تاثیر فاضلاب بر محیط زیست

مجموعه : رپورتاژ آگهی
تاثیر فاضلاب بر محیط زیست

با توسعه شهرها و افزایش جمعیت و گسترش صنایع روزبه روز بر اهمیت کنترل آلودگی آبها،خاک ها،… افزوده می گردد فاضلاب خانگی و فاضلاب های دیگر دارای مقدار زیادی موارد خارجی از قبیل پس مانده های غذایی ناشی از شسته شوی ظروف و نظافت و ترشحات و فضولات انسانی می باشند که باعث آلودگی محیط زیست می گردد.

 

کشور ایران از نظر آب و هوایی در منطقه خشک قرار گرفته است، از طرفی در سال­های خشکسالی و سال­هایی که بارندگی سالیانه از میانگین بارندگی سالیانه کمتر است، مشکلات آب با توجه به منابع فعلی آب موجود دوچندان می­شود. در اوایل قرن بیستم،فاضلاب اغلب جوامع مستقیما به جویبارها، رودخانه ها… دریاها، تخلیه می شد که حاصل این کار تجمع لجن، ایجاد بوهای نامطبوع و مزاحم و شرایط زشت و بد ظاهری می بود.

 

در طی چند دهه اخیر با توسعه صنعت و تکنولوژی مسئله فاضلاب های صنعتی نیز از مشکلات عمده زیست محیطی محسوب می شود و فاضلاب های صنعتی به دلیل تنوع و کیفیت و کمیت متغیر و متفاوت با فاضلاب های خانگی نیاز به توجه و مراحل تصفیه بیشتر دارد.

 

هدف از تصفیه فاضلاب

بازچرخانی آب های مصرف شده

حفظ محیط زیست و اکوسیستم های طبیعی

حفظ منابع آب سالم

کنترل و کاهش عوامل بیماری زا

حفظ سلامت عمومی

کاربرد فاضلاب­­های تصفیه شده در کشور­های مختلف جهان از دیر باز رواج داشته ­است. در کشور­های پیشرفته فقط فاضلاب­های تصفیه شده با رعایت اصول و ضوابط زیست محیطی مورد استفاده قرار می‌گیرند. محور این قوانین حفظ سلامتی انسان، حفاظت از محیط­ زیست و جلوگیری از آلودگی خاک و آب بوده و در دوره­های زمانی مشخصی مورد بازنگری قرار می‌­گیرد. در حالیکه در کشور­های در حال توسعه، علاوه بر فاضلابهای تصفیه شده گاهاً از فاضلاب­های خام نیز برای تولید محصولات کشاورزی استفاده می‌شود.

محیط زیست :

محیط زیست مجموعه ای پیچیده از عوامل گوناگونی است که بر اثر یک روند و تکامل تدریجی موجودات زنده و اجزاء سازنده سطح زمین شکل گرفته است . این مجموعه که از آب ، هوا ، انرژی ، حیات زیستی و غیره تشکیل شده است ، طبیعت کلیه موجودات را در برگرفته و بر فعالیتهای انسان تأثیر گذاشته و در ضمن از آنها متأثر می شود . هر موجود زنده که ناگزیر به مصرف آب باشد طبیعتاً فاضلاب تولید خواهد نمود.

آب :

آب یک اکوسیستم خیلی پیچیده ای است که تغییرات فیزیکی ؛ شیمیایی و بیولوژیکی در آن رخ می دهد که اغلب آنها قابل جلوگیری هستند. برای مثال؛ آلوده کننده های آلی باعث تهی شدن اکسیژن آب شده و بر زندگی ماهیان اثر می گذارند.

این واقعیت که ما آب را غیرقابل استفاده می کنیم به معنای واقعی تخلیه منابع آب است. با وجود اینکه سطح زمین بیشتر از آب تشکیل شده است، این واقعیت را در نظر داشته باشید که ما در حال ریختن زباله به داخل آن هستیم اما این میزان تنها خساراتی نیست که فاضلاب به محیط زیست وارد می کند.

اثرات مخرب  فاضلاب بر آب :

همانطور که دیده می شود آلودگی های محیط زیست با این عوامل می تواند سلامتی انسان و کلیه موجودات آبی که به نحوی به زندگی انسان وابسته است را با خطرات جدی مواجه سازد . با ورود اکثر این آلودگی ها به موجودات آبی که تشکیل دهنده قسمت مهمی از غذای انسان است و تغلیظ چند صد برابری آنها در بدن این موجودات توسط انسان می توان به فاجعه آمیز بودن آلودگی های حاصل از فاضلاب های شهری و صنعتی پی برد.

تاثیر فاضلاب بر محیط زیست

الف ) رودخانه ها

معمولا فاضلاب ها پس از تخلیه به رودخانه ها باعث کاهش اکسیژن آن ها می شوند. هنگامی که یک فاضلاب حاوی مواد آلی وارد رودخانه شود مقدار اکسیژن محلول BOD قسمت پایین محل ورود فاضلاب به رودخانه کاهش می یابد و اگر بار BOD آب از ظرفیت جذب و تحلیل رودخانه بیشتر باشد؛ ممکن است اکسیژن آب کاملا تمام شده و موجودات آبزی؛ مخصوصا ماهیان؛ از بین بروند.

