها وقت بگذارید و در صورت لزوم با یک مشاور مالی مشورت کنید.
بررسی عملکرد سرمایه‌گذاری
اگر یک فرصت سرمایه‌گذاری سابقهٔ بازده بالایی دارد، نسبت‌به اثبات عملکردش اصرار کنید. سرمایه‌گذاری‌های قانونی باید بتوانند شواهد قابل تأییدی از عملکرد خود ارائه دهند.
سرمایه‌گذاری‌های خود را متنوع نگه دارید
تنوع‌بخشیدن به سرمایه‌گذاری در طبقات و صنایع مختلف می‌تواند به کم‌کردن ضرر ناشی از یک طرح بالقوه پانزی کمک کند.
اگر مشکوک هستید که ممکن است قربانی یک طرح پانزی شده باشید، مهم است که سریع عمل کنید تا ضررهای خود را به حداقل برسانید. برای گزارش کلاهبرداری با SEC یا سایر آژانس‌های نظارتی تماس بگیرید و با وکیلی متخصص در کلاهبرداری اوراق بهادار صحبت کنید تا به شما در بازیابی ضررهایتان کمک کند.
جمع‌بندی
طرح‌های پانزی نوعی از طرح‌های سرمایه‌گذاری تقلبی هستند که بیش از یک قرن است به‌وجود آمده‌است. آن‌ها توسط حرص و طمع، امنیت و میل به کسب درآمد سریع هدایت می‌شوند و به هجوم مداوم سرمایه‌گذاران جدید برای پرداخت به سرمایه‌گذاران قبلی متکی هستند. همان‌طور که در مقاله “بررسی گذشته طرح‌های کلاهبرداری پانزی” نیز اشاره شد، برای محافظت از خود در برابر طرح‌های پانزی، مهم است که تحقیقات کافی را انجام داده، مراقب وعده‌های پربازده باشید و از فشار برای سرمایه‌گذاری سریع خودداری کنید. اگر مشکوک هستید که ممکن است قربانی یک طرح پانزی شده باشید، سریعاً برای به حداقل‌رساندن ضرروزیان خود با گزارش تقلب و درخواست کمک حقوقی اقدام کنید.
