فروش قبل از تحویل
-1 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: اِذَا اشْـتَرَیْتَ بَیْـعا فَلا تَبِعْهُ حَتَّى تَقْبِضَهُ.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: وقتى چیـزى خـریدى پیش از آنكه آن را تحویل بگیرى نفروش.
فروش كالاى معیوب
-2 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: اَلْمُسْلِمُ اَخُوا لْمُسْلِمِ وَلایَحِلُّ لِمُسْلِمٍ باعَ مِنْ اَخِیهِ بَیْعا فِیهِ عَیْبٌ اِلاّبَیَّنَهُ.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: مسلمان با مسلمان بـرادر است و جایز نیست به برادرش چیز معیوبى را بفروشد مگر آنكه به او اعـلام نماید.
غشّ در معامله
-3 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: یا صَاحِبَ الطَّعامِ، اَسْفَلُ هذا مِثْلُ اَعْلاهُ؟ مَن غَشَّ الْمُسْلِمینَ، فَلَیْسَ مِنْهُمْ.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: اى خواروبارفروش، زیر اینكالا همانند روى آن است؟ هركس به مسلمانان خیانت كند مسلمان نیست.
دخالت درمعامله مؤمن
-4 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: لایَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلى بَیْعِ اَخِیهِ.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: هیچ یك از شما وارد معامله برادر دینى خود نشود.
آرزوى گرانى
-5 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: مَنْ تَمَنّى عَلى اُمَّتِى الْغَلاءَ لَیْلَةً وَاحِدَةً اَحْبَطَ اللّهُ عَمَلَهُ اَرْبَعینَ سَنَةً.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: هركس یك شب در آرزوى گرانى براى امت من باشد خداوند اعمال چهل ساله او را تباه خواهد كرد.
بازرگان راستگو
-6 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: اَلتّـاجِرُ الصَّـدُوقُ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ یَوْمَ الْقِیامَةِ.
پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: بـازرگان راستـگو روز قیامت در سایه حمایت خداست.
تجارت وشهادت
-7 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: اَلتّاجِرُ الاَْمینُ الصَّدُوقُ الْمُسْلِمُ مَعَ الشُّهَـداءِ یَوْمَ الْقیـامَةِ.
پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: بازرگان امین و راستگو و مسلمان روز قیامت با شهیدان خواهد بود.
توزین و كالا
-8 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: یا وَزّانُ، زِنْ وَارْجَـحْ.
پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: اى توزینگر! وزن كن و اندكى بیفزاى.
خطر در كمین تجّار
-9 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: یا مَعْشَرَ التُّجَارِ إنَّ التُّجَارَ یُبْعَثُونَ فُجّارا اِلاّ مَنِ اتَّقَى اللّهَ وَ بَرَّ وَصَدَقَ.
پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: هان اى بازرگانان! همانا بازرگانان در قیامت گنهكار برانگیخته مىشوند مگر كسى كه تقـواى الهى پیشـه كند، نیكویى كند و راستگو باشد.
فسخ معامله
-10 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: مَنْ اَقالَ نادِما اَقالَهُ اللّهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ.
پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: هركس معامله شخص پشیمانى را فسخ كند، خـداونـد روز قیـامت از گنـاهان او بـگذرد.
آفات تجارت
-11 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: مَنْ باعَ وَاشْتَرى فَلْیَجْتَنِبْ خَمْسَ خِصالٍ وَاِلاّ فَلا یَبِیعَنَّ وَلا یَشْتَرِیَنَّ: الرِّبا، وَالْحَلْفَ وَكِتْمانَ الْعَیْبِ وَالْحَمْدَ اِذا باعَ وَالذَّمَّ اِذَا اشْتَرى.
پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: سوداگر وبازرگان باید از پنج خصلت دورى گزیند وگرنه داد و ستد نكند: 1 ـ رباخوارى 2 ـ سوگندخوردن 3 ـ نهان داشتن عیبها 4 ـ ستایش كالا هنگام فروش 5 ـ نكوهش هنگام خرید.
ربــاخـوارى
-12 عَنِ النَّبِىِّ صلىاللهعلیهوآله: شَرُّ الْكَسْبِ كَسْبُ الرِّبا.
پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: بـدتـرین درآمــدهـا، درآمدى است كه از راه ربا به دست آید.
