شاخ کرگدن استخوان نیست، بلکه در واقع از کراتین ساخته شده اسـت – همان چیزی کـه ناخن هاي ما از ان ساخته شده اند! دراین قسمت از مجله تفریحی تالاب دانستنی هاي کرگدن 20 حقیقت جالب در مورد کرگدن – یکی از قدیمیترین حیوانات طبیعت – آورده شده اسـت.
کلمه کرگدن بـه معنای “بینی شاخدار” اسـت و زمانی در آمریکای شمالی و اروپا پرسه می زدند و خانه هاي خودرا می ساختند. اکنون کرگدن فقط در آسیا و آفریقا یافت میشود. نخستین کرگدنی کـه دراین سیاره پرسه زد، کرگدن پشمالو بود کـه بیش از 50 میلیون سال پیش روی زمین زندگی می کرد!
امروزه پنج نوع مختلف کرگدن وجوددارد. این ها کرگدن سیاه و کرگدن سفید هستند کـه هردو در آفریقا زندگی میکنند. در حالی کـه کرگدن هاي بزرگ یک شاخ یا هندی، کرگدن جاوه و کرگدن سوماترایی همگی در آسیا زندگی می کنند.
میانگین قد کرگدن ها درحدود 6 فوت «1.8 متر» برای انسان تقریبا یکسان اسـت. کوتاهترین کرگدن کـه کمی بلندتر از یک صندوق پستی درکنار جاده ایستاده اسـت، کرگدن سوماترا اسـت کـه 4.3 اینچ «1.3 متر» اسـت. سنگین ترین کرگدن، کرگدن هندی/بزرگتر یک شاخ اسـت. وزن باورنکردنی 5000 تا 7100 پوند «2500 تا 3200 کیلو گرم».
وزن کرگدن بیشتر از یک SUV «خودروی اسپرت» اسـت! “لاغرترین” سوماترایی اسـت کـه 1500 پوند «700 کیلو گرم» وزن دارد.
کرگدن هاي سفید طبق معمولً بلندترین شاخ ها را دارند. طولانی ترین شاخ شناخته شده ثبت شده 5 1/2 فوت «1.7 متر» طول داشت! کرگدن هاي سیاه، سفید و سوماترایی دو شاخ دارند. سرخپوست سفید و جوان فقط یکی دارند. برخی از کرگدن هاي جوان جوان اصلا شاخ ندارند!
شاخ یا شاخ کرگدن استخوان اسـت/نه اسـت و بـه جمجمه کرگدن متصل نیست. از کراتین ساخته شده اسـت. این همان چیزی اسـت کـه ناخن هاي ما از ان ساخته شده اند. برخلاف عاج فیل «کـه از عاج ساخته شده اسـت»؛ شاخ کرگدن جامد اسـت و توخالی نیست ودر طول زندگی کرگدن بـه رشد خود ادامه میدهد.
اگر کرگدنی از حمله شکارچی متخلف بـه شاخ خود جان سالم بـه در ببرد، کرگدن جدید دوباره رشد خواهد کرد.
کرگدن هاي سیاه خاکستری هستند، کرگدن هاي سفید واقعا سفید نیستند و کرگدن هاي سوماترا قرمز مایل بـه قهوه اي هستند.
کرگدن سفید برخلاف نامش همرنگ کرگدن سیاه اسـت. در حالی کـه هیچ توضیح واقعی برای منشأ نام ان وجود ندارد، تصور می شود کـه کرگدن سفید یا کلمه آفریقایی wyd یا کلمه هلندی wijd/whyde یا weit اسـت کـه همگی بـه معنای “گسترده” هستند.
مطمئنم این شعار را روی بسیاری از تیشرت ها و سایر اقلام تبلیغاتی برای کمک بـه نجات کرگدن دیده اید – Save The Chubby Unicorn! در واقع نام مستعار کرگدن تک شاخ بزرگتر یا کرگدن هندی کرگدن تک شاخ اسـت. خوب، شاید کرگدن هاي یک شاخ بزرگتر/هندی و جاوه واقعاً شوالیه هایي در زره درخشان نباشند، اما هردو میتوانند کرگدن هایي با زره درخشان باشند. پوست انها شبیه زره آبکاری شده اسـت.
یک مادر کرگدن حدود 15 تا 16 ماه باردار اسـت و بسیار مراقب اسـت. مانند بسیاری از مادران، انها نیز از گوساله هاي خود بسیار محافظت میکنند. گوساله هاي کرگدن درکنار مادر خود می مانند و تا حدود 3 سالگی خانه را ترک نمی کنند.
کرگدن هاي سفید دارای دهان صاف، پهن با لب هاي مربع هستند. انها را “چرنده” مینامند زیرا انها علف هاي زمین را میخورند. کرگدنهاي سیاه را مرورگر میگویند زیرا لبهاي منقاری شکلی دارند کـه هنگام غذا خوردن از ان برای گرفتن برگها و شاخههاي درختان استفاده میکنند.
تنها دشمنی کـه کرگدن ها دارند انسان اسـت. شکارچیان غیرقانونی کرگدنها را برای شاخهایشان شکار کرده و میکشند و انها رابا پول زیادی در بازار سیاه می فروشند – گاهی حتی بیشتر از قیمت طلا! شاخ کرگدن برقی در دکتری استفاده نمیشود و بسیاری از مردم آسیا بـه اشتباه معتقدند کـه بـه التیام افراد بیمار کمک میکند.
نزدیکترین “بستگان” کرگدن زنده اسب و گورخر هستند. هر سه متعلق بـه گروهی از پستانداران بـه نام ونگلهاي پنجه فرد هستند.
باوجود داشتن مغز بسیار کوچک، سر کرگدن سفید میتواند بیش از 2000 پوند «907 کیلو گرم» وزن داشته باشد.
