راه‌های كاهش مصرف سوخت خودرو

می‌توانید به ازای هر خودرو دست كم 600 لیتر سوخت كمتر مصرف كنید و یا به عبارتی در سال 50 هزار تومان كمتر پول بنزین بدهید. البته اگر قیمت واقعی بنزین را یك چیزی حدود 50 سنت یا 500 تومان در نظر بگیریم رقمی كه از محل صرفه جویی سالانه عاید كشور می شود به ازای هر خودرو به 300 هزار تومان می‌رسد.

مواردی كه مطرح خواهند شد، صرفاً جهت پایین آوردن مصرف سوخت است و لزوماً نمی‌تواند بهترین راندمان را به همراه داشته باشد. برخی نكات حتی معكوس خواهند شد.

با توجه به جیره بندی شاید استفاده از راه‌های كاهش مصرف بنزین برای عده ای مفید باشد. گرم كردن ماشین در صورتیكه هوای بیرون برای خودتان سرد نیست لزومی ندارد برای روشن كردن پس از روشن نمودن می‌تواند حركت كنید. بهترین راه كاهش مصرف سوخت حركت كم شتاب است. تخت گاز نكنید و اجازه بدهید سرعت ماشین به آرامی زیاد شود. دور موتور را نه زیاد بالا ببرید و نه زیاد پایین نگه دارید معمولاً برای خودروهای ایرانی دو موتور 2 الی 4 هزار بهترین حالت است معمولاً برای خودروهای دور موتور 3 هزار بهترین حالت است. سرعت خودرو را حداكثر تا حدود 80 یا 90 نگهدارید زیرا بیش از آن نیروی هوا مصرف بنزین را زیاد خواهد كرد.

در سرپایی‌ها هرگز دنده را خلاص نكنید در حالت خلاص موتور برای روشن ماندن بنزین می‌سوزاند اگر ماشین در دنده باشد چون موتور توسط گیربكس حركت می‌كند در دنده‌ای مناسب بگذارید (دنده 3 یا 4) و اصلاً گاز را فشار ندهید. در سر بالایی‌ها هم سعی كنید دور موتور مناسب باشد دور موتور كم در سر بالایی (زیر 3 هزار) مصرف سوخت را زیاد می‌كند.

خاموش و روشن كردن ماشین پشت چراغ قرمز لزومی ‌ندارد. سعی كنید مسیری را بروید كه كمتر چراغ قرمز یا توقفگاه داشته باشد اگر مسیر طولانی بشود نیز بهتر است از اینكه پشت حتی یك چراغع قرمز بمانید. ترمز كردن اثری بر مصرف بنزین ندارد پس در ترمز كردن هیچوقت شك نكنید حتی ترمز كردن شدید هم مصرف بنزین را زیاد نمی‌كند. سعی كنید با سرعت ثابت حركت كنید و خیلی سرعت ماشین را كم و زیاد نكنید. عوض كردن دنده‌ها در سرعت مناسب خیلی مهمه سعی كنید دنده را در وضعیتی عوض كنید كه خودرو هیچ تكانی نخورد.

1 در رانندگی با دو موتور بالا پرهیز كنید. این كار حتی تا 40% مصرف سوخت را افزایش می‌دهد.

2 «كم گاز» رانندگی كنید. سعی كنید پدال گاز را در یك سوم وحتی در یك چهارم ارتفاع آن حفظ كنید.

3 بهتر است زودتر به دنده سبك‌تر بروید. این عمل را در سربالایی‌ها به هنگامی انجام دهید كه دور موتور شما به كمی بیش از نصف limit line رسیده باشد؛ در سرپایینی‌ها به دور موتور توجه نكنید و تنها دنده را افزایش دهید (به دنده سبك تر بروید) و گاز را رها كنید (در سراشیبی‌های تند این كار خطرناك است). در كفی‌ها هنگامی كه دور موتور نصف limit line است دنده را افزایش دهید. كمتر معكوس بكشید، با ترمز دور موتور را كاهش دهید بعد دنده را كاهش دهید. دقت كنید كه افزایش دنده در سر بالایی‌ها، وقتی دور موتور پایین است (كمتر از نصف limit line و بسته به شیب) به موتور آسیب می‌رساند.