فروش انسانها
-13 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: اِنَّ اللّهَ غـافِرُ كُلِّ ذَنْبٍ اِلاّ مَنْ جَحَدَ مَهْرا اَوِا غْتَصَبَ اَجِیرا اجَرَهُ اَوباعَ رَجُـلاً حُرّا.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: خـداوند تمام گنـاهان را مىآمـرزد، مگر كسى كه مهر زنى را نپردازد، مزد كارگرى را ندهد و شخص آزادى را بفروشد.
سوء استفاده از اعتماد مشترى
-14 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: غَبْنُ الْمُسْتَرْسِلِ رِبا.
پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: مغبون ساختن كسى كه كار را به انصاف خود انسان سپرده، حكم رباخوارى دارد.
زشتى احتكار
-15 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: اَیُّما رَجُلٍ اشْتَرى طَعاما فَكَبَسَهُ اَرْبَعِینَ صَباحا، یُریُد بِهِ غَلاءَ الْمُسْلِمِینَ ثُمَّ باعَهُ فَتَصَدَّقَ بِثَمَنِهِ، لَمْ یَكُنْ كَفّارَةً لِما صَنَعَ.
پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: هركس مواد خواركى بخرد وچهل روز براى ایجاد گرانى نگهدارد، سپس بفروشد وقیمت آن را در راه خدا صدقه بدهد، كفّاره احتكارش حساب نمىشود.
وارد كننده كالا
-16 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: اَلْجالِبُ مَرْزُوقٌ وَالْمُحْتَكِرُ مَلْعُونٌ.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: وارد كننده «از لُطف و رحمت الهى» بهـرهمـند مىگـردد و احتكار كننده ملعون است.
اختیار فسخ
-17 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: اَلْبَیِّعانِ بِالْخِیارِ حَتّىَ یَفْتَرِقا.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآله فرمود: مشترى و فروشنده تا از هم جدا نشدهاند اختـیار فسـخ دارنـد.
دخالت در معامله دیگران
-18 نَهى رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: اَنْ یَدْخُلَ الرَّجُلُ فِى سَوْمِ اَخِیهِ الْمُسْلِم.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآله نهى فرمود: از اینكه كسى در معـامله بـرادر مسلمان خود وارد شود.
تجارت و سوگند
-19 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: وَیْلٌ لِتُجّارِ اُمَّتِى مِنْ لا وَاللّهِ وَبَلى وَاللّهِ وَوَیْلٌ لِصُنّاعِ اُمَّتِى مِنَ الْیَوْمِ وَغَدا.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: واى بـر بازرگانان اُمّـت مـن از «نه بـه خـدا» و «آرى به خـدا» گفـتن. و واى بر صنعتـگران اُمّت من از «امروز وفـردا» كردن.
سوء استفاده از اضطرار مردم
-20 عَنْ اَمِیرِالْمُؤمِنینَ علیهالسلام: نَهى رَسُولُ اللّهِ عَنْ بَیْعِ الْمُضْطَرِّینَ.
امام على علیهالسلامفرمود: رسول خدا صلىاللهعلیهوآله از خرید (اجحاف گرانه) اموال اشخاص كه ناچـار به فروش شدهاند منـع فرموده است.
تقلب در گوشت فروشى
-21 عَنْ عَلِىّ علیهالسلام أَنَّهُ دَخَلَ السُّوقَ فَقالَ: یا مَعْشَـرَ اللَّحّامینَ ! مَنْ نَفَخَ مِنْكُمْ فِى اللَّحْمِ فَلَیْسَ مِنّا.
امام على علیهالسلام وارد بازار شد و فرمود: هـان اى گوشت فروشـان ! هركس در گوشت بِدَمَد و آن را چاق نشان دهد از مـا (مسلمانان) نیـست.
فروش پوست درندگان
-22 عَنْ اَمیرِالْمُؤْمِنینَ علیهالسلام: مِنَ السُّحْتِ ثَمَنُ جُلُودِ السِّباعِ.
امام على علیهالسلام فرمود: بهاى پوست درندگان حرام است.
احتكار
-23 قالَ عَلِىٌّ علیهالسلام: اَلاِْحْـتِــكارُ شِیمَةُ الاَْشْرارِ.
امام على علیهالسلام فرمود: احـتـــــكار راه و رسم اشرار است.
