در ایران ضرب المثل هاي زیادی از قدیم تا بـه امروز بوده اسـت. نمونه هاي جالب ضرب المثل ایرانی ، مخصوصا در قدیم تمامی جواب دادن ها بـه طرف مقابل بـه صورت ضرب المثل بوده اسـت.
یا مواقع خاصی کـه میخواستند محترمانه تیکه بـه فردی بندازند از ضرب المثل استفاده میکردند و فقط هم برای تیکه و جوابگویی نبوده یک نوع پاسخگویی با ضرب المثل بوده اسـت .
خیلی ها هم با ضرب المثل هاي طنز برای دورهمی یا برای جواب هاي خوب هم استفاده میکردند. ولی این دوره از زمان بسیار کم شده اسـت ولی هنوز کم و بیش جریان دارد.
دراین مطلب بـه کمک مجله تالاب انواع مدل هاي گوناگون ضرب المثل را برای شـما عزیزان تهیه کرده ایم.
یک پا پیش و یک پا پس بگذاشتن
یعنی بین دوراهی بودن
***
دهنش آستر دارد
بـه کسی گفته می شود کـه خوراکیهای خیلی داغ را بـه اسانی بخورد
مطلب مرتبط: بهترین ضرب المثل های ایرانی | 50 ضرب المثل کوتاه ایرانی زیبا
دل دادن و قلوه گرفتن
منظور ان اسـت کـه آن قدر محو در سخنان کس شدن و شیفته او گشتن
***
درخت هرچه بارش بیشتر سرش پایین تر
هر کس رتبه و دانش فزونی یابد افتاده تر می شود
***
سری کـه درد نمی کند
دستمال نمی بندند
***
در همیشه بـه یک پاشنه نمی گرده
دنیا این جور نمی ماند
***
در خانه ات را ببند , همسایه ات را دزد نکن
مواظب مالت باش تا بـه کسی تهمت دزدی نزنی
***
دانا داند و پرسد نادان نداند و نپرسد
در مورد کسانی گفته می شود کـه از دانایی و هوشیاری
زیاد سئوال می کنند و آدم نادان نمیداند و نمی پرسد
***
خوشا چاهی کـه آب از خود برآرد
در مورد کسانی اسـت کـه خودشان از خود جوهری دارند
***
خرس در کوه بوعلی سیناست
کسی کـه سواد کم دارد , در برابر بیسوادان می شود
گفت کـه او دانشمند روزگار اسـت
***
خر کـه جو دید کاه نمی خوره
در مورد کسانی گفته می شود کـه بهره فراوان ببرند با بهره کم نسازند
***
خانه اگر پر از دشمن باشد بهتره تا خالی باشد
اگر خانه خالی باشد یا در ان افراد کم باشند مورد حمله دزدان شود
***
حیف از طلا کـه خرج مطلا کند کسی
پول و هزینه زیادی صرف کسی شود کـه کاره ایی از آب در نیاید
***
حوض نساخته , قورباغه پیدا شد
در مورد کسی اسـت کـه کاری برای جائی انجام نداده
ولی برای آنجا میـــخواهد رئیس و مدیر انتخاب کند
***
حرف راست را باید از بچه شنید
صحبت درست را کـه کودک می گوید صحیح اسـت
***
حرف حساب جواب نداره
درست گفتن مسئله اي در باره حق کسی
***
جیبش را تار عنکبوت گرفته اسـت
مواقعی گفته می شود کـه کسی بی پول باشد
***
جهود دعاش را آورده
وقتی کسی پیش دیگران محبوب می شود
***
جنگ زرگری
جنگ و جدال دروغین کـه برای گول زدن باشد
***
فلفل نبین چه ریزه بشکن ببین چه تیزه !
معنی : هیچ گاه از ظاهر کسی نمی توان قضاوت کرد
***
شتر در خواب بیند پنبه دانه ؟
معنی : کنایه از آدمی اسـت کـه آرزوهای دور و درازی دارد
***
جایی رفت کـه عرب نی انداخت
کنایه از این اسـت کـه بازگشتی ندارد
***
توی دعوا نان و حلوا خیر نمیکنند
توی شلوغی کسی بـه فکر کسی نیست
***
وجود یکی اسـت ولی شکم دوتاست
معنی : یعنی دو نفر هر چقدر بـه یک دیگر نزدیک باشند بازهم از هم جدا هستند.
***
یک پاش لب گور اسـت
معنی : پیر اسـت
***
از ماست کـه بر ماست
در موردی گفته می شود کـه شخصی از نزدیکان خود آسیب ببیند.
