چه کسی شطرنج را اختراع کرد؟ (تاریخچه بازی شطرنج)
شطرنج یکی از جذاب ترین بازی های فکری میباشد . شطرنج در یکی از 3 کشور هند ایران و چین اختراع شده و شکی نیست کـه شطرنج یک بازی آسیایی میباشد. دراین قسمت از مجله تفریحی تالاب بـه مناسب روز شطرنج اطلاعاتی در مورد تاریخچه ي این بازی آسیایی منتشر کرده ایم.
تاریخچه بازی شطرنج
بیش از 1400 سال اسـت کـه بشر بازی شطرنج میکند. این یکی از قدیمی‌ترین و پرطرفدارترین بازی‌هاي جهان اسـت و بـه اهمیت فرهنگی و فکری رسیده اسـت کـه کمتر فعالیت دیگری میتواند بـه ان شبیه باشد. شطرنج آن قدر عمیق در زندگی ما ریشه دوانده اسـت کـه بازی هاي فردی بـه نقاط عطف تاریخی مهمی تبدیل می شوند.
نحوه آموزش بازی شطرنج
شطرنج یک بازی استراتژی و تاکتیکی برای دو بازیکن اسـت کـه روی تخته شطرنجی 8*8 بازی می شود. اگر چه ست‌هاي شطرنج انواع و رنگ‌هاي زیادی دارند، اما رنگ‌هاي سنتی ان سفید و مشکی اسـت و بـه این ترتیب بـه این دو بازیکن دراین وب‌سایت اشاره خواهیم کرد. هدف از بازی این اسـت کـه سلطان حریف خودرا بـه دام بیاندازید کـه مات نام دارد.
اگر حریف شـما تسلیم شود، یک بازی نیز می تواند برنده شود «در شطرنج، ما بـه ان “استعفا” می‌گوییم»؛ و راه هاي مختلفی وجوددارد کـه یک بازی می تواند با تساوی بـه اتمام برسد، دراین صورت هیچ یک از بازیکنان برنده نمیشوند.
مهره های شطرنج
هر بازیکن دارای ارتشی متشکل از یک سلطان، یک ملکه، دو روخ، دو اسقف و دو شوالیه و هشت سرباز اسـت.
در هر نوبت، باید یک قطعه را بـه یک مربع جدید منتقل کنید. بازیکنی کـه مهره هاي سفید را در اختیار دارد ابتدا میرود و بعد از ان بازیکنان بـه نوبت مهره اي را حرکت میدهند.
هیچ تاسی در شطرنج وجود ندارد – هر مهره روش حرکت خودرا دارد و این بـه شـما بستگی دارد کـه کدام یک را می‌خواهید حرکت دهید. هر قطعه همچنین توانایی گرفتن یک قطعه دشمن را دارد. برای اینکار کافی اسـت مهره یا پیاده خودرا روی مربعی کـه مهره دشمن اشغال کرده اسـت حرکت دهید و ان را از تخته بردارید.
راه اندازی تابلو شطرنج
تخته باید همیشه طوری قرار گیرد کـه هر بازیکن یک مربع رنگ روشن در گوشه پایین سمت راست خود داشته باشد. اشتباه قرار دادن تخته یک اشتباه بسیار رایج اسـت – حتی برنامه هاي تلویزیونی گاهی اوقات اشتباه میکنند. هنگامی کـه تخته را بـه درستی تنظیم کردید، آماده شروع اضافه کردن قطعات هستید. مهره هاي هر بازیکن از رتبه اول «در شطرنج، ردیف هاي افقی را “رتبه” می نامیم» در سمت ان بازیکن از تخته شروع می شود.
روک ها
ابتدا روک ها را در چهار گوشه تخته قرار میدهیم.
اسقف ها و شوالیه ها
در مرحله بعد، شوالیه ها را درکنار روک ها و اسقف ها را درکنار شوالیه ها قرار میدهیم.
شاه و ملکه
شاه و ملکه در دو میدان مرکزی می‌روند. یک راه راحت برای بـه خاطر سپردن انها وجوددارد – ملکه همیشه از مربعی با رنگ خودش شروع میکند، بنابر این ملکه سفید از مربع مرکزی روشن شروع میکند و ملکه سیاه از مربع مرکزی تاریک شروع می کند.
سرباز
در نهایت، تمام پیاده هاي خودرا در رتبه دوم قرار دهید، بـه طوری کـه بقیه مهره ها یک پیاده در مقابل خود داشته باشند.
بیشتر بخوانید: آمریکا شطرنج گرانبهای صدام را به عراق بازگرداند
شطرنج از کجا سرچشمه گرفت؟
قدیمی‌ترین شکل بازی را میتوان متعلق بـه هند در قرن ششم دانست . مانند بازی مدرن، این سلف بـه نام چاتورانگا «یا catur» روی یک شبکه 8×8 بازی می شد و دارای مهره هایي بود کـه بـه طور کلی شبیه بـه شطرنج مدرن بود.
اگر چه قوانین دقیق چاتورانگا ناشناخته اسـت، اما بـه طور قابل توجهی شبیه بـه شطرنج مدرن اسـت، با چند تفاوت کلیدی. اولاً؛ قوانین جابه‌جایی ملکه‌ها کـه در ان زمان مشاوران نامیده میشدند و اسقف‌ها کـه در ان زمان فیل نامیده میشد عموماً محدودتر شد.
