آیا میدانید علت زلزله چیست؟
زمين لرزه چیست؟
لرزش ناگهانی پوستههاي جامد زمین ، زمين لرزه یا زمین لرزه نامیده میشود. علت اصلی وقوع زمين لرزه را میتوان افزایش فشار بیش از حد داخل سنگها و طبقات درونی زمین بیان نمود.
این فشار به حدی است که در سنگ گسستگی بوجود می آید و دو قطعه سنگ در امتداد سطح شکستگی نسبت به یک دیگر حرکت میکنند. به سطح شکستگی که توأم با جابجایی است، گسل گفته میشود.
وقتی که سنگ شکسته می شود، مقدار انرژی که در دوران طولانی در مقابل شکستگی حالتهای گوناگونی را برای آزادسازی انرژی نهفته شده بوجود میآورد.
به گزارش تالاب به طوری که در ابتدا فشار و نیروهای درونی ممکن است باعث ایجاد یک سری لرزههاي خفیف و کوچک در سنگها شود که پیش لرزه نامیده میشود. بعد از این که فشار درونی بر مقاومت سنگها غلبه کرد انرژی نهفته آزاد میگردد و زمین لرزه زمين لرزه اصلی رخ میدهد، البته نباید از اثر لرزشهای کوچکی که بعد از زمین لرزه اصلی نیز اتفاق میافتد و به اسم پس لرزه مشهور هستند، چشم پوشی کرد. لرزه ، پیش لرزه ، لرزه اصلی و پس لرزه مجموعا یک زمین لرزه را نشان می دهند.
باید دقت داشت که تمام زمين لرزهها با پیش لرزهها همراه نیست و همینطور پیش لرزه را نمیتوان مقدمه وقوع یک زمين لرزه بزرگ دانست، زیرا در تعداد زیادی از موارد یک زمين لرزه ویرانگر خود یک پیش لرزه فوق العاده مخربی بوده است که در تعقیب آن اتفاق افتاده است.
همینطور در تعداد زیادی از زمین لرزهها زمين لرزه اصلی بدون هیچ لرزه قبلی و یکباره اتفاق میافتند، زمين لرزههایي هم در اثر عوامل دیگر مثل ریزشها «مثلاً ریزش سقف بخارهای آهکی و زمین لغزشها» و یا در برخی موارد فعالیتهای آتشفشانی نیز بوجود می آید که مقدار و شدت آن ها کمتر است.
چرا زمين لرزه بوجود می آید؟
به درستی مشخص نیست که چرا زمين لرزه بوجود می آید، اما همان طور که قبلا اشاره شد تجمع انرژی در درون زمین از یک طرف و افزایش نیروی زیاد در درون زمین و عدم تحکمل طبقات زمین برای نگه داری این انرژی از طرف دیگر سبب شکسته شدن زمین در برخی نقاط آن شده و انرژی از محل آن آزاد می شود.
این شکستگی که اکثرا با جابجایی زمین اتفاق میافتد باعث خطرات و ایجاد لرزش زمین میشود که به آن زمين لرزه گفته می شود.
خطر زمين لرزه در تهران:
زمين لرزه تهران-احتمال قریب به یقین می رود که روزی زمين لرزه شدیدی در تهران رخ دهد و این شهر زیبا و ساختمانهای باشکوه و عظیم به آرامستان و خرابهاي تبدیل شود. 99% این بناها روی اهالی میریزد و تلفات بی شماری وارد خواهدشد.
البته ممکن است حادثه زمين لرزه در تهران پس از چند سال ، بلکه پس از قرنی اتفاق نیفتد و خودمان ناظر این آوارگی و خرابی نباشیم و ممکن است در آتیهاي نزدیک و شاید هنگام قرائت این سطور اتفاق افتد.
متن فوق را «آبرالیان» ، زمین شناس برجسته ایران درسال 1330 نوشته است و نشان می دهد پروژه موضوع زمين لرزه در تهران مربوط به امروز نیست و تازگی ندارد.