4 هر چه سرعت شما بالاتر باشد (تا حد مجاز!) و در دنده سبكتری حركت كنید مصرف بنزین خودرو كمتر خواهد بود (به نسبت مسافتی كه طی می‌كنید). در هر دنده و سرعتی كه حركت می‌كنید، دو پارامتر «دور موتور پایین» و «حركت كم گاز» را فراموش نكنید. و برای خودرویی چون پیكان به هیچ وجه این نسخه تجویز نمی‌شود چون قدر سرعت بالاتر می رود مقاومت هوا هم بیشتر می‌شود.

بله. اگر با اولین استارت روشن نشد ببینید خودروتان انژكتوری است یا كاربراتوری. اگر انژكتوری بود بهتر آن است كه به تعمیر گاه‌های دارای دستگاه دیاگ مراجعه كنید ولی اگر كاربراتوری بود مراجعه به یك تعمیر كار زبده كافی است. اگر در هوای سرد اتومبیل شما گرم می‌شود احتمالاً باید ترموستات آن را عوض كنید. به هر حال اقدام هر یك از این امور در صورت عدم دسترسی به تعمیر گاه برای خود شخص امكان دارد.

برخی عادت دارند صبح قبل از روشن كردن خودروشان، كاپوت را بالا بزنند و دقایقی از وقت خود را صرف بازرسی قطعات موتور كنند آیا این كار هر روز صبح ضروری است؟

خودرو با صاحبش حرف می‌زند و ایرادهای خود را راننده اطلاع می‌دهد! مثلاً وقتی لوله اگزوز شم صدا می‌كند یا از درون آن دود بیرون می آید حتماً موتور سعی دارد چیزی به شما بگوید!

پیش از روشن نمودن موتور اتومبیل خود ابتدا به ناحیه زیر كاپوت نگاهی بیندازید تا ببینید آیا همه اجزا و وسایل در وضعیت مناسبی قرار دارد و كار خود را درست انجام می‌دهند یا خیر.

اگر فیلتر هوا كثیف باشد و با سرعت 80 كیلو متر در ساعت حركت كنید، با مصرف هر لیتر بنزین تقریباً نیم كیلو كمتر جلو می‌رود. مثلاً خودروی شما اگر با مصرف هر لیتر بنزین معادل 15 كیلو متر جلو می‌رود، وقتی فیلتر هوا كثیف باشد همین مقدار بنزین مصرف می كند ولی معادل 5.14 كیلو متر جلو می‌رود.

اگر سوپاپ تهویه كارتر را نیز درست كار نكنید راندمان و بازده موتور كاهش می یابد و احتمال آلوده شدن روغن موتور و روغن سوزی نیز هست.

اگر شمع‌ها خوب جرقه نزند و به اصطلاح موتور جرقه كم بیاورد، مصرف سوخت تا 25 درصد افزایش می‌یابد.

اگر سیستم جرقه زنی خودرو نیازمند تنظیم است با یك تنظیم ساده میزان كربن مونوكسید كربن و هیدرو كربن‌های خروجی از اگزوز به اندازه 40 تا 50 درصد كاهش می‌یابد. با این كار هم در مصرف سوخت كاهش می‌یابد و هم عملكرد موتور بهتر می‌شود.

اگر تسمه‌های مختلفی كه پروانه، واتر پمپ، دینام و انواع وسایل دیگر را به موتور وصل می‌كند، بیش از اندازه شل یا سفت باشد بازده موتور به شدت كاهش می‌یابد. تسمه باید حدود 1.25 سانتی متر آزادی داشته باشد و ساییده و نخ‌نما نباشد.

اگر ترمز تنظیم نباشد، ممكن است در حین حركت خودرو با كاسه یا دیسك ترمز تماس داشته باشند و در برابر حركت چرخ برای چرخیدن توان بیشتری لازم داشته باشد. بهترین راه این است كه زیر چرخ جگ بزنید و آنرا با دست بچرخانید. اگر ترمز با كاسه یا دیسك اصطكاك داشته باشد، وقتی می‌خواهید چرخ را بچرخانید مقاومت انرا حس خواهید كرد.