ب‌) دریاچه ها

ازت و فسفر فاضلاب ها رشد آلگ را تسریع کرده و بیشترین اثر را بر دریاچه می گذارند. زمان ماندن طولانی؛ شرایط سکون آب و نفو‌ذ بیشتر نور خورشید به علت کدورت کمتر؛ محیطی مناسب جهت رشد آلگ ها بوجود می آورد. توده های آلگ به طرق مختلف باعث فساد آب می گردند.

پ ) خلیج ها

خلیج از ورود آب شیرین به داخل آب شور تشکیل می شود و آبی دارد که مزه نمکی آن از آب شیرین به آب نمکی متغیر است. مزه نمکی حد واسط میان آب شیرین و شور برای ادامه سیکل زندگی بسیاری از موجودات دریایی حیاتی است. علف کش ها؛ آفت کش ها و فلزات سنگین که از زمین های اطراف شسته شده و به داخل خلیج حمل می گردند دارای اثر سمی بر ارگانیسم های آب می باشند.

ت ) اقیانوس ها

باروری اقیانوس ها بیشتر در منطقه محدودی از ساحل انجام می گیرد.. معمولا علف کش ها؛ آفت کش ها و فلزات سنگین همان اثرات ناخواسته بر خلیج را بر اقیانوس ها نیز می گذارند . ریختن لجن های شهری به دریاها باعث مسایل و مشکلات فلزات سنگین و انهدام موجودات زنده بستر دریاها شده و ته نشینی لجن ها در سواحل بر کیفیت زیبایی و تفریحی آن ها اثر منفی می گذارد.

روش های حفاظت از منابع آب در برابر اثرات مخرب فاضلاب:

بازچرخانی

حداقل میزان کاربرد مواد شیمیایی در فرایندهای تولید محصول در واحدهای صنعتی

دفع اصولی مواد خطرناک

کاهش مصرف آب

بازیافت منابع آب

مشارکت در اجرای طرح های سالم سازی آب و فاضلاب

حفظ اکوسیستم های طبیعی سالم

فاضلاب :

به طور کلی فاضلاب به هرگونه پسماند مایع یا پساب بهداشتی (sewage) مربوط به خانوارها، بیمارستان ها، کارخانه ها و هر سازه دیگری که از آب  (water) در تأسیسات خود استفاده کند، اطلاق می شود.

فاضلاب محلول رقيقي است كه كليه آبهاي مازاد حاصل از فعاليتهاي حياتي انسان را دربرمي‌گيرد و يا به ­عبارت ديگر، فاضلاب چيزي به جز آب مصرف شده يا مايع مازادي كه در نتيجه‌ي فعاليت‌هاي گوناگون جامعه توليد مي‌شود، نيست و حاوي ناخالصي بيش از حد قانوني است. اما به لحاظ فني، فاضلاب مي‌تواند به­ عنوان هر آب يا مايعي تعريف شود كه حاوي غلظتي از ناخالصي‌ها يا آلاينده‌­هاي جامد، گازي و يا تركيبي از آنهاست كه اگر به محيط زيست دفع شود زيانبار خواهد بود.

فاضلاب چیزی جز آب مصرف شده در جنبه های مختلف زندگی انسان نیست . که در اثر این مصارف ترکیب اصلی طبیعی خود را از دست داده است . و نه تنها قابل استفاده در مصارف مختلف نمی باشد بلکه با توجه به میزان آلاینده های موجود در آن و نوع آنها خود می تواند تهدیدی بر سلامت و فعالیت های مختلف انسانی باشد .

 در کشور ما نیز مانند سایر نقاط دنیا ، افزایش جمعیت شهرها و در نتیجه بالا رفتن میزان مصرف آب سبب تولید روز افزون فاضلاب گردیده است که خود موجب بروز اشکالات و نارسایی هایی در جوامع شهری و حتی روستایی کشورمان شده و روز به روز هم در حال ازدیاد است. در اجتماعات شهری بین 75 تا 80 درصد آب مصرفی به فاضلاب تبدیل می گردد.

