شب یلدا یکی از بلند ترین شب هاي ایران و دنیا است که تقریباً حدود یک دقیقه نسبت به شب هاي دیگر بلند تر است در ادامه میتوانید با آداب و رسوم هاي متمایز شب یلدا در کردستان تالاب را دنبال نمایید.
شب یلدا را در کردستان «شهو چله» «شب چله» یا «شهو زمسان» «شب زمستان» مینامند. شبی که پیش از فرا رسیدناش، هیجان و شور خاصی را در بین مردم برمیانگیزد.
اصلیترین خصوصیت شب چله، گردآمدن خانوادهها با هماهنگی قبلی درکنار هم است به صورتی که طبق معمولً یک هفته قبل آن مشخص می شود که شب چله این سال در خانه چه کسی جمع شوند.
به گزارش تالاب درخانوادههایي که پدر، در قید حیات باشد طبق معمولً فرزندان با عروسها و دامادها شب چله را در آنجا میگذرانند. اما چون خانواده پدرخانوم پدر شوهر مطرح است طبق معمولً نوبت را رعایت مینمایند. اما به هر صورت که باشد اصل بر جمع شدن چند خانواده درکنار هم است.
برگزاری مراسم یلدا، آیینی خانوادگی است و گردهماییها به اقوام و دوستان نزدیک محدود می شود، بی خيال برای جوانان نسل امروز کرسی گذاشتن، کنار یا دور کرسی نشستن نیاز به توضیح و وصف دارد.
در زمستانها، استفاده از کرسی برای گرم کردن خانه و دور کرسی نشینی طبق معمول از شب یلدا، اولین شب زمستان، آغاز میشد و تا پایان چله بزرگ – ودر بعضی خانواده ها تا پایان چله کوچک – ادامه داشت. اعضای خانواده از کوچک و بزرگ، دور کرسی، که روی آنرا میوه و آجیل پوشانده بود، مینشستند.
رسوم شب یلدا در کردستان
سنندجیها چند ماه قبل از شب چله، خربزههاي کوچکی راکه از روستای سراب قامیش تهیه میشود را در تفاله سرکه می اندازند تا برای این شب کالَک تورش «خربزه ترش» که از اصلیترین موارد سفره است را داشته باشند.
همینطور چند ماه قبل از زمستان، خوشههاي انگور را در زیرزمین یا در سایه، نخ کرده و از سقف آویخته می کنند که به آن «آنو» «با نون مفخم» میگویند.
غذای این شب عموماً دلمه برگ مو و کلم است که گوشت را لابه لای آن می گذراند. سفره شب چله علاوه بر دلمه، حاوی رب انار و شیره انگور، دوغ، ماست، روغن و کره محلی، پیاز و خربزه ترش است.
<p “>
غذای مخصوص شب یلدا در کردستان
امروزه درکنار دلمه برگ مو و کلم، دولمه فلفل سبز و بادمجان نیز تهیه میشود. بعد از صرف شام، کالَک ترش را قاچ کرده و میل می کنند. بعد از خوردن غذای چرب و سنگین شب چله، میل کردن این خربزهي ترش، هضم غذا را راحت نموده و باعث میشود بقیه شب نیز بتوان از تنقلات متنوع و میوههاي رنگارنگ شب چله نیز استفاده کرد.
در کردستان، در هر محلهاي اگر خانوادههایي وجود داشته باشند که استطاعت مالی مناسبی برای برگزاری این مراسم نداشته باشند، از طرف دیگران برایش شام برده می شود.
هم چنین چون در بازار کالَک تورش به تعداد کافی نیست و طبق معمولً گران است، اگر زن خانه، در همسایگی یا در فامیل بداند زن بارداراي وجوددارد، حتما ازآن خربزه ترش برایش خواهد برد. هم چنین دراین شب اگر همسایهها مایل باشند از خوراکی که تهیه کردهاند به هم دیگر میدهند که به آن «کاسه هاوسا» میگویند.
به گزارش تالاب در گذشته قبل از خوردن یا بعد از صرف آن، بزرگان فامیل حکايتها، متلها و افسانههاي قدیمی تعریف می کردند. امروزه در روستاها، حکایتگویی همچنان پابرجا مانده و پدربزرگها و مادربزرگها حکايتهایي مثل «خاتون زمهریر» را برای نوههایشان دراین شب طولانی و تاریک و سرد زمستانی تعریف می کنند. هم چنین در گذشته خواندن شاهنامه، گلستان و بوستان و اسکندرنامه متداول بوده است.
سپس نوبت به خوردن تنقلات و خشکبار می رسد. انجیر خشک، برگ گلابی، برگ زردآلو، هستهي زردآلو که همراه با سماق حرارت دیده، توت خشک، تخمه بو داده کدو، و هم چنین گندم برشته که با شیره گز مخلوط شده و به صورت گلولههاي کوچکی درآمده از جمله خشکبارهای شب چله است.
اما میوههاي شب چله که حاوی هندوانه، سیب، گلابی، به، انار و «آنو» می شود از ضروریات شب چله است. در بعضی از خانوادهها برای خوردن میوههاي شب چله سفره می اندازند ودر بعضی دیگر به روند امروزی است. هندوانه از جمله میوههایي است که حتما باید سر سفره باشد و چون فصل آن سر رسیده طبق معمولً هندوانههاي خوبی از آب درنمیآیند.
خوردن هندوانه به نوعی وداع و خداحافظی با فصل گرماست و پیشوازی از زمستان قلمداد می شود. هم چنین در باورها محلی خوردن آنرا دراین شب باعث قوی شدن بدن در برابر بیماریهاي زمستان می دانند.