بهترین بازی های محلی و قدیمی ایرانی + آموزش
هر چه باشد همین بازی‌هاي قدیمی در ذهن پدرها و پدربزرگ هاي عزیز ما تجسم خاطراتی شیرین اسـت و دیدن تصاویر زیر حتی برای من و شـما کـه سهمی در چگونگی آن گونه بازی ها نداشتیم هم خالی از لطف نیست. ما دراین قسمت از مجله تفریحی تالاب بـه مناسبت روز بازی در 29 آذر لیستی از بازی هاي محلی و قدیمی ایرانی را منتشر کرده ایم.
بازی های دسته جمعی محلی
بازی‌هاي سنتی قدیمی از قبیل: هفت سنگ، عمو زنجیرباف، قایم موشک، به پا فراموش نکنی، گرگم بـه هوا، کی بود کی بود، لي لي، شیر و آهوها، وسطی و … ریشه در سنت هاي دیرینه ي مردم ایران دارد و هنوز نسلی از ان افرادی کـه با این بازی ها اوقات فراغت خودرا سپری میکردند نگذشته کـه امروزه دلایلی چون استفاده از وسایل ارتباط جمعی، بازی هاي رایانه اي و ورزش هاي جدید امکان پرداختن بـه بازی‌هاي محلی را بـه حداقل ممکن کاهش داده و میتوان گفت بـه دست فراموشی سپرده شده اسـت.
مطالب مشابه: بازی های محلی در چند استان ایران
1. بازی تخم‌مرغ گندیده
تخم‌مرغ گندیده از بازی هاي محلی و سرگرمی‌هاي مهیج بومی با حداقل تعداد نفرات 6 نفر بـه بالا اسـت کـه سرعت عمل زیرکانه‌اي را می‌طلبد. دراین بازی چندین نفر دور هم می نشینند و یک نفر را بـه‌عنوان گرگ انتخاب می کنند.
سپس دراین سرگرمی از بهترین بازی هاي بومی ایران، گرگ بـه دور افراد قدم میزند و شعر “تخم‌مرغ گندیده، آفتاب بـه اون تابیده” را میخواند. دراین حین باید یکی از افراد را بـه‌طور تصادفی انتخاب کند، سپس فرد انتخاب شده باید گرگ را بگیرد و اجازه ندهد کـه او در جای خالی بنشیند.
2. بازی دم‌کشی
یکیدیگر از بازی هاي محلی کـه خاستگاه ان بـه شهر رودسر گیلان می رسد، دُم‌کِشی اسـت. دراین بازی بهتر اسـت حداقل پنج نفر حضور داشته باشند تا هیجان بیشتری پیدا کند. هر یک از بازیکنان در دم‌کشی باید پارچه‌اي را بـه زیر کمر خود ببندند و سپس تلاش کنند تا پارچه یک دیگر را بکشند.
از شرایط این بازی بومی ایرانی ان اسـت کـه محوطه بازی بـه اندازه کافی بزرگ باشد و همچنین بازیکنان از پارچه بلندی استفاده کنند تا دستگیری آنان چالش برانگیزتر باشد.
3. بازی کبدی
بازی هاي ایرانی جذاب
کبدی کـه با نام زو هم شناخته می شود، از محبوب‌ترین بازی هاي بومی ایرانی اسـت. این بازی در دو گروه مدافع و مهاجم ودر یک محوطه دو بخشی انجام می شود. در کبدی، انعطاف‌پذیری و سرعت عمل بسیار اهمیت دارد و هر کدام از گروه مهاجم و مدافع باید سعی کنند افراد گروه مقابل را از زمین خارج کنند و نفرات کلیدی را از دسته حریف خود بگیرند. همچنین تعداد افراد مناسب برای شرکت دراین بازی حداقل 7 نفر اسـت.
4. بازی سنگ سنگ چلیپا
یکیدیگر از بازی هاي محلی، “سنگ سنگ چلیپا، نه در زمین نه در هوا” اسـت. دراین بازی، افراد دریک صف قرار می گیرند و رئیس بازی، باید سنگی را بـه‌طور پنهانی در دست یکی از بازیکنان قرار دهد. فرد انتخاب شده باید قبل از متوجه شدن سایر افراد، بـه سمت جایگاهی بدود کـه از قبل تعیین شده اسـت.