***
از این ستون بـه ان ستون فرج اسـت
این ضرب المثل را هنگامی بـه کار می برند کـه فردی ناامید اسـت
و وی را دلداری می دهند کـه در اندک فرصتی راه چاره پیدا می شود.
«فرج بـه معنای گشایش در کار و رفع مشکل»
***
آستین نو بخور پلو
در موردی گفته می شود کـه افراد نادان
را در لباس کهنه تحویل نمیگیرند و نادانان ظاهرساز را بر صدر مینشانند.
***
آسه برو آسه بیا کـه گربه شاخت نزند
یعنی برای ان کـه آسیبی متوجه تو نشود، نباید جلوی چشم دیگران عرض اندام کنی
***
آش نخورده و دهن سوخته
وقتی کسی را متهم بـه گناهی کنند ولی ان فرد گناهی نکرده باشد
***
طاووس را بـه نقش و نگاری کـه هست خلق تحسین کنند و او خجل از پای زشت خویش.
معنی : ظاهر بینی افراد
***
وفاداری مدار از بلبلان چشم کـه هردم بر گلی دیگر سرآیند.
معنی : بی وفایی
***
عروس تعریفی آخرش شلخته در میآید
معنی : دوری از تکبر ویا خودتعریفی
***
فلانی اجاقش کوره
معنی : منظور از کسی اسـت کـه بچه دار نمی شود
***
وقت نداره سرشو بخارونه
معنی : منظور آنست کـه گرفتار اسـت
***
قرآن بر سرزبان اسـت و در بین جان
معنی : دیانت
***
عطای وی را بلقای او بخشیدم
معنی : در مورد افردای کـه خیر و شر انها یکی اسـت
***
فرق اسـت میان آنکه یارش در بر آنکه دو چشم انتظارش بر در
معنی : انتظار
***
شاهنامه آخرش خوش اسـت
معنی : همیشه در اول کار نباید قضاوت کرد
***
سیر بـه پیاز میگه پیف پیف چقدر بو می دی
معنی : کنایه بـه کسی اسـت کـه خود پر از عیب و اشکال اسـت
ولی عیب کوچک دیگران را بزرگ جلوه دهد.
***
قصاص دراین دنیاست
معنی : یعنی هر کس نتیجه اعمال خودرا در زندگی میبیند
***
گاومون زائیده!
معنی : دردسر بـه سراغ آدم آمدن
***
ضرب، ضرب اول!
معنی : در مبارزه ان کسی برنده اسـت کـه ضربه اول را زده باشد
***
با پنبه سر بریدن
با نرمش و زیرکی بـه کسی صدمه ردن،
دشمنی و خصومت پنهان از طریق دوستی.
***
با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین نمی شود
با حرف زدن کاری درست نمی شود باید تنبلی را کنار گذاشت و اقدام کرد
***
با خودش هم قهر اسـت
بـه آدم اخمو و عبوس و ترشرو میگویند
***
باد آورده را باد میبرد
مال یا چیزی کـه مفت و بدون زحمت بدست آمده باشد راحت هم از دست میرود
***
با دست پس میزنه با پا پیش میکشه
کسی کـه رفتار دوپهلو داشته باشد یعنی در ظاهر از چیزی
یا کسی دوری و خودداری کرده و بیمیلی نشان دهد
اما در واقع بـه ان تمایل داشته باشد.
***
با دمش گردو میشکنه
نهایت خوشحالی «اشاره بـه موش در هنگام یافتن گردو»
***
باران آمد ترکها هم رفت
هنگامی کـه گذشت زمان موجب از یاد رفتن
بدیها و سوابق زشت کسی شود.
***
بار کج بـه منزل نمیرسد
با تقلّب و نیرنگ و خلاف نمی توان کاری
از پیش برد و یا ان کار نتیجه خوبی ندارد.
***
باری بـه هر جهت
کار سر همبندی و از سر بیعلاقگی.
***
بازار شام
کنایه از جای بسیار شلوغ و آشفته.
***
آشپز کـه دوتا شد، آش یا شور میشه یا بینمک
یعنی وقتی قرار باشد دو نفر در کاری شریک شوند، حتماً ان کار را خراب میکنند.
«درست انجام ندادن وظیفه در کار گروهی»
***
مطلب مرتبط: 40 ضرب المثل قرآنی زیبا و آموزنده
آفتابه لگن هفت دست، شام و ناهار هیچی
وقتی در جور کردن مقدمات کاری افراط کنند
ولی خود کار را بـه درستی انجام ندهند.