اگر لوله اگزوز اتومبیل شما صدای غیر عادی می‌دهد، ممكن است سوراخ شده باشد.

در مورد گرم كردن صبح‌گاهی موتور به صورت كاركردن درجا راه حل اساسی چیست؟ آیا اگر این كار را نكنیم پوسته موتور ترك می‌خورد؟

حركت تا 2 كیلومتر با موتور سرد، تا 70 درصد به مصرف سوخت اتومبیل شما افزوده می‌كند.

ولی برای گرم كردن موتور احتیاجی به گرم كردن درجا آن هم در زمان طولانی نیست. زیرا برای گرم كردن موتور اتومبیل‌های قدیمی می‌توانید پس از یك دقیقه راه بیفتد. اما برای گرم كردن خودرو ابتدا كمی آهسته در رانندگی به میزان مصرف سوخت ارتباط دارد. این گفته صحیح است؟

بله. شاید باور نكنید اما حتی در هنگام گردش به چپ بنزین بیشتری مصرف می‌شود تا هنگام گردش به راست ناگریز باید توقف كرد و موتور ماشین باید مدتی درجا كار كند و این یعنی بنزین بسوزاند اما جلو نرود تا راه باز شود و شما بتوانید به چپ گردش كنید.

در این هنگام نیز برای هیكل سنگین اتومبیل را از حالت سكون به حالت حركت در بیاورید كه این هم مستلزم مصرف كردن بنزین اضافی است. به همین دلیل با دور زدن میدانی كه در نزدیكی شماست، یا از محل دور برگردان، بنزین كمتری مصرف می شود تا دور زدن در وسط خیابان.

خیر. راننده باید قبل از اینكه صدای زوزو موتور درآید و به اتومبیل فشار بیاید دنده را تعویض بكند و به دنده‌های بالاتر برسد. راننده باید آهسته و نرم راه بیفتد و به تدریج سرعت بگیرد. به حركت آوردن خودرو از حالت سكون نیازمند مصرف كردن توان زیادی است. می‌توانید این توان را به صورت موثر با راه افتادن آهسته و سرعت گرفتن تدریجی سرعت خود را افزایش دهید، می‌توانید تا 50 درصد در مصرف سوخت برای پیمودن این مسافت اولیه صرفه‌جویی كنید.

یكنواخت رانندگی كنید. موج‌های توقف و حركت ترافیك را در نظر بگیرید تا ناگریز از توقف نشوید. قبل از رسیدن به سربالایی، به تدریج سرعت خود را افزایش دهید به این ترتیب خودروی شابخشی از مسیر را بدون زحمت روی پدال گاز فشار ندهید. تا سرعت اولیه خود را حفظ كنید، مگر در حالتی كه راه را بند آورده باشید.

در سرازیری گاز ندهید. وزن خودرو و سرعت اولیه آن شما را تا پایین سرازیری می‌برد. پایتان را از روی پدال گاز بردارید و اجازه بدهید موتور كمی استراحت كند.

زمان خاصی را برای بنزین زدن مد نظر داشت؟

یا صبح زود یا شب كه هوا خنك‌تر است بنزین بزنید. بنزین هم مثل هر چیز دیگر در هوای گرم منبسط می‌شود. با افزایش دما به میزان 18 درجه سانتیگراد، 50 لیتر بنزین تقریباً به اندازه یك لیتر منبسط می‌شود. یعنی اگر در دمای 30 درجه سانتیگراد بالای صفر، 50 لیتر بنزین در باك خودروی خود بریزید و كنار پمپ بنزین توقف كنید تا هوا خنك شود و به 12 درجه سانتیگراد بالای صفر رسد، سرباك تقریباً به اندازه 1 لیتر پایین می رود. هرگز باك را بیش از اندازه پر نكنید. كمی بگذارید خالی بماند. اگر باك بنزین را تا خرخره پر كنید وقتی درب باك را ببندید و راه بیفتد اگر از سربالایی بالا روید یا خودرو را در آفتاب پارك كنید، بنزین از بالای باك بیرون می‌ریزید.