هدف بازی نیز ممکن اسـت تا حدودی متفاوت بوده باشد: عده اي از روایت‌هاي چاتورانگا میگویند کـه یک بازیکن می تواند با حذف تمام مهره‌هاي دشمن خود بـه غیر از شاه، برنده شود. قواعد چاتورانگا در قرن دهم یا یازدهم بـه ایران، جایی کـه بـه عنوان چاترنگ مشهور بود، گسترش یافت، و اینجاست کـه نخستین بازی‌هاي ثبت شده شطرنج پیدا شد .
از ایران بازی بـه جهان عرب رفت. همچنین بـه چین، ژاپن و آسیای جنوب شرقی گسترش یافت، جایی کـه بـه بازی‌هاي مرتبط با xiangqi و شوگی تکامل یافت کـه گاهی اوقات بـه ترتیب شطرنج چینی و ژاپنی نیز نامیده میشوند. دراین دوره نخستین مطالعات علمی شطرنج، تجزیه و تحلیل مسائل شطرنج، افتتاحیه ها و سایر موضوعاتی کـه هنوز مورد توجه قرار میگیرد، انجام شد.
شطرنج وارد اروپا شد
این بازی همان طور کـه برای بازیکنان عرب شناخته شده اسـت در طول قرن هاي 12 و 13 از طریق چندین مسیر مختلف از جمله اروپای جنوبی از طریق امپراتوری بیزانس و اسپانیای مسلمان از طریق شمال آفریقا بـه اروپا رفت. از آنجا، بـه سرعت توسط تعداد زیادی از اشراف اروپایی و حتی حامیان مشتاق در تعدادی از پادشاهان قرون وسطی پذیرفته شد.
این بازی در اواخر قرون وسطی و اوایل دوره رنسانس بـه اوج محبوبیت خود در اروپا رسید. این امر عمیقاً با اشراف مرتبط شد و برای مدتی بـه عنوان یک مهارت ضروری برای شوالیه‌هاي جوان تلقی میشد – شبیه بـه روشی کـه از اشراف‌سالاران جوان انتظار می‌رفت Go را در چین باستان یاد بگیرند. همچنین با عیاشی، قمار و خشونت همراه شد، کـه باعث شد برخی در کلیسای کاتولیک تلاش کنند ان را ممنوع کنند.
تاثیر اروپا بر شطرنج چه بود؟
بازیکنان اروپایی تعدادی از تغییرات ظاهری و مکانیکی را در بازی ارائه کردند و نوآوری هایي مانند تخته شطرنج شطرنجی و تغییر نام مهره هاي مختلف برای بازتاب چهره هاي اروپایی قرون وسطایی مانند شوالیه ها، اسقف ها و روک ها «کـه نام انها ممکن اسـت از ایتالیایی گرفته شده باشد را تغییر دادند.
در طول دوره قرون وسطی، بازی ها کند بودند و اغلب ساعت ها یا حتی روزها بـه طول می انجامید. این منجر بـه تعدادی تغییر در قوانین شد، از جمله توانایی حرکت پیاده ها در دو فضا در نخستین حرکت، و همچنین توسعه قلعه سازی، کـه محافظت از سلطان را در اوایل راحت تر کرد. درسال 1500؛ بازیکنان در جنوب اروپا تغییرات بیشتری را در اسقف‌ها و ملکه‌ها ایجاد کردند کـه هردو قطعه را قوی تر و بازی‌ها را بـه میزان قابل توجهی کوتاه‌تر کرد.
چگونه شطرنج به یک ورزش رقابتی تبدیل شد؟
در قرن 19 به بعد این بازی بـه یک تفریح ثابت از زندگی مدرن اروپایی تبدیل شد. بازیکنان بـه باشگاه‌هاي شطرنج ملحق شدند و مشکلات شطرنج در روزنامه‌هاي بزرگ تبدیل شد. نخستین تورنمنت بین المللی شطرنج درسال 1851 در لندن برگزار شد. این منجر بـه توسعه زمان سنجی مدرن، تغییرات شطرنج سرعت و حرکات مهر و موم شد. نخستین دوره مسابقات جهانی درسال 1886 برگزار شد.
نخستین قهرمان بلامنازع شطرنج جهان، ویلهلم اشتاینتس، بازیکن اتریشی «بعد ها آمریکایی» بود، کـه ابتدا نمونه اي از سبک تهاجمی و بسیار رمانتیک ان دوره بود، اما بعدا سبک بازی موقعیتی را توسعه داد و نظریه پردازی کرد کـه در قرن بیستم تسلط یافت. حریف زمانی او آدولف اندرسن نقش اصلی را بازی کرد
تغییر بازی شطرنج توسط رایانه ها
ظهور رایانه‌هاي این بازی کـه می توانند حتی بهترین بازیکنان انسانی را شکست دهند، پیامد های چشمگیری برای بازی داشته اسـت. این همچنین بـه بازیکنان این امکان را می دهد تا حرکات جدید درخشانی را کشف کنند «بـه نام «نوآوری‌ها»» کـه قبلاً هرگز انجام نشده‌اند.
در پایان
مانند خود بازی، منشا شطرنج در هاله اي از رمز و راز باقیمانده اسـت. هیچ مدرک معتبری مبنی بر وجود پیشینیان شطرنج و آواتار مدرن ان قبل از قرن ششم پس از میلاد وجود ندارد.
اگر چه بازی‌هاي تخته‌اي مرتبط با تاس و گاهی اوقات بازی با تخته‌هاي 100 مربعی یا بیشتر، بیش از 4000 سال پیش وجود داشته اسـت «مثلا بازی آسیای شرقی «برو»»؛ نظریه‌هاي مختلفی در مورد منشا این بازی وجود دارد. یک چیز مسلم اسـت کـه هیچ شخص خاصی این بازی مشهور پادشاهان را اختراع نکرده اسـت.