خرید و فروش مشروبات
-24 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: لَعَـنَ اللّهُ الْخَمْرَ وَ عاصِرَها وَ غارِسَها وَ شارِبَها وَساقِیَها وَبایِعها وَ مُشْتَرِیها وَ اكِلَ ثَمَنِها وَحامِلَها وَالَْمحْمُولَ اِلَیْهِ.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: خداوند لعن كرده است مشروب وفشارنده آن و كارنده درخت آن ونوشنده آن وساقى وفروشنده آن وخریدار وخورنده پول آن وحاملآن را وكسى را كه به سوى او مىبرند.
افزایش كاذب قیمت
-25 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: أَلنـّاجِشُ خـائِنٌ.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: كسى كه قیمت جنسى را بالا مىبرد بدون آنكه قصد خرید داشته باشد، خـائن اسـت.
تحقیق در مورد قیمت
-26 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: اَلْمَغْبُونُ لا مَحْمُودٌ وَلامَأْجُورٌ.
پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: كسى كه مغبون مىشود نه نـزد خلق پسـندیده اسـت و نه نزد خدا داراى پاداش مىباشد.
خرید و فروش كالاى مسروقه
-27 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله: مَنِ اشْتَرى خِیانَةً وَهُوَ یَعْلَمُ فَهُـو كَالَّذى خـانَها.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: هركس دانسته اموال مسروقهاى را بخرد همانند خودِ خـائن است.
قرض بدون تصمیم پرداخت
-28 قَالَ الصَادِقُ علیهالسلام: اَلسُّرّاقُ ثَلاثَةٌ: مانِعُ الزَّكاةِ وَمُسْتَحِلُّ مُهُوِر النِّسآءِ وَكَذلِكَ مَنِ اسْتَدانَ وَلَمْ یَنْوِقَضائَهُ.
امام صادق علیهالسلامفرمود: دزدان سه دستهاند: 1 ـ آنكه زكات نپردازد 2 ـ آنكه مهر زنان را ندهد 3 ـ آنكه قرض بگیرد و تصمیم پرداخت نداشته باشد.
وفادارى نسبت به معاملات
-29 عَنِ الصّادِقِ علیهالسلام: اَلْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ اِلاّ ما خالَفَ كتابَ اللّهِ.
امام صادق علیهالسلامفرمود: مسلمانان به قراردادهاى خود وفادارند مگر شرطى كه بر خلاف قـرآن باشد.
فروش به كمك سوگند
-30 قالَ الصّادِقُ علیهالسلام: اِنَّ اللّهَ لَیُبْغِضُ الْمُنْفِقَ سَلْعَتَهُ بِالْأَیْمانَ.
امام صادق علیهالسلامفرمود: همانا كسى كه با كمك قسم كالاى خـود را بفروشـد مورد خشم خـداست.
خشكسالى وكم فروشى
-31 قالَ عَلِىٌّ علیهالسلام: اِذا طُفِّفَتِ الْمَكاییلُ اَخَذَهُمُ اللّهُ بِالسِّنِینَ وَالْقَحْطِ.
امام على علیهالسلامفرمود: وقتى پیمـانهها را كاهـش دهـند خداوند ایشان راگرفتار قحط و كمبود مىسازد.
بازرگان راستگو
-32 قالَ الصّادِقُ علیهالسلام: ثَلاثَةٌ یُدْخِلُهُمُ اللّهُ الْجَنَّةَ بِغَیْرِحِسابٍ: اِمامٌ عادِلٌ وَتاجِرٌصَدُوقٌ وَشَیْخٌ اَفْنى عُمْرَهُ فِىطاعَةِ اللّهِ.
امام صادق علیهالسلامفرمود: خداوند سهكس را بدون حسابرسى به بهشت مىبرد: 1 ـ پیشواى عادل 2 ـ بازرگان راستگو 3 ـ پیرى كه عُمر خود را در اطاعت خدا گذرانیده باشد.
فقه و تجارت
-33 قالَ عَلِىٌّ علیهالسلام: یا مَعْشَرَ التُّجّارِ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ.
امام على علیهالسلامفرمود: اى بازرگانان، اوّل فقاهت (دینشناسى) سپس تجارت، اوّل فقاهت سپس تجارت، اوّل فقاهت سپس تجارت.
تجارت و خِردورزى
-34 قالَ الصّادِقُ علیه السلام: التِّجــارَةُ تَزیِدُ فِى الْعَقْلِ.
