غذای سنگین در شب و یا فکر و افکار چندان باعث خواب های پی در پی در افراد می شود .
خواب از حيث انچه كه انسان در خواب مي بيند و از جهت مقام و مرتبه وجودي انسان كه گيرنده و دريافت كننده آن صور مي باشد داراي اقسامي هست .
1- خوابي كه بسته به نوع مزاج بدني انسان يا خلقيات وي , مستند به اسباب خارجي طبيعي , مزاجي و يا اسباب داخلي يا اخلاقي و روحي انسان مي باشد. مثلا گفته شده كسي كه مزاجش گرم هست حركاتش مشوش و مضطرب بوده , خواب او هم پر از اضطراب هست . اين خواب آشفته مستند به مزاج بدني خواب بيننده مي باشد.
يا اگر كسي انساني يا فعلي را دوست داشته باشد آن را در خواب مي بيند و يا نسبت به شخص بغض و عداوت دارد در خواب با او جدال مي كند, اين جدال و همراهي با دوستان در خواب مستند به خلقيات و ملكات اخلاقي انسان هست .
2- خوابي كه به حوادث خارج از مسائل و مزاجي و خلقي , مربوط هست در اين نوع خواب نفس انساني از عالم دنيوي قبل و با دقت به سنخيتي كه با عالم مثال و عقل دارد با آن دو مرتبط مي گردد و اين نوع خواب گاهي صريح و واضح هست و تعبيرش آسان مي باشد
مثل خواب حضرت ابراهيم در كشتن فرزندش حضرت اسماعيل و گاهي غيرصريح و روشن هست كه ارجاع آن خواب به معناي اصلي خود مشكل و سخت هست . مثل خواب حضرت يوسف «ع ». و در مواردي خواب غيرصريح هست كه از اين نوع خواب به اصغاث احلام ياد مي كنند, يعني خواب های پريشان و آشفته .
به طور كلى خواب و رؤيا بر سه قسم هست، چنان كه رسول گرامى اسلام«ص» مى فرمايد:
«الرؤيا ثلاثة: بشرى من الله، و تحزين من الشيطان، والذين يحدث به الانسان نفسه فيراه فى منامه؛ خواب و رؤيا سه گونه هست. گاهى بشارتى از ناحيه خداوند هست، گاه وسيله غم و اندوه از سوى شيطان و گاه مسائلى هست كه انسان در فكر خود مى پروراند و آن را در خواب مى بيند»، «ميزان الحكمه، ج 4، ص 16، انتشارات مكتبه الاسلامى».
برخي از رؤياها ناشي از تأثير اسباب و عوامل خارجي مثل گرما و سرما و يا عوامل داخلي مثل مريضي و وضع مزاج و پر بودن معده و ناراحتي و … بر روي قوه متخيله انسان و در نتيجه رؤيا و خواب انسان مؤثر هست.
همچنين اخلاق و خصوصيات انساني تأثير زيادي در نوع تخيل انسان دارد مثل دوست داشتن شديد كسي يا كاري به همين جهت، اغلب خواب ها ناشي از تخيلات نفساني هست كه برآمده از همين تأثير اسباب و عوامل خارجي يا داخلي هست كه در حقيقت حاكي از كيفيت عمل و اثر اين اسباب هست و حقيقتي در پس آن نيست.
اما همۀ خواب ها اينگونه نيست بلكه خواب های صادقه و رؤياهايي هم هست كه كاشف ازحقايق و حوادث خارجي هست.
زمان خواب ديدن مثل سر شب يا وسط شب يا آخر شب يا بعد از نماز صبح فرق دارد. معمولاً خواب هاى صادقه نيمه هاى شب مى باشد و معمولاً خواب هاى بعد از نماز صبح قابل تعبير نيست، حتى فصل هاى سال هم در تعبيرخواب تأثير دارد؛ مثلاً فردى در پاييز ببيند كه درختان او ميوه كرده هست، اين دلالت بر ضرر وى دارد و اگر هنگام بهار ببيند دلالت بر منفعت او دارد.
حتى شخصى كه خواب مى بيند فرق دارد مثلاً اگر كاسب خواب ببيند كاسه شير مى نوشد دلالت بر كسب مال دارد؛ ولى اگر دانشجو و طالب علم چنين خوابى ببيند، دلالت به تحصيل علم دارد و… .
به هر ترتيب تشخيص اين كه چه خوابى صادق هست كار دشوارى هست و اساسا تعبير نمودن خواب جنبه الهامى دارد و با صفاى باطنى به دست مى آيد.
در هر صورت اگر رؤيا صادقه باشد بيانگر واقعيت هست و از قبل يا آينده به درستي خبر مي دهد و يافتن برخي پاسخ ها و دستيابي به منابع مي تواند از اين مشابه باشد.
نكته آخر آن كه خواب، به هر شكلي كه باشد هيچ گونه الزام و تكليفي براي انسان درست نمي كند مگر خواب پيامبران كه گاهي جنبه وحي دارد مثل خواب حضرت ابراهيم«ع» كه در قرآن كريم آمده هست «آيات 102 تا 110 سوره صافات».
به هر حال خواب های افراد بر حسب روحيات معنويشان تفاوت هايي با هم دارند كه برآمده از كردار و رفتارشان مي باشد؛ اگر با ايمان و عمل صالح زندگي كنند و در رعايت آداب ديني كوشا باشند قطعا خواب هايي كه مي بينند كه از صفاي باطني آن ها حكايت دارد و گاهي هم به ثمر مي نشيند و اگر در رعايت ديانت سست بوده و خداي ناخواسته اهل گناه باشند؛ خواب های مخوف و پريشان و بيهوده خواهند ديد كه مي تواند براي انسان هشدار دهنده باشد چنان كه خواب های مفید بشارت بخش هست.
تعبير خواب
با دقت به مطالب فوق نكته ای كه در زمينه تعبير خواب اهميت دارد اين هست كه هر خوابي كه ديده مي شود، كاملا شخصي هست و نيازمند تعبير خاص هست. هر كس تحت شرايط خاص و ريژه ای كه دارد ، خواب مي بيند ، بنابراين شخصا بايد به معبر رجوع نمايد و از تعبير خواب خود آگاه شود .
كتابهايي كه در اين زمينه وجود دارد احيانا شامل رواياتي در اين باب هست كه نمي توان گفت: تمامي آن ها به طور كلي معتبر نيستند، ولي در هر صورت از آن جهت كه خوابها شخصي میباشند و بايد به صورت خاص تعبير شوند، نمي شود به انها رجوع نمود و براي تعبير خواب حجيت ندارند.
در پايان تذكر اين نكته لازم هست كه براي رفع نگراني و در امان ماندن از خواب های پريشان و مهمتر ترك گناه، انجام امور ذيل تأكيد مي شود:
– هميشه با وضو و طهارت بودن.
– نماز اول وقت خواندن به طور مستمر و برنامه ريزي شده.
– به قدر توان و حال و حوصله با قرآن و دعا مأنوس شدن.
– صدقه فراوان دادن «هر چند اندك باشد به صورت مكرر».
– پرهيز از مجالس گناه و معاشرت با افراد گنه كار و كم ايمان.
– مطالعه كتب مفيد به ويژه كتب مذهبي.
– با وضو و طهارت بودن پيش از خواب.