اگر لاستیك‌های اتومبیل كم‌باد باشند، با مصرف هر لیتر بنزین تقریباً 1.5 كیلومتر راه خواهید پیمود. به علاوه لاستیك‌های كم باد سریعتر ساییده می‌شوند. پس به اندازه كافی هوا به لاستیك برسانید. با توجه به رسیده فصل گرما لاستیك‌های گل برفی و لاستیك‌های یخ شكن را هر چه زودتر عوض كنید. این لاستیك‌ها مصرف سوخت را افزایش می‌دهند.

باربند ظاهر گمراه كننده‌ای دارد. خیلی سبك به نظر می‌رسد و روی آن هم می‌شود هر چیزی را گذاشت. اما باربند به ویژه وقتی كه بار روی آن باشد مقاومت بسیار زیادی در برابر هوا ایجاد می‌كند و جریان هوا را در اطراف اتومبیل‌تان مختل می‌سازد. اگر ناگریز شدید باربند ببندید، دست كم بعد از اتمام كارتان آنرا باز كنید و باربند را همه جا با خودتان نبرید.

وقتی كولر اتومبیل روشن باشد با مصرف هر لیتر بنزین بسنجید. مثلاً اگر با سرعت 50 كیلومتر در ساعت رانندگی می‌كنید و گاز می دهید تا سرعت خود را به 80 كیلو متر در ساعت برسانید، در حال كه می دانید 300 متر جلوتر باید سرعت خود را كم كنید تا مثلاً از چراغ چشمك‌زن یا میدان بگذارید، بنزین گرانبها را بیهوده برای رسیدن به سرعتی تلف كرده اید كه خیلی زودتر باید آنرا كاهش دهید.

بسیاری عقیده دارند آنچه كه دیده نمی‌شود ضرری به حال ما نخواهد داشت و هرگز خودشان را به زحمت نمی‌اندازند كه موتور اتومبیل و محفظه زیر كاپوت را تمیز كنند. البته درست است كسانی كه اتومبیل و محفظه زیر كاپوت را تمیز كنند. البته درست است كسانی كه اتومبیل خود را می‌خواهند بفروشند یا به نمایش بگذارند یا آدم‌های وسواسی همواره موتور اتومبیل خود را تمیز نگه میدارند اما دلایل عملی‌تری برای پاكیزه نگه داشتن این ناحیه و حذف گریس روغن بنزین و گرد و غبار از آن وجود دارد.

روغنی كه در بدن سیلندر گرم شده در كارتر باید خنك شود تا هنگام بازگشت به موتور بتواند نقش خنك كنندگی خود را اجرا كند. كارتر از طریق تماس با هوایی كه هنگام حركت اتومبیل زیر آن جریان دارد خنك می‌كنند. بخش از گرمای وتور و نیز سایر اجزای فلزی زیر كاپوت نیز از طریق تماس بدنه آنها با هوا دفع می‌شود.

اگر لایه‌ای از روغن و گریس و گرد و غبار و حشرات بی جان و احتمالاً هزار و یك جور آشغال دیگر روی بدنه موتور و وسایل دیگر را پوشانده باشد؟
مبادله گرما بین سطح این وسایل و هوا وجود ندارد و در حقیقت موتور گرم می‌ماند. موتور گرم قدرت كافی ندارد و در حقیقت بخش عمده بنزین مصرفی را به گرما تبدیل می‌كند و شما برای طی مسافت ثابت باید مقدار بیشتری بنزین مصرف كنید.

بله. اگر روغن موتور اتومبیل خود را به موقع و به صوت منظم عوض كنید و همیشه موتور را طوری تنظیم كنید ه در اوج قدرت و بازده باشد احتمالاً متوجه می‌شوید كه مصرف بنزین خودروی شما در مقایسه با گذشته چقدر كاهش می‌یابد. اگر سوپاپ تهویه كارتر خوب كار نكنید بازده موتور كم می‌شود و احتمال آلوده شدن روغن موتور و روغن سوزی كاهش وجود دارد كه همین موضوع موجب افزایش مصرف سوخت هم می‌شود.

منبع: نشریه توسعه و صنعت، شماره 289