احکام خرید و فروش + احکام خریدن کالاهای قسطی با قیمت بیشتر

مجموعه : مذهبی و دینی
احکام خرید و فروش + احکام خریدن کالاهای قسطی با قیمت بیشتر

احکام خریدن کالاهای قسطی با قیمت بیشتر

احکام کامل خرید و فروش را در سایت تالاب بخوانید:

 

در معامله باید به احکام اسلامی توجه ویژه نمود تا دچار مشکلات شرعی در دنیا و آخرت نشویم.

 

حکم خرید ماشین قسطی که فروشنده مبلغی سود روی ان می‌کشد چه می‌باشد؟ آیا ربا و حرام میباشد؟ اگر پولی از کسی بگیریم و ماشین نقدی بخریم و ان شخص سودی روی ان مبلغ بکشد چه حکمی دارد؟

 

خریدن و فروختن کالایى مثل خودرو به‌صورت نسیه اي به قیمتى بیشتر از قیمت نقدى صحیح است ولی در مورد سؤال دوم ربای قرضی بوده که حرام می‌باشد. از نظر شرع اگر کالایى «مثل خودرو» را به طور نسیه به قیمتى بیشتر از قیمت نقدى ان بفروشند یا بخرند

 

«فروشنده از اول می‌گوید این کالا رابه صورت نقدی این مبلغ و به صورت نسیه و یا اقساطی به این مبلغ بیشتر می فروشم و خریدار هم قبول می‌کند که به مبلغ بیشتر به صورت نسیه یا اقساطی بخرد» صحیح است و ربا نیست. حضرت آیت ا… خامنه اي در پاسخ به سؤالی در همین رابطه فرموده اند:

 

“خرید و فروش نسیه کالا به مبلغى بیشتر از قیمت نقدى ان اشکال ندارد و تفاوت نقد و نسیه ربا محسوب نمى‏ شود.”[1] اما این‌که پولی از کسی قرض کنند و با ان ماشین بخرند اما قرض دهنده شرط میکند که قرض گیرنده هنگام باز پرداخت علاوه بر اصل مبلغ قرض، مبلغ دیگری هم بعنوان سود بپردازد،

 

این قرض ربوی یا همان “ربای قرضی” است که حرام می‌باشد.معظم له در پاسخ به سؤالی در باره ماهیت ربای قرضی فرموده اند: “رباى قرضى ان مقدار اضافه بر مبلغ قرض است که قرض گیرنده بخاطر قرضى که مى‏ گیرد به قرض دهنده مى‏ دهد.”

 

احکام خرید و فروش

مسأله ۲۰۵۹ ـ شخص کاسب سزاوار است احکام خرید و فروش در موارد محل ابتلاء را یاد بگیرد، بلکه چنانچه به واسطه یاد نگرفتن در دسترس ارتکاب حرام، یا ترک واجبی باشد، یاد گرفتن لازم است. 

 

از حضرت صادق علیه السلام روایت شده است:

کسیکه می خواهد خرید و فروش کند، باید احکام ان را یاد بگیرد، و اگر پیش از یاد گرفتن احکام ان خرید و فروش کند، به واسطه معامله‌هاي‌ باطل و شبهه‌ناک، به هلاکت میافتد.

 

مسأله ۲۰۶۰ ـ  اگر انسان برای ندانستن مسأله‌اي نداند معامله‌اي که کرده صحیح است یا باطل، نه در مالی که گرفته است میتواند تصرف نماید، و نه در مالی که تحویل داده است، بلکه باید مسأله را یاد بگیرد، یا احتیاط کند هرچند با مصالحه باشد، ولی اگر بداند طرف راضی به تصرّف در ان است هرچند معامله باطل باشد، تصرّف جایز است.

 

مسأله ۲۰۶۱ ـ کسیکه مال ندارد و مخارجی بر او واجب است، مثل خرج زن و بچه، باید کسب کند، و برای کارهای مستحب مانند وسعت دادن به عیال و دستگیری از فقرا، کسب کردن مستحب است.

