تاریخچه بانک ملی ایران

تاریخچه بانک ملی

بانک ملی ایران، یکی از بانکهای دولتی ایران است، که درسال ۱۳۹۵ با درآمدی بالغ بر ۳۶۴٫۶۵۷ میلیارد ریال، از نظر میزان درآمد سالیانه، به‌عنوان بزرگ ترین شرکت ایرانی معرفی شده‌است.

بانک ملی ایران تا پایان سال مالی ۱۳۹۵ با دارایی خالص ۷۶٫۶ میلیارد دلار و شبکه گسترده‌اي از ۳٫۳۲۸ شعبه بانکی، بعنوان بزرگ ترین بانک ایران بر پایه میزان دارایی‌ها شناخته شد.

برند بانک ملی ایران درسال ۱۳۹۲ در دهمین جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران بعنوان یکی از ۱۰۰ برند برتر ایران شناخته شد.

تاریخچه

پیشنهادتشکیل بانک به شکل جدید اولین بار درسال ۱۲۵۸ هجری شمسی«۱۲۹۶ ه‍ – ق» توسط حاج محمد حسن امین دارالضرب ملقب به امین الضرب یکی از صرافان بزرگ تهران به ناصرالدین شاه قاجار ارایه شد و نهایتا درسال۱۲۷۸ هجری شمسی بانک شاهنشاهی ایران تاسیس گردید.

پس از استقرار مشروطیت هنگامیکه دولت از مجلس شورای ملی اجازه استقراض خارجی خواست، احساسات ملی که از وامهای گذشته و رفتار بانکهای بیگانه جریحه دار شده بود به هیجان آمد و نمایندگان مردم به منظور قطع نفوذ سیاسی و اقتصادی بانکهای مذکور ودر ترمیم وضع مالی خزانه ضمن مخالفت با استقراض خارجی تأسیس بانک ملی را خواستار شدند، و جمعی از بازرگانان و صرافان متعهد مشارکت دراین بانک شدند ودر آذرماه ۱۲۸۵ با اعلانی که مبین احساسات عمومی و علاقه مردم به تأسیس یک بانک اعتباری ملی در ایران بود، انتشار یافت.

در روز ۲۳ آبان ۱۲۸۵ میرزا ابوالقاسم ناصرالملک وزیر مالیه وقت مظفرالدین شاه در مجلس شورای ملی حاضر شد و از اوضاع نابسامان مالی کشور خبرداد و پیشنهاد داد که دولت برای رفع این مشکل مبلغی از کشور های اروپایی وام دریافت کند که با مخالفت شدید نمایندگان مواجه شد. نمایندگان پس از شور و پیگیری در روز ۹ آذر ماه همان سال با تأسیس بانکی که بتواند برای کشور سود داشته و با سپرده‌هاي مردم به نفع کشور و مردم کارکند موافقت کردند. خبر تشکیل بانک ملی با سرمایه ۱۵ میلیون «۳۰ کرور» قابل افزایش به ۵۰ میلیون تومان با وجد و شعف عموم ملت روبه‌رو شد.

پس از پایان جنگ جهانی اول و خروج اشغالگران از ایران، سرانجام قانون تأسیس بانک ملی ایران در جلسه مورخ ۱۴ اردیبهشت ۱۳۰۶ به تصویب مجلس رسید و اساسنامه بانک در ۱۴ تیر ماه ۱۳۰۷ مورد تصویب کمیسیون مالیه مجلس قرار گرفت ودر روز سه شنبه۲۰ شهریور ۱۳۰۷ بانک ملی ایران در تهران رسماً کار خودرا آغاز کرد.

اولین مدیر عامل بانک ملی پزشک کورت لنیدن بلات [[Kurt Lindenblatt]] و معاون او فوگل به همراه ۷۰ کارشناس از کشور کشور آلمان به ایران آمدند.