امام صادق علیهالسلام فرمود: تـجــارت مایه افزونى خرد است.
تجارت با خدا
35 قالَ عَلِىٌّ علیهالسلام: لاتِجـارَةَ كَالْعَمَلِ الصّالِحِ وَلارِبْـحَ كَالثَّـوابِ.
امام على علیهالسلامفرمود: هیچ تجارتى همانند عمل صالح نیست و هیچ سودى مانند پاداش الهى نیست.
تاجر ترسو
-36 قالَ عَلِىٌّ علیهالسلام: اَلتّاجِرُ الْجَبـانُ مَحْـرُومٌ وَالتّاجِرُ الْجَسُورُ مَرْزُوقٌ.
على علیهالسلام فرمود: بازرگان ترسو محروم است و بازرگان شجـاع بهرهمند.
پس گرفتن كالا
-37 قالَ الصّادِقُ علیه السلام: اَرْبَعَةٌ یَنْظُرُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ اِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ: مَنْ اَقالَ نادِما، اَوْ اَغاثَ لَهْفانا، اَوْ اَعْتَقَ نَسَمَةً، اَوْ زَوَّجَ عَزَبا.
امام صادق علیه السلام فرمود: چهار كس در روز قیامت مورد توجّه خداوندند: 1 ـ كسىكه خرید وفروش شخص نادمى را فسخكند. 2 ـ آنكه اندوهزدهاى را فریادرسى كند . 3 ـ كسى كه بردهاى را آزاد سازد . 4 ـ كسى كه زن ویا مرد بىهمسرى را همسر دهد.
شریك جرم در ربا
-38 قالَ رسول اللّه صلىاللهعلیهوآله: آكِلُ الرِّبا وَ مُؤْكِلُهُ وَ كاتِبُهُ وَ شاهِداهُ فِی الْـوِزْرِ سَـواءٌ.
رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهفرمود: ربا خوار و ربا پرداز و حسابدارِ امور ربوى و گواهان آن همه در بارِ گناه، شریك و مسئولند.
تجارت و بىنیازى
-39 قالَ عَلِىٌّ علیهالسلام: تَعَـرَّضُـوا لِلتِّجـاراتِ فَاِنَّ لَكُمْ فیها غِنىً عَمّا فِى أَیْدِى النّاسِ وَاِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ الْمُحْتَرِفَ الاَْمِینَ.
امام على علیهالسلامفرمود: دسـت به انـواع بـازرگانى بزنیــد كه تجارتها عامل بىنیازى شما از اموال مردم است، وخداوند شخص صاحبحرفه درستكار را دوست دارد.
پیام على علیهالسلام به بازاریان
-40 قالَ عَلِىٌّ علیهالسلام : اِذا طافَ فِى الاَْسواقِ وَ وَعَظَهُمْ: یا مَعْشَرَ التُّجّارِ قَدِّمُوا الاِْسْتِخارَةَ وَتَبَرَّكُوا بِالسُّهُولَةِ وَاقْتَرِبُوا مِنَ اَلْمُتَبایِعَیْنِ وَتَزَیَّنُوا بِالْحِلْمِ وَتَناهَوْا عَنِ الْیَمینِ وَجانِبُوا الْكِذْبَ وَتجافُوا عَنِ الظُّلْمِ وَاَنْصِفُوا الْمَظْلُومینَ وَلاتَقْرَبُوا الرِّبا«وَاَوْفُوا الْكَیْلَ وَالْمِیْزانَ وَلاتَبْخَسُوا النّاسَ اَشْیائَهُم وَلاتَعْثَوا فِى الاَْرْضِ مُفْسِدینَ» .
امام على علیهالسلام وقتى در بازار مىگشت وموعظه مىكرد، چنین مىفرمود:
هان اى گروه بازرگانان،
در آغاز از خدا خیر بخواهید،
و با سهلگیرى بركت بجویید،
و در اخلاق وجایگاه به خریداران نزدیك شوید،
و به حلم و بردبارى آراسته باشید،
و از سوگند باز ایستید،
و از دروغ دورى گزینید،
و از ستمگرى كناره بگیرید،
و حق مظلومین را بپردازید،
و به ربا نزدیك نشوید،
و پیمانه و ترازو را كامل كنید،
و از اموال مردم كم نگذارید،
و در زمین فساد نكنید.