 

مستحبات خرید و فروش

چند چیز در خرید و فرش مستحب شمرده شده است:
اوّل: آنکه در قیمت جنس بین مشتری‌ها فرق نگذارد، مگر به لحاظ فقر و مانند ان.
دوّم: آنکه در ابتدای نشستن برای تجارت، شهادتین را بگوید، و هنگام معامله تکبیر بگوید.
سوّم: آنکه چیزی راکه میفروشد زیادتر بدهد، و انچه راکه می‌خرد کمتر بگیرد.
چهارم: آنکه کسیکه با او معامله کرده، اگر پشیمان شود و از او درخواست به هم زدن معامله را بنماید، بپذیرد.معاملات مکروه
 
 

معاملات مکروه

مسأله ۲۰۶۲ ـ معاملات مکروهبعضی از این قرار است:
اوّل: ملک فروشی، مگر این‌که مالک دیگری با پول ان بخرد.
دوّم: قصابی.
سوّم: کفن فروشی.
چهارم: معامله با مردمان پست.
پنجم: معامله بین اذان صبح و اوّل آفتاب.
ششم: آنکه کار خودرا خرید و فروش گندم و جو و مانند این‌ها قرار دهد.
هفتم: آنکه برای خریدن جنسی که دیگری می خواهد بخرد، داخل معامله او شود.معاملات حرام

 

احکام خرید و فروش + احکام خریدن کالاهای قسطی با قیمت بیشتر

معاملات حرام

مسأله ۲۰۶۳ ـ معاملات حرامبسیار است، از ان جمله این موارد است:

 

اوّل: خرید و فروش مشروبات مسکر، و سگ غیر شکاری و خوک، و همچنین مردار نجس ـ بنا بر احتیاط واجب ـ ودر غیر این‌ها در صورتی که بشود از عین نجس استفاده قابل‌توجهی نمود که حلال باشد، مانند فضولات نجس که برای کود دادن به کار می رود، خرید و فروش جایز است.

 

دوّم: خرید و فروش مال غصبی اگر مستلزم تصرف در ان باشد، مانند تحویل دادن و تحویل گرفتن.

 

سوّم: معامله با پول‌هایي که از اعتبار سرنگون شده، یا پول‌هاي‌ تقلبی است در صورتی که طرف معامله متوجه نباشد، ولی اگر بداند، معامله جایز است.
چهارم: معامله با آلات حرام یعنی چیزهایی که به هیئتی ساخته شده است که طبق معمولً برای استفاده حرام به کار میآید و ارزش ان به سبب استفاده حرام است مانند بت و صلیب و وسایل قمار و آلات لهو حرام.

 

پنجم: معامله‌اي که در ان غش باشد؛ پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرموده‌اند: از ما نیست کسیکه در معامله با مسلمانان غش کند، خداوند برکت روزی وی را می برد، و راه معاش وی را میبندد، و وی را به خودش واگذار میکند. و غش موارد مختلفی دارد مانند:

 

۱ ـ مخلوط کردن جنس خوب با جنس بد یا با چیز دیگر، مانند مخلوط کردن شیر با آب.
۲ ـ صورت ظاهر خوبی رابه جنس دادن بر خلاف واقع مانند، آب زدن به سبزی کهنه که تازه جلوه کند.
۳ ـ جنس رابه صورت جنس دیگر وانمود کردن مانند، روکش کردن طلا بدون اطلاع مشتری.
۴ ـ مخفی داشتن عیب جنس در صورتی که مشتری به فروشنده اعتماد داشته باشد که از او مخفی نمیدارد.

 

مسأله ۲۰۶۴ ـ فروختن چیز پاکی که نجس شده و آب کشیدن ان ممکن است، مانند فرش و ظرف، اشکال ندارد، و همچنین است اگر آب کشیدن ان ممکن نباشد، ولی منافع حلال و معمولی ان متوقف بر طهارت نباشد مانند نفت، بلکه اگر توقف هم داشته باشد چنانچه منفعت حلال و قابل‌توجهی داشته باشد بازهم فروختنش جایز است.

 

مسأله ۲۰۶۵ ـ اگر کسی بخواهد چیزی راکه نجس است بفروشد، باید نجس بودن ان رابه خریدار بگوید، در صورتی که اگر نگوید خریدار در دسترس ارتکاب حرام یا ترک واجبی می شود، مثل این‌که آب نجس را در وضو و یا غسل به کار می‌برد و با ان نماز واجبش را می‌خواند، و یا از ان چیز نجس در خوردن و یا آشامیدن استفاده میکند، البته اگر بداند که گفتن به او فایده‌اي ندارد مانند افراد لاابالی، لازم نیست به او بگوید.