او باید تلاش کند تا در سریع‌ترین زمان بـه جایگاه برود، زیرا باقی افراد ممکن اسـت وی را هدف پرتاب‌هاي خود قرار دهند کـه درصورت برخورد، از بازی اخراج شود. اگر او بدون برخورد هیچ وسیله‌اي از سمت سایرین بـه محل برسد، باید برای تمام بازیکنان اسم‌هاي جالبی انتخاب کند کـه این خود بسیار مفرح اسـت.
5. بازی خط و خونه
بازی خط و خونه از بازی هاي بومی ایرانی مربوط بـه استان اردبیل اسـت کـه با نام‌هاي لي لي، اِکر دوکِر و جیزیق نیز شناخته می شود. دراین از بازی هاي محلی، استقامت پا و هماهنگی حرکات بدن افزایش مییابد و تعداد افراد مورد نیاز برای ان؛ حداقل 3 نفر اسـت.
در خط و خونه، ابتدا باید هشت خانه بـه شکل مکعب مربع باز شده در سایز بزرگ کشیده شود و بـه ترتیب، هر یک از افراد، یک سنگ را در خانه شماره یک و الی آخر بیندازند و سعی داشته باشند کـه از خطوط نگذرند.
6. بازی ریسمان علی پیسیه
از هیجان‌انگیزترین بازی هاي محلی می توان بـه “ریسمان علی پیسیه” اشاره کرد. دراین سرگرمی مفرح، هر چه تعداد بازیکنان بیشتر باشد، هیجان و شادی افزون‌تری بـه دنبال دارد.
در ریسمان علی پیسیه، افراد شرکت‌کننده پشت سر هم قرار میگیرند و دست‌هایشان را بـه کمر نفر جلویی محکم میکنند. نفر اول باید خودرا تکان دهد و شروع بـه حرکت کند و دیگر بازیکنان باید سعی داشته باشند کـه از سقوط خود و ول کردن کمر جلویی‌ها جلوگیری بـه عمل آورند.
مطالب مشابه: آشنایی با بازی های محلی اصفهان «عکس»
7. بازی شمع، گل، پروانه
یکیدیگر از بازی هاي بومی و محلی، بازی “شمع، گل، پروانه” اسـت. دراین بازی پرهیجان، ابتدا باید یک طناب بلند تهیه شود و دو نفر، دو طرف طناب را بگیرند. یک نفر در وسط می ایستد و باید هنگامی کـه طناب بلند می شود، بتواند از روی ان بپرد. در حین بازی، شعر “شمع، گل، پروانه / اسم بازیکن، اسم بازیکن، افسانه” را می خوانند. فردی کـه در وسط قرار گرفته، اگر روی اسم هر بازیکن نتواند بپرد، باید جای خودرا بـه او بدهد.
8. بازی تاپ تاپ خمیر
شاید کمتر کسی باشد کـه با تاپ تاپ خمیر آشنا نباشد. دراین بازی، یک نفر بـه‌عنوان رهبر انتخاب خواهد شد. بازی این‌گونه شروع میشود کـه یکی از بازیکنان بـه حالت سجده درمی‌آید و چشم خودرا می‌بندد، پس از ان بـه انتخاب رهبر، یکی از افراد دست خودرا بـه پشت فرد میزند و سپس لیدر بازی میگوید: تاپ تاپ خمیر، شیشه پرپنیر، دست کی بالا؟ و سپس بازیکن برگزیده باید حدس بزند کدام یک از شرکت‌کنندگان بـه او دست زده اسـت.
تاپ تاپ خمیر بـه‌عنوان یکی از سنتی‌ترین بازی هاي محلی بـه شمار می رود. این سرگرمی نیازی بـه فضای باز ندارد و از طرفی، بـه افزایش دقت و توجه بازیکنان کمک میکند. تعداد افراد دراین بازی باید بیشتر از حداقل پنج نفر باشد تا بتوان بازی را شروع کرد.
9. قایم باشک
بازی های محلی و قدیمی ایرانی
کمتر کسی را می توان پیدا کرد کـه در دوران بچگی، بازی قایم باشک را انجام نداده و خاطره‌هاي مفرحی از ان بـه یاد نداشته باشد. قایم باشک بازی سرعت عمل، دقت و جایگیری مناسب اسـت.