انواع فاضلاب

فاضلاب کشاورزی: مواد شیمیایی مصرف شده در اراضی زراعی

فاضلاب صنعتی: کیفیت و کمیت آنها بستگی به نوع صنعت و فرایند تولید دارد

فاضلاب خانگی: مناطق مسکونی، تجاری، مدارس، فروشگاه ها

فاضلاب شهری: رواناب ها و نشتاب ها

فاضلاب بیمارستانی: میکروارگانیسم ها (ویروس، باکتری )، داروها و …

 

اثرات مخرب فاضلاب بر محیط زیست :

فاضلاب خام حتي اگر در بهترين حالت ممکن تنها فاضلاب خانگي و فاقد فاضلاب‌هاي شيميايي و صنعتي باشد، باز هم بار آلودگي بسيار بالايي دارد و حتي ممکن است يک بيماري انگلي از اين طريق همه گير شود. بخشي از فاضلاب در تماس مستقيم با سطح سبزيجات آن‌ها را آلوده مي‌کنند و بخشي به‌دليل آلودگي آب و خاک و از طريق ريشه، وارد گياه مي‌شود؛ در اين شرايط حتي ضدعفوني کردن نيز نمي‌تواند اين آلودگي‌ها را رفع کند ضمن اين که استفاده بيش از حد از ضدعفوني کننده‌ها و مواد شيميايي نيز سلامت انسان را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد.

بیماریهایی نیز نظیر هپاتیت های عفونی ، اسهالها ، انگلهای روده ای و سایر انواع بیماریهایی که به دلیل وجود آلودگی محیط ناشی از دفع نادرست فاضلابها می باشند ، در شهرهای مختلف شیوع پیدا کرده است . فاضلاب های خانگی معمولا محتوی یک درصد ناخالصی هستند و این مقدار شامل عوامل آلوده کننده  مختلفی است که در صورت تخلیه در محیط زیست می تواند ضمن انتشار و شیوع انواع بیماری ها، خسارتهای جبران ناپذیری در محیط زیست ایجاد نماید.

 

آلاینده هایی که باعث آلودگی فاضلاب ها می شوند :

فاضلاب های شهری و صنعتی

عوامل بیماری زا

مواد مغذی گیاهی

مواد آلی (محلول و غیر محلول) : با تخلیه ترکیبات الی کربنه قابل تجزیه بیولوژیکی در آب، به عنوان منبع غذایی مورد استفاده باکتری ها قرار گرفته و باعث کاهش اکسیژن محلول در آب می شود و  ورود مقادیر زیاد مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی حاصل از فضولات دامی و انسانی و فضولات کارخانه جات مواد غذایی و غیره در آب باعث ایجاد شرایط بی هوازی گشته و در نتیجه ایجاد تعفن و متصاعد شدن گازهای بدبو و ناخوش آیند می کند .

مواد معدنی : شامل اسیدها ،قلیاها، کلرورها و … فسفاتها ، ازتها مواد سمی و فلزات سنگین و غیره

نفت و مشتقات آن

مواد معلق و رسوبات

آلودگی های حرارتی

مواد رادیو اکتیو : صنایع،معادن،مراکز تحقیقاتی هسته ای و غیره مواد مختلف رادیواکتیو موجب آلودگی میشود.

میکرو ارگانیسمها : این گروه شامل باکتری ها – قارچ ها – جلبک ها – تک یاختگان – گیاهان و جانوران – ویروسهایی مثل هپاتیت

مواد روغنی شناور : شامل مواد نفتی و روغنی که از طریق خانوارها و کارخانجات و کارگاه های صنعتی و… تولید میشود

مواد معلق و کلوئیدها : این مواد از طریق شستشوی خاک،فاضلاب های صنعتی و خانگی و کشاورزی باعث آلودگی میشود.

 

روشهاي دفع فاضلاب

چاههای جذبی : اصلي ترين حجم فاضلاب منطقه شامل فاظلاب خانگي و آبهاي سطحي را جمع آوري و هدايت مي‌كنند.

مسیلها : هدايت قسمتهايي از فاضلابهاي شهري در مناطقي كه دفع فاضلاب دچار مشكل مي‌گردد بصورت غير مجاز به عهده مسيلها میباشد.

 

شبکه های گرد آوری فاضلاب

قنات : جمع آوري و هدايت بخش ديگري از فاضلاب را در منطقه بعهده دارند.

سپتیک تانک ها : در تعداد زيادي از ساختمانهاي بلند مرتبه، مجتمع‌هاي مسكوني و شهرك هايي كه در منطقه دو احداث گرديده، كار گرد آوري و دفع فاضلاب را بعهده دارند

جوی خیابانها : جمع آوري و هدايت بخش ديگري از فاضلاب را در منطقه بعهده دارند.

 

مواردی که در تخلیه فاضلاب به منابع آبی باید به آنها توجه شود:

میزان تخلیه روزانه فاضلاب

BOD آب دریافت کننده فاضلاب

غلظت اکسیژن محلول جریان آب

زمان تخلیه و تغییرات جریان تخلیه به رودخانه

میزان آبهای ورودی به جریان در محل تخلیه فاضلاب

BOD فاضلاب ورودی به جریان آب

مهندسین آب و فاضلاب بنیان آب آماده همکاری در زمینه مشاوره، طراحی، ساخت، تامین تجهیزات، نصب، راه اندازی و بهره برداری انواع پکیج های تصفیه فاضلاب صنعتی، تصفیه فاضلاب بهداشتی- انسانی، صنعتی و … با شرکت ها، کارخانجات، بیمارستان ها، کارگاه ها و … می باشد.

جدیدترین مطالب سایت