کرگدن ها بینایی بسیار ضعیفی دارند و نزدیک بین هستند «بـه این معنی کـه نمی توانند شـما را ببینند مگر این کـه شـما خیلی نزدیک باشید». انها برای دیدن کسی «مثل یک شکارچی غیرقانونی» یا چیزی «مثل یک جیپ» تقلا میکنند تا زمانی کـه تقریبا در مقابل انها قرار میگیرد، بنابر این وقتی کرگدن فرد یا شیئی را میبیند، طبق معمولًً برای دفاع از خود هزینه میگیرد.
کرگدن ها باوجود اندازه و وزن بسیار زیادشان می توانند تا سرعت 30 تا 40 مایل در ساعت «48 تا 64 کیلومتر در ساعت» بدوند یا شارژ شوند. سریع ترین انسان میتواند حدود 15 مایل در ساعت بدود. بنابر این اگر کرگدنی بـه سمت شـما شلیک کرد، بـه سمت نزدیکترین درخت بروید و از ان بالا بروید، زیرا نمیتوانید ان را بدوید!
کرگدن ها پوست کلفتی دارند. باوجود این کـه ضخیم اسـت، بـه آفتاب سوختگی و نیش حشرات کاملاً حساس اسـت. بـه همین دلیل اسـت کـه کرگدن ها دوست دارند غلت بزنند «در گل بغلتند». هنگامی کـه گل خشک میشود از پوست کرگدن «مانند ضد آفتاب و اسپری حشرات» در برابر نور خورشید و نیش حشرات محافظت میکند.
یک رابطه همزیستی اساساً یک رابطه دادن و گرفتن اسـت. بنابر این می توان گفت کـه بهترین دوست کرگدن پرنده اي بـه نام گاوچران اسـت. Oxpecker ها کنه ها و سایر حشرات را کـه در پشت کرگدن پیدا میکنند می خورند. با “منظره پرنده” خود «با عرض پوزش، جناسی درنظر گرفته نشده اسـت» میتواند با ایجاد غوغا بـه کرگدن در هنگام احساس خطر هشدار دهد.
علاوه بر این کـه گاوچران بـه طور رایگان بر روی پشت خود سوار میشود، نشستن روی پشت کرگدن بـه او کمک میکند تا غذای خودرا با قرار گرفتن در ارتفاع بالاتر از سطح زمین بسیار راحت تر پیدا کند.
کرگدن نر را گاو نر، ماده گاو و جوان را گوساله مینامند.
کرگدن ها گیاهخوار هستند، یعنی گوشت نمیخورند. رژیم غذایی انها عمدتاً از گیاهان و میوه ها تشکیل شده اسـت. پس اگر با کرگدن بـه شام می رفتید، فقط در سالاد بار سفارش می دادند!
کرگدنها، فیلها و گوسفند شاخدار تنها سه پستاندار هستند کـه نمی توانند بپرند! کرگدن ها تنها حیواناتی هستند کـه از آتش نمیترسند. بـه جای فرار، بـه سمت ان شارژ میکنند!
روز جهانی کرگدن کـه درسال 2010 توسط صندوق جهانی حیات وحش برای کمک بـه افزایش آگاهی در مورد وضعیت اسفناک کرگدن ها آغاز شد، یک جشن بین المللی اسـت کـه هر سال در 22 سپتامبر جشن گرفته میشود.
کرگدن ها بـه طور متوسط بـه حدود هشت ساعت خواب در روز نیاز دارند. انها چه در حالت ایستاده و چه دراز کشیده میتوانند بخوابند. وقتی بـه خواب عمیقی میروند، می توان انها را دراز کشیده و پاهایشان را کمی بـه یک طرف خمیده دید.
در حالی کـه کرگدن ها ممکن اسـت بینایی بسیار ضعیفی داشته باشند، حس بویایی انها برتر اسـت. در واقع، کرگدن ها یک دیگر رابا بوی خود شناسایی می کنند زیرا بوی هر کرگدن منحصر بـه فرد اسـت.
صندوق جهانی حیات وحش و لیست قرمز ICUN وضعیت کرگدن ها بـه شرح زیر اسـت:
کرگدن جاوان و کرگدن سوماترا از کمیاب ترین پستانداران خشکی در جهان بـه شمار می روند. اعداد و ارقام این کرگدن ها بـه ندرت در طبیعت دیده شده اسـت. برخی حتی فکر میکنند کـه جاوان منقرض شده اسـت زیرا مدتی اسـت کـه هیچ کدام از انها دیده نشده اسـت. علاوه بر این، هیچ یک مانند انواع دیگر کرگدن ها در باغ وحش زندگی نمی کنند.
کرگدن هاي سیاه، کرگدن هاي جوان و کرگدن هاي سوماترایی همگی در خطر انقراض هستند. بیشتر بـه این نکته، احتمال انقراض انها در سه نسل 50 درصد اسـت.
در پایان
زمان برای این حیوانات نزدیک بین، بدخلق و گیاهخوار در حال اتمام اسـت. در آفریقا هر 11 ساعت یک کرگدن بـه خاطر شاخش معلول یا کشته میشود! تقاضا برای شاخ کرگدن خرد شده برای استفاده در طب سنتی در آسیا و ویتنام همان گونه رو بـه افزایش اسـت.
علیرغم شواهدی کـه ثابت میکند شاخ هیچ درمانی دکتری ندارد، کرگدن ها همان گونه بی رحمانه سلاخی و قصابی وحشیانه می شوند. دیوید شپرد، هنرمند و حافظ محیط زیست، یکبار گفت: «شـما همیشه می توانید تاج محل دیگری بسازید، اما هرگز نمیتوانید کرگدن دیگری بسازید».