***
اگر دعای بچهها اثر داشت، یک معلم زنده نمیماند.
این ضرب المثل را وقتی بـه کار می برند
کـه کسی درباره تأثیر دعای فرزندان چیزی بگوید.
***
اگر پیش همه ی شرمنده ام، پیش دزده رو سفیدم!
وقتی آدم بیگناهی امکان دفاع از خودرا نداشته باشد، می گوید:
“اگر پیش همه ی شرمندهام، پیش دزد روسفیدم.”
***
ان را کـه حساب پاک اسـت، از ارزیابی چه باک اسـت؟
یعنی کسی کـه بـه دیگران خیانتی نکرده اسـت،
با اینکه بخواهند بـه اعمال او رسیدگی کنند، مشکلی ندارد.
***
هر کـه با بزرگان ستیز و خون خود ریزد!
معنی : پا از گلیم خود دراز کردن
***
ضعیفی کـه با قوی دلاور کند یار دشمن اسـت در هلاک خویش
معنی : هرکس باید بـه توان خودش کاری را انجام دهد.
***
یاسین بـه گوش خر خواندن
معنی : پند بی فایده بـه کسی دادن
***
سالی کـه نکوست از بهارش پیداست
معنی : مواقعی گفته می شود کـه کاری بر وفق مراد باشد
***
ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه اسـت
معنی : ارزش وقت را دانستن
***
یک چشم گریان و یک خندان
معنی : در مورد کسی گویند کـه دو گانه عمل می کند.
***
هر پستی، بلندی دارد
معنی : بعد از هر سختی سهولت هست.
***
دهنش بوی شیر میدهد
معنی : بی تجربگی فرد
***
با زبان بیزبانی
با رفتار و عمل و با اشاره غیر مستقیم منظور خودرا بـه کسی فهماندن.
***
باز ته خیار تلخ شد
حرف کسی کـه اشتباه و خطایی از او سر زده
و کار یا چیزی بد و خراب از آب در آمده باشد
و از او ایراد گرفته باشند
مشخص شدن ماهیت کسی کـه علیرغم
سرشتش نمیخواسته کار درستی را انجام دهد
و نتیجهاش معکوس باشد.
***
بازی اشکنک داره سر شکستنک داره
در بازی خواه ناخواه بـه انسان آسیب هم میرسد.
انجام هر کاری با خطرات و مشکلاتی همراه اسـت.
***
باغ تفرج اسـت و بس، میوه نمیدهد بـه کس
کنایه از دنیا و یا هر چیز و هر کس دیگری
کـه ظاهری زیبا و فریبنده داشته باشد
اما مفید و سودمند نباشد و ارزش امید بستن نداشته باشد.
***
بالا آن جاست کـه بزرگ نشسته باشد
برای انسان بزرگ و متشخص بالا و پائین مجلس تفاوت نمی کند
ودر واقع هر جا کـه او نشسته باشد همانجا بالا و صدر مجلس اسـت.
***
بالاتر از سیاهی رنگی نیست
آخرین حد هر چیز بد و یا خطرناک کـه دیگر بدتر و خرابتر از ان وجود نداشته باشد
ودر ان مرحله قید همه ی چیز را بزنند
و خودرا برای بدترین حالت ممکن آماده کنند.
***
بالاتو دیدم، پائینت را هم دیدم
اشاره بـه چاخانبازی و دروغگویی کسی؛
روزی گدایی در خانهاي را زد،
صاحبخانه کـه روی پشت بام بود گفت:
اگر پائین بودم چیزی میدادم.
دفعه دیگر وقتی گدا آمد و چیزی طلب نمود صاحبخانه گفت:
اگر در بالاخانه بودم برایت میآوردم و گدا گفت
بالا خانهاش را اجاره داده
عقل و شعور و معرفت را از دست داده، دیوانه شده
***
بالای چشمت ابروست
بـه افراد پر توقع کـه زود از هر حرفی ناراحت میشوند حتی نمی توان گفت: بالای…
***
تو بگی ف من میگم فرح زاد
موقعی گفته می شود کـه کسی بخواهد از هوش خود تعریف کند
***
ترمزش را بپیچ
عصبانی مشو
***
تا گوساله گاو شود دل مادرش آب شود
تا زمانی کـه پسر مثل پدر گردد جگرها خون شود
***
تا ابله در جهان اسـت مفلس در نمی ماند
از نادانی دیگران سود بردند
***
مطلب مرتبط: انواع ﺿﺮﺏ ﺍﻟﻤﺜﻞ ﺟﺎلب ﺣﯿﻮﺍﻧﺎﺕ | مثل های خواندنی حیوانات و پرندگان
هر کـه آمد عمارتی نو ساخت رفت و منزل بدیگری پرداخت
معنی : بی وفابودن روزگار
***
هشتش گرو نهش اسـت
معنی : آه در بساط ندارد.
