تاریخچه گلیم بافی هنری کهن از مردمان یزد

 تاریخچه گلیم بافی هنری کهن از مردمان یزد

گلیم مرغوب باید در مقابل نور و شستشو رنگش ثابت باشد و در صورت نامرغوب بودن اگر رطوبت به آن برسد ، رنگ عوض می کند.

تاریخچهی گلیم بافی به 3500 تا 5000 سال پیش از میلاد برمیگردد که تاریخ آن آغاز نساجی است و استفاده از آن تقریبا در تمام ایران رایج است .

گلیم و فرش ایرانی که سابقه چندین هزارساله دارد از ارزشهای هنری و اقتصادی و تجاری بالایی برخوردار است . این هنر اصیل و سنتی ایرانی در عرصه داخلی و جهانی همواره به عنوان یک هنر صنعت بی رقیب بوده که از چگونگی بوجود آمدن این هنر صنعت اطلاعات چندان دقیقی در دست نیست .

نقوش بکار رفته در گلیم نمایانگر ارزشهایی بوده که از موجودات پیرامون محل زندگی آنها سرچشمه گرفته است و شرایط مختلف آب وهوایی تاثیر فراوانی در رنگ بندی ونقوش داشته است که گویای فرهنگ خاص زندگی افراد هر منطقه بوده است .

اجزای دار گلیم بافی:
الف) گوه (گاوه –گاز)
ب) گله (کجو-گرد)
ج) هاف ( شفت – چپگرد – پشت گرد )
د) نیمکت یا تخته
ه) وسایل تنظیم

ابزار گلیم بافی‌ :
1- دفه
2- پنجه
3- قیچی
4- قلاب ( که تشکیل شده از 3 قسمت :دسته .بدنه .نوک )
5- سوکه

انواع بافته هاي گليمي :
زيلو:
انواع نقشه هاي زيلو :1-نقش پرته توري (پره توري) 2-نقش جناغي 3-نقش گره 4-نقش گزشنه 5-نقش مسجدي

جاجيم:
جاجيم در عين ظرافت و زيبايي و دقتي كه مي بايست صرف بافتن آن گرددسنتي ترين روش بافندگي را مجسم مي سازد و ابزار موردنياز آن ساده ترين وسايل بوده و مهمترين عامل در امر بافت انرژي بازوي بافندگان است .

بافت جاجيم پس از تهيه نخ مورد نياز (پشم)در رنگهاي محتلف با چله كشي شروع مي شود واغلب تمام مراحل بافت مخصوصا چله كشي آن باز و شبيه به چله رواني قالي هاي فارسي بافت صورت مي گيرد طول محوطه آن مهم است و عرض آن چندان مهم نيست به طوري كه در يك اتاق نسبتا تنگ نيز مي شود چله كشي را انجام داد و گلوله هاي رنگي نخ توسط شخص چله كش به دور اين ميخهاي چوبي گردانده مي شود.

طريقه بافت: پس از گذراندن پود از لابلاي تارهاي چله و با دو دست توسط قطعه چوبي به نام قليچ يا قليش (قليچ قطعه چوبي است بيشتر از عرض چله كه معمولا از چوب سقز درست مي كنند يك لبه آن تيز و لبه ديگرش پهن تر است )ضرباتي بين تارهاط چله وارد مي نمايدتا پود كاملا بين آنها محكم شود.

شيريكي پيچ (شريكي پيج):
شيريكي پيچ نامي است كه بافندگان عشاير و گاه روستايي به نوعي از گليم مي دهند.اين نوع گليم از دور شبيه به قالي است و نقوش آن با گره ايجاد مي شودو نقش پود در بافت انتها اتصال كليه تارها بهم مي باشد بطوريكه پود در اينجا اصلا آشكار نيست.

طرح و نقش : طرح و نقش شيركي پيچ چندان يكسان نيست و از تنوع كافي برخوردار است .

ورني :
گليمي فرش نما است كه بدون نقشه و بصورت ذهني توسط زنان و دختران دشت مغان و عشاير حومه اهرارسباران و مشكين شهر و آذربايجان شرقي توليد مي شود.

بيشتر نقوش آن از اشكال حيوانات و وحوش منطقه تاثير پذيرفته است .حيواناتي چون گوزن آهو بز سگ بوقلمون مرغ و خروس گربه مار وعقاب گوسفند و ببر وشتر روباه و شغال و طاووس و پرندگان محل كه به صورت ساده و هندسي بافته مي شود و رنگهاي ورني بيشتر داراي زمينه لاكي سرمه اي كرم سفيد پيازي و آبي روشن است .

سوماك:
گفته مي شود كه واژه سوماك ازنام شماخي شهر قفقاز گرفته شده كه در آنجا در طي قرنها گليمهاي ظريف گلدار پود نما بافته شده است. بافت سوماك بيشتر با بافت پود پيچ انجام مي گيرد ظريفترين گليمهاي سوماك از قفقاز مي آيد و در قرن اخير در بلوچستان توليد مي شود. گليمهايي كه با شيوه سوماك بافته شده است بسيار با دوام و سنگين است و اغلب ظرافتي استادانه نشان مي دهد.