دراین بازی، حداقل باید 3 نفر حضور داشته باشند و یک نفر بـه‌عنوان گرگ انتخاب شود. گرگ باید چشم بگذارد و از یک تا صد شروع بـه شمارش کند. در طول این زمان، سایر بازیکنان باید خودرا در محلی قایم کنند، بـه‌گونه‌اي گرگ نتواند ان‌ها بیابد.
نخستین نفری را کـه گرگ محل وی را پیدا کند، نفر بعدی برای چشم‌گذاشتن خواهد بود. همچنین اگر بازیکنی بتواند دور از چشم گرگ خودرا بـه محل چشم‌گذاشتن برساند، برنده معرفی میشود. در قایم باشک، بـه‌عنوان یکی از جذاب‌ترین بازی هاي محلی، سرعت عمل و ابتکار بسیار مهم اسـت.
10. گردو، شکستم
یکی از ساده ترین ودر عین حال چالش‌برانگیزترین بازی هاي بومی و محلی، بازی مفرح “گردو، شکستم” اسـت؛ یک بازی دونفره کـه سبب افزایش تعادل در بازیکنان می شود. این بازی اغلب در بین بچه‌ها پرطرفدار اسـت ودر پایان، هیجان بـه جایی میرسد کـه ممکن اسـت موجب کشمکشی دوستانه و جذاب شود.
در گردو، شکستم، بـه‌عنوان یکی از بازی هاي محلی، یک خط طولی انتخاب میشود و دو بازیکن در ابتدا و انتهای خط قرار میگیرند. هر بازیکن یک پا رو بـه نوبت جلو می‌آورد و هم زمان میگوید: گردو، و بازیکن مقابل نیز با انجام عمل مشابه میگوید: شکستم.
این عمل قدم بـه قدم تا جایی پیش می رود کـه پای شرکت‌کنندگان بهم میرسد و مشخص خواهد شد کدام یک پای دیگری را لگد خواهند کرد و بـه‌عنوان برنده بازی شناخته می شود.
11. آسیاب بچرخ
آسیاب بچرخ نمونه بهترین بازی هاي بومی ایرانی و بازی هاي محلی برای تقویت مهارت‌هاي حرکتی و رشد هوش اجتماعی آنان بـه حساب می آید. دراین بازی، چند نفر از بچه‌ها دور هم جمع می شوند و دست یک دیگر را نگه می‌دارند. سپس لیدر یا رهبر گروه ؛ دستورهایی چون آسیاب بچرخ، آسیاب بخواب، آسیاب بشین، آسیاب پاشو و… میدهد و بازیکنان این جمله‌ها را اجرا می کنند.
گاهی لیدر از بچه‌ها میـــخواهد حرکات را تندتر انجام دهند کـه سبب ذوق و حرکت بیشتر آنان می شود. از طرف دیگر، هر چه تعداد بچه‌هاي بیشتری در آسیاب بچرخ شرکت کنند، هیجان و اشتیاق بیشتری بر فضای بازی حاکم می شود.
12. بخچه گرک
بخچه گرک از بازی هاي محلی و ایرانی محسوب می شود کـه متعلق بـه شهر شوشتر اسـت. این بازی را در سایر شهرها با نام “دست رشته” انجام می دهند. در بخچه گرک، بـه تعداد بالایی از بازیکنان نیاز اسـت تا علاوه بر هیجان بسیار، روال بازی نیز بـه‌خوبی انجام شود.
فرایند بازی بـه این‌گونه اسـت کـه یک نفر در خارج از گود و محوطه می ایستد و سایر افراد توپ یا بقچه‌اي را در بین خود جابجا میکنند. فرد خارج باید تلاش خودرا در جهت گرفتن بقچه از آنان بـه کار بگیرد.
مطالب مشابه: معرفی بازی های محلی استان لرستان
در پایان
بالغ بر 150 نوع بازی سنتی در ایران وجود داشته کـه بـه مرور زمان و تغییر شیوه‌هاي زندگی، نسل امروز با بسیاری از آن ها بیگانه اسـت. این بازیها در دو گروه فضای باز و فضای بسته تقسیم‌بندی شده و این امکان را برای افراد مهیا می‌کرده‌اند کـه در هر مکان و شرایطی بتوانند از اوقات خود بهترین بهره را ببرند.