بر حسب اساسنامه بانک، بانک ملی ایران به‌صورت یک شرکت سهامی دارای شخصیت حقوقی شناخته شد و تابع قوانین تجاری تلقی گردید.

سرمایه اولیه بانک ۲۰ میلیون ریال بود که فقط ۸ میلیون آن پرداخت شد ودر سال ۱۳۱۴ سرمایه بانک به ۳۰۰ میلیون ریال ودر سال ۱۳۳۱ به دو میلیارد ریال افزایش یافت که تمام آن پرداخت شده‌است. این سرمایه در حال حاضر با افزایشی که درسال ۹۵ داشت بالغ بر ۱۸۷ هزار میلیارد ریال میباشد.

با توجه به این که در آن تاریخ متخصصین بانکی در ایران وجود نداشت بموجب قانونی اجازه استخدام اتباع سویسی یا آلمانی بمنظور اداره بانک داده شد. تعداد کارکنان بانک در روز افتتاح اعم از ایرانی و آلمانی از ۲۷ نفر تجاوز نمی کرد در حال حاضر تعداد کارکنان بانک ملی ایران بالغ بر ۴۵ هزار نفر است.

در ابتدای تأسیس بانک علاوه بر شعبه مرکزی دو شعبه در بازار تهران و بندربوشهر که مهم‌ترین بندر بازرگانی آنروز ایران بود تأسیس گردید.

اولین نمایندگی بانک در بيرون از کشور درسال ۱۳۲۷ در هامبورگ تأسیس شد.

بر روی سکه ۲۰ ریالی پهلوی با دو تصویر آمده‌است: دریک طرف تصویر رضا پهلوی با نوشته صحبت رضاشاه: تأسیس بانک ملی ایران یکی از آرزوهای دیرینه ملت من بوده‌است ودر طرف دیگر با تصویر محمدرضا پهلوی با نوشته: تأسیس بانک ملی ایران یکی از پایه‌هاي حقیقی استقلال ایران بود.

موزه بانک ملی ایران

با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری در روز ۲۱ تیر ۱۳۹۶شمسی، موزه بانک ملی ایران افتتاح شد. موزه بانک ملی ایران، با مجموعه‌اي از آثار و اشیای نفیس و کهن به‌ویژه گنجینه‌هاي بانکداری از سنوات مختلف تاریخی ایران، در ساختمان صندوق پس‌انداز افتتاح شد.

از آنجا که بانک ملی ایران دارای اشیای قدیمی از دوره هخامنشیان، ساسانیان و آثار گرانبهای هنری ازجمله تابلوهای نفیس نقاشی، خط، فرش و مسکوکات است. نمایش ادوات و ابزارهای تاریخی و قدیمی بانکداری و همچنین هدایای کشور های مختلف در طول فعالیت بانک ملی ایران، از دیگر اهداف راه‌اندازی موزه بانک ملی ایران است.

ساختمان صندوق بانک ملی ایران، سال ۱۳۰۷ خورشیدی در خیابان فردوسی تهران ساخته شد ودر ۲۰ آذر ۱۳۷۹ به عدد ۲۹۳۰ در آثار ملی ایران به ثبت رسید. این ساختمان را معماری آلمانی به‌نام هنریش با الهام‌گیری از بناهای به‌جای‌مانده از دوره هخامنشیان و تلفیق معماری ایرانی و معماری اروپا طراحی کرد. دراین موزه مجموعه کاملی از هدیه‌هاي تاریخی بانک، افزارهای دفتری و دستگاه چاپ اسکناس، عکس‌هاي کهن، سکه و اسکناس‌هاي کهن و افزارهای تشریفاتی بانک در دسترس بازدید عموم قرار می گیرند.

چاپ اسکناس

 

در تاریخ ۲۲ اسفند ۱۳۱۰ مجلس شورای ملی حق چاپ اسکناس رابه مدت ۱۰ سال به بانک ملی ایران واگذار کرد و مقرر گردید تا پس از انقضای این مدت، در صورتی که این حق لغو نشود، بهمین ترتیب برای دوره‌هاي ده ساله بعد نیز عمل شود.