***
فکر نان کن کـه خربزه آب اسـت
معنی : دل بـه چیزهای بیهوده نبستن
***
اون وقت کـه جیکجیک مستونت بود، یاد زمستونت نبود؟
یعنی ان موقع کـه باید خودت را برای روزهای سخت آماده بکنی، بـه بی خیالی و خوش گذرانی مشغول بودی.
***
باد آورده را باد میبره
هرگاه ثروت و مالی بدون زحمت نصیب کسی شود، آن را بادآورده می گویند.
***
با طناب کسی توی چاه رفتن
ضرب المثل با طناب کسی در چاه رفتن بـه این معنی اسـت
کـه با امید فردی کـه هیچ لیاقتی ندارد نباید راه پیش برد.
***
بـه قاطر گفتند: بابات کیه؟ گفت: آقا داییم اسبه.
در مورد اشخاصی گفته میشود کـه میخواهند
با پارتی بازی و بـه واسطه اقوام خود بـه جایی برسند.
***
بشنو و باور نکن
وقتی کسی حرف بیهوده می زند تا دیگران را فریب دهد
یا سرشان را گرم کند، گفته می شود کـه بشنو و باور مکن!
***
بیلش را پارو کرده
بـه آدم سادهلوحی کـه برای رسیدن بـه هدفی تلاش کند،
اما در آخرین لحظه بـه دلیل نادانی و سادگی
موفقیت و موقعیتش را از دست بدهد،
میگویند بیلش را پارو کرده اسـت
***
بین همه ی پیامبرها جرجیس انتخاب کرده
این ضرب المثل زمانی استفاده میشود
کـه کسی از میان چیزهای مهمتر و مشهور،
چیز گمنامی را انتخاب کند یا چیزی را پیدا کند کـه مناسب حال او نباشد.
***
پایت را بـه اندازه گلیمت دراز کن
بـه اندازهاي کـه توانایی داری توقع داشته باش
***
چاه کن همیشه ته چاه اسـت
یعنی کسی کـه توطئه می کند تا دیگران را بـه دردسر بیندازد،
خودش دچار دردسر و گرفتاری می شود.
***
چه خوشه میوه فروشی، کس نخره خودت بنوشی.
این مثل را درباره خوراکی فروشان بـه طنز و طعنه بـه کار میبرند.
***
بزک نمیر بهار میاید کمبزه با خیار می یاد
وعده سر خرمن بـه کسی دادن
***
برای کسی بمیر کـه برات تب کنه
برای کسی ناراحت باش کـه بـه دردت بخورد
***
برای شیطان پاپوش می دوزد
خیلی مزور و حیله گر اسـت
***
باید گذاشت در کوزه آبش را خورد
دیگه نباید فکر ان را کرد
***
بادنجان بم آفت ندارد
کنایه از این اسـت کـه یک أدم زشت خو دیرتر می میرد
***
با کسی کـه علی گفت عمر نمیگوید
با کسی کـه دوست شد دشمنی نمی کند
***
اگر خواهی اندوهگین نباشی , حسود مباش
حسادت باعث غم و غصه می شود
***
وی را با صد من شکر هم نمی توان خورد
در موردی گفته می شود کـه کسی فیافه زننده و تلخی داشته باشد
***
انگشت کوچک فلانی هم نمی شود
در مقایسه خیلی اختلاف اسـت
***
اسب را گم کرده پی نعلش میگردد
کار اصلی را رها کردن و بـه حاشیه پرداختن
***
در ایران مخصوصا زمان هاي قدیم استفاده از حکایت و داستان و ضرب المثل بسیار رایج بوده اسـت و یکی از سرگرمی هاي قشنگ مردمان ان زمان بوده اسـت حال دراین زمانه هم استفاده می شود ولی بسیار کم رنگ شده اسـت و کاش این اتفاق هاي قدیم مانند حکایت و داستان و ضرب المثل دوباره دراین زمان بیشتر می شد، مجله تالاب سعی کرد گلچینی از بهترین ضرب المثل ها رو برای شـما تهیه کند کـه خیلی از جملاتش با معنا اسـت انشالل… مورد استفاده قرار بگیرد.