به گزارش تالاب برای بررسی زمين لرزه در تهران باید دو مورد لرزه خیزی شهر تهران و آسیب هاي وارده بر شهر تهران در اثر زمين لرزه را مورد بررسی قرار داد.
۱. زمين لرزه خیزی تهران و گسل هاي آن :
زمين لرزه تهران-تهران از كوهپایه هاي جنوبی البرز شروع می شود و تا دشت ری امتداد پیدا می كند . در كوهپایه تهران با دو فرونشست و سه رشته بلندی روبهرو هستیم :
بلندی ها :
۱. سعادت آباد ، شمیران ، دزاشیب
۲. تپه هاي امانیه ، الهیه ، قیطریه ، فرماینه
3. طرشت ، عباس آباد
فرونشست هاي :
۱. اوین ، تجریش ، نیاوران
۲. داوودیه
1. گسل اصلی تهران :
زمين لرزه تهران-گسل مشا – فشم ، گسل شمال تهران ، گسل نیاوران ، گسل تلو پایین ، گسل محمودیه ، گسل شیان و كوثر ، گسل شمال ری ، گسل جنوب ری ، گسل کهریزك ، گسل گرمسار ، گسل پیشوا ، گسل پارچین البته گسلهای فرعی زیادی در سطح شهر تهران موجود میباشد مثل نارمك ، شادآباد ، داوودیه ، عباس آباد ، باغ فیض و …
۲. آسیب هاي وارده بر شهر تهران در اثر زمين لرزه :
به صورت تیتروار می توان آسیب هاي ناشی از زمين لرزه در تهران را به صورت زیر بیان كرد:
ریزش ساختمان هاي مسكونی ، تجاری ، اداری – قطع و خرابی لوله هاي آب و گاز – قطع شبكه برق -خرابی و مسدود شدن راهها و پلها
بیشتر ساختمان هاي شهر تهران جزو تولید و سازهای قدیمی میباشد كه مقاومت چندانی در مقابل زمين لرزه ندارند و حتی در بین تولید و سازهای جدید به علت سودجویی و تولید وسازه هاي غیرمجاز بیشتر این ساختمانها در مقابل زمين لرزه پایدار نخواهند بود ، حتی در تعداد زیادی از تولید و سازهایی كه در آن اصول مهندسی عمران و پایداری در مقابل زمين لرزه را رعایت كرده اند بخاطر پدیده هایي چون روانگریی به علت بالا بودن سطح تراز آب در شهر تهران و نوع خاك برخی مناطق شاهد خرابی ساختمانها بر اثر زمين لرزه خواهیم بود.
سطح آب هاي زیرزمینی و مشكل زمين لرزه در تهران :
زمين لرزه تهران -شاید یكی از مهمترین عوامل خرابی در زمين لرزه پدیده روانگرایی در خاك در زیر پی سازه ها میباشد ، به علت اینكه جلوی خرابی سازه بر اثر نیروی افقی زمين لرزه را می توان با تدابیری گرفت ، اما در خاك هاي ماسه اي و از آنجایی كه بیشتر خاكهای سطح شهر تهران از نوع آبرفتی و ماسه اي می باشند به علت عدم وجود كانال هاي
یكی دیگر از عوامل تخریب سازه ، تاسیس سازه ها در شیب بسیار زیاد و همینطور تاسیس ساختمانها در لبه شیروانی ها بخصوص در نواحی شمالی تهران می باشد كه خطرهای زمین لغزش و سنگ ریزش را در پی دارد ، بطوریكی كه خاك زیر ساختمان به حركت در آمده ودر زیر ساختمان می لغزد.
پیامد های زمين لرزه در تهران آن قدر زیاد است كه حوصله اي خواننده خارج است مشكلاتی چون ناامنی و آشوب بعد از زمين لرزه نیز وجوددارد كه مربوط به حوزه روانشناسی و جامعه شناسی می باشد .
عدم وجود گروه هاي امداد و نجات ، قطع لوله هاي آب و شبكه برق ، آتش سوزی ناشی از تركیدن لوله هاي گاز و بسیاری مشكلات دیگر بر خود مشكل زمين لرزه دامن زده و بحران را جدیتر می كند.