سرانجام اولین اسکناس‌هاي بانک ملی در اول فروردین ماه سال ۱۳۱۱ ش انتشار یافت. ازآن تاریخ تا سه ماه، اسکناس‌هاي بانک شاهنشاهی و بانک ملی هم زمان رواج داشتند و از اوایل تیر ماه آن سال اسکناس‌هاي بانک ملی به صورت تنها پول کاغذی ایران درآمد.

بانک ملی ایران تا سال ۱۳۳۹ بنابر نیازهای اقتصادی کشور، اقدام به نشر اسکناس می کرد، ولی در آن سال، با تأسیس بانک مرکزی ایران، حق انحصاری نشر اسکناس به این بانک محول شد، که تا کنون ادامه دارد.

سرمایه

بانک ملی ایراناز همان ابتدای تأسیس، شکل شرکت سهامی عام را داشت و سرمایه اولیه آن یعنی ۲۰ میلیون ریال به بیست هزار سهم هزار ریالی «۱۳٫۵۰۰ سهم بانام و ۶٫۵۰۰ سهم بی‌نام» تقسیم شده بود. اما درسال ۱۳۱۷ انتقال سهام بانک به سهامداران غیردولتی ممنوع شد. سرمایه بانک ملی ایران درسال ۱۳۱۴ به ۳۰۰ میلیون ریال ودر سال ۱۳۳۱ به ۲ میلیارد ریال افزایش یافت.

بانک ملی با توجه به محدودیت‌هاي نظام بانکی تا پیش از سال ۱۳۳۵ کلیه وظایف بانک مرکزی در اقتصاد را نیز به عهده داشت. پس از تأسیس بانک مرکزی ایران وظایف مزبور به این بانک واگذار گردید. آخرین سرمایه ثبتی بانک ملی در خرداد ماه ۱۳۹۶ به ۱۹۸ هزار و ۵۶۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال بوده‌است.

تحریم

 

ایالات متحده ایالات امریکا از سال ۲۰۰۷ و اتحادیه اروپا از سال ۲۰۰۸ بانک ملی را مورد تحریم قرار دادند، که در پی آن، اتحادیه اروپا دستور تعطیلی دفاتر این بانک در اروپا را صادر کرد.

در قطعنامه تحریمی سازمان ملل در ایراناز این بانک بعنوان یکی از موسسات مظنون نام برده شد، که به طور مستقیم در تأمین مالی برنامه هسته‌اي و ساخت موشک‌هاي دوربرد برای جمهوری اسلامی ایران دست داشته‌است.

دادگاه عالی انگلیس درسال ۲۰۱۳ با صدور بیانیه‌اي اعلام کرد که تحریم اعمال شده علیه بانک ملی ایراناز طرف دولت انگلیس را لغو کرده‌است. همچنین بر اساس اعلام معاون امور ارزی و بین‌الملل بانک ملی ایران، مقام‌هاي پولی هنگ کنگ در تاریخ ۲۴ ژوئن ۲۰۱۶«۴ تیر ۱۳۹۵» محدودیت‌هاي نظارتی خودرا از شعبه هنگ کنگ برداشته اند.

بدهی‌ها و مطالبات

محمدرضا حسین‌زاده مدیرعامل بانک ملی ایران خبر داد دولت جمهوری اسلامی ایران بیش از ۲۲۰ هزار میلیارد ریال به بانک ملی ایران بدهکار است. درسال ۱۳۸۸ خبری از گفتگوی محمودرضا خاوری مدیرعامل این بانک با خبرگزاری ایسنا، مبنی بر بدهی ۵۰ هزار میلیارد ریالی دولت ایران به این بانک و عدم امکان دولت برای بازپرداخت این بدهی منتشر شد، ولی چندی بعد، خبر «عدم توان دولت برای پرداخت بدهی» توسط خاوری تکذیب شد.

منبع:wikipedia.org