 

مسأله ۲۰۶۶ ـ خرید و فروش داروهای نجس خوردنی و غیر خوردنی اگر چه جایز است، ولی باید نجاستش را در صورتی که در مسأله پیش گفته شد به مشتری بگوید.

 

مسأله ۲۰۶۷ ـ خرید و فروش روغن‌هایي که از ممالک غیر اسلامی میآورند، اگر نجس بودن آن ها معلوم نباشد اشکال ندارد. و روغن و سایر موادی که از حیوان بعد از جان دادن ان می گیرند مانند ژلاتین، چنانچه از دست کافر بگیرند یا از ممالک غیر اسلامی بیاورند، در صورتی که احتمال ان برود که از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده، اگر چه پاک و خرید و فروش ان جایز است، ولی خوردنش حرام، و بر فروشنده لازم است کیفیت رابه خریدار بگوید؛ در صورتی که اگر نگوید، خریدار در دسترس ارتکاب حرام، یا ترک واجبی قرار داشته باشد، نظیر انچه در مسأله «۲۰۶۵» گذشت.

 

مسأله ۲۰۶۸ ـ اگر روباه و مانند ان رابه غیر دستوری که در شرع معین شده کشته باشند، یا خودش مرده باشد، خرید و فروش پوست ان ـ بنا بر احتیاط ـ جایز نیست، ولی اگر مشکوک باشد، اشکال ندارد.

 

مسأله ۲۰۶۹ ـ چرمی که از ممالک غیر اسلامی میآورند، یا از دست کافر گرفته می شود، در صورتی که احتمال برود از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده، خرید و فروش ان جایز است، و همچنین نماز در ان صحیح می‌باشد.

 

مسأله ۲۰۷۰ ـ روغن و سایر موادی که از حیوان بعد از جان دادنش گرفته شده است، یا چرمی که از دست مسلمان گرفته شود و انسان بداند که ان مسلمان ان را از دست کافر گرفته و تحقیق نکرده است که از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده است یا نه، هرچند محکوم به طهارت است، و خرید و فروش ان جایزاست، ولی خوردن ان روغن و مانند ان جایز نیست.

 

مسأله ۲۰۷۱ ـ خمر و سایر مسکرات روان، معامله انها حرام و باطل است.

 

مسأله ۲۰۷۲ ـ فروختن مال غصبی باطل است، مگر صاحبش اجازه دهد، و فروشنده باید پولی راکه از خریدار گرفته به او برگرداند.

 

مسأله ۲۰۷۳ ـ اگر خریدار جداً قاصد معامله است، ولی قصدش این باشد که پول جنسی راکه می خرد ندهد، این قصد به صحت معامله ضرر ندارد، ولی لازم است پول ان رابه فروشنده بدهد.

 

مسأله ۲۰۷۴ ـ اگر خریدار بخواهد پول جنسی راکه به ذمّه خریده است بعدا از مال حرام بدهد، معامله صحیح است، ولی باید مقداری راکه بدهکار است از مال حلال بدهد تا این‌که ذمّه‌اش بری گردد.

 

مسأله ۲۰۷۵ ـ خرید و فروش آلات لهو حرام، جایز نیست و اما آلات مشترک، مثل رادیو، ضبط‌صوت و ویدئو، خرید و فروش ان مانعی ندارد.
و نگه‌داری ان برای کسیکه مطمئن است خودش و خانواده‌اش از ان در موارد حرام استفاده نمی کنند، جایز است.

 

مسأله ۲۰۷۶ ـ اگر چیزی راکه می شود استفاده حلال از ان ببرند، برای این بفروشد که ان را در حرام مصرف کنند، مثلا انگور را برای این بفروشد که از ان شراب تهیه نمایند، چه درضمن معامله قرار بر این بگذارند، و چه پیش از ان؛ و معامله را بر اساس ان انجام دهند، معامله حرام است، ولی اگـر برای ان نفروشد و فقط بداند که مشتری از انگور شراب تهیه خواهد کرد، معامله اشکال ندارد.

 

مسأله ۲۰۷۷ ـ ساختن مجسمه جاندار ـ بنا بر احتیاط ـ حرام است، ولی خرید و فروش ان مانعی ندارد. و اما نقاشی جاندار جایز است.

 

مسأله ۲۰۷۸ ـ خریدن چیزی که از راه قمار یا دزدی، یا معامله باطل تهیه شده، اگر مستلزم تصرف در ان باشد حرام است، و اگر کسی ان را بخرد و از فروشنده بگیرد باید به صاحب اصلی‌اش برگرداند.

 

مسأله ۲۰۷۹ ـ اگر روغنی راکه با پیه مخلوط است بفروشد، چنانچه ان را معین کند مثلا بگوید این یک من روغن را میفروشم، در صورتی که مقدار پیه در ان زیاد باشد به‌طوریکه ان را روغن نگویند، معامله باطل است، و اگر مقدار پیه کم باشد به‌طوری‌كه ان را روغن مخلوط با پیه بگویند، معامله صحیح است، ولی مشتری خیار عیب دارد و می تواند معامله رابه هم بزند، و پول خودرا پس بگیرد.

 

و اما اگر روغن از پیه متمایز باشد، معامله به مقدار پیه‌اي که در ان است باطل می‌باشد، و پولی که فروشنده برای پیه ان گرفته مال مشتری، و پیه مال فروشنده است، و مشتری می تواند معامله روغن خالصی را هم که در ان است به هم بزند، ولی اگر ان را معین نکند و یک من روغن در ذمّه بفروشد، بعد روغنی که پیه دارد بدهد، مشتری میتواند ان روغن را پس بدهد و روغن خالص را مطالبه نماید.

 

مسأله ۲۰۸۰ ـ اگر مقداری از جنسی راکه با وزن یا پیمانه می‌فروشند، به زیادتر از همان جنس بفروشد، مثلا یک من گندم رابه یک من و نیم گندم بفروشد، ربا و حرام است، بلکه اگر یکی از دو جنس، سالم و دیگری معیوب، یا جنس یکی خوب و جنس دیگری بد باشد، یا با یک دیگر تفاوت قیمت داشته باشند، چنانچه بیشتر از مقداری که می‌دهد بگیرد، بازهم ربا و حرام است، پس اگر مس درست را بدهد و بیشتر از ان مس شکسته بگیرد، یا برنج صدری را بدهد و بیشتر از ان برنج گرده بگیرد، یا طلای ساخته را بدهد و بیشتر از ان طلای نساخته بگیرد، ربا و حرام میباشد.

 

مسأله ۲۰۸۱ ـ اگر چیزی راکه اضافه می گیرد غیر از جنسی باشد که میفروشد، مثلا یک من گندم به یک من گندم و یک ریال پول بفروشد، بازهم ربا و حرام است، بلکه اگر چیزی زیادتر نگیرد، ولی شرط کند که خریدار عملی برای او انجام دهد، ربا و حرام می‌باشد.

 

مسأله ۲۰۸۲ ـ اگر کسیکه مقدار کمتر را می دهد چیزی اضافه کند، مثلا یک من گندم و یک دستمال، رابه یک من و نیم گندم بفروشد، اشکال ندارد، در صورتی که قصدشان ان باشد که دستمال در مقابل مقدار زیادی باشد و معامله هم نقدی باشد. و همچنین اگر از هردو طرف چیزی زیاد کنند، مثلا یک من گندم و یک دستمال را، به یک من و نیم گندم و یک دستمال بفروشد، چنانچه قصدشان ان باشد که دستمال و نیم‌من گندم در طرف اوّل، در مقابل دستمال در طرف دوّم باشد، اشکال ندارد.

 

مسأله ۲۰۸۳ ـ اگر چیزی راکه مثل پارچه با متر و ذرع می فروشند، یا چیزی راکه مثل گردو، و تخم مرغ با شماره معامله می کنند، بفروشد و زیادتر بگیرد، اشکال ندارد، مگر در صورتی که هردو از یک جنس بوده، و معامله با مدت باشد که صحت ان دراین صورت محل اشکال است، مثل این‌که ده دانه گردو نقداً بدهد، که دوازده دانه گردو پس از یک ماه بگیرد، و از این قبیل است فروختن اسکناس، پس مانعی ندارد که مثلا تومان رابه جنس دیگر از اسکناس، مثل دینار یا دُلار نقداً؛ یا با مدت بفروشد، ولی اگر بخواهد به جنس خودش بفروشد و زیادتر بگیرد، نباید معامله با مدت باشد، وگرنه صحت ان محل اشکال است، مثل این‌که صد تومان نقداً بدهد که صد و ده تومان بعد از شش ماه بگیرد.

 

مسأله ۲۰۸۴ ـ جنسی راکه در شهری، یا غالب شهرها با وزن یا پیمانه می فروشند ودر بعض از شهرها با شماره معامله می‌کنند، جایز است که ان جنس رابه زیادتر در شهری که با شماره معامله می کنند، بفروشد.

 

مسأله ۲۰۸۵ ـ در چیزهایی که با وزن یا پیمانه فروخته می شوند، اگر چیزی راکه میفروشد و عوضی راکه می گیرد، از یک جنس نباشد و معامله نقدی باشد، زیادی گرفتن اشکال ندارد، ولی اگر معامله با مدت باشد، محل اشکال است، پس اگر یک من برنج رابه دو من گندم تا یک ماه بفروشد، صحت معامله خالی از اشکال نیست.

 

مسأله ۲۰۸۶ ـ معامله میوه رسیده با میوه نارس با زیادتی جایز نیست، و به طور مساوی اگر به صورت نقدی باشد مکروه است، و اگر نسیه باشد، مورد اشکال است.

 

مسأله ۲۰۸۷ ـ جو و گندم در ربا یک جنس حساب میشود، پس اگر مثلا یک من گندم بدهد و یک من و پنج سیر جو بگیرد، ربا و حرام است. و نیز اگر مثلا ده من جو بخرد که سر خرمن ده من گندم بدهد، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتی گندم را می دهد، مثل ان است که زیادی گرفته و حرام میباشد.

 

مسأله ۲۰۸۸ ـ پدر و فرزند، وزن و شوهر می توانند از یک دیگر ربا بگیرند، و همچنین مسلمان میتواند از کافری که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد، ولی معامله ربا با کافری که در پناه اسلام است حرام است، البته پس از انجام معامله اگر ربا دادن در شریعت او جایز باشد، می تواند از او زیادتی را بگیرد.

 

مسأله ۲۰۸۹ ـ تراشیدن ریش و اخذ اجرت بر ان ـ بنا بر احتیاط واجب ـ جایز نیست مگر این‌که مورد اضطرار باشد، یا ترک ان موجب ضرر یا حرجی باشد که طبق معمولً تحمّل نمی شود، هرچند از جهت استهزاء و توهین باشد.

 

مسأله ۲۰۹۰ ـ غنا حرام است، و منظور از ان سخن باطلی است که با آوازی خوانده می شود که مناسب مجالس لهو و لعب باشد. و همچنین جایز نیست با این‌گونه صدا قرآن و دعا و مانند ان را بخوانند، ـ و بنا بر احتیاط واجب ـ سخنانی غیر از انچه گفته شد نیز به این‌گونه صدا نخوانند. و همچنین گوش دادن به غنا حرام است و اجرت گرفتن بر ان نیز حرام است و ملک گیرنده نمی‌شود. و همچنین یاد گرفتن و یاد دادن ان نیز جایز نیست. و موسیقی یعنی نواختن آلات مخصوص آهنگ نیز اگر به نحوی باشد که مناسب مجالس لهو و لعب است حرام است، و غیر ان حرام نیست. و اجرت گرفتن بر نواختن موسیقی حرام، نیز حرام است، و ملک گیرنده نمی‌شود، و تعلیم و تعلّم ان نیز حرام است.

 

احکام خرید و فروش + احکام خریدن کالاهای قسطی با قیمت بیشتر

شرایط فروشنده و خریدار

مسأله ۲۰۹۱ ـ برای فروشنده و خریدار شش چیز شرط است:
اوّل: آنکه بالغ باشند.
دوّم: آنکه عاقل باشند.
سوّم: آنکه سفیه نباشند، یعنی مال خودرا در کارهای بیهوده مصرف نکنند.
چهارم: آنکه قصد خرید و فروش داشته باشند، پس اگر مثلا به شوخی بگوید مال خودرا فروختم، معامله باطل است.
پنجم: آنکه کسی انها را وادار نکرده باشد.
ششم: آنکه جنس و عوضی راکه می دهند مالک باشند.

 

و احکام این‌ها در مسائل آینده گفته خواهد شد:

مسأله ۲۰۹۲ ـ معامله با بچه نابالغ که مستقل در معامله باشد باطل است، مگر در چیزهای کم‌قیمتی که معامله با بچه ممیز نابالغ در آن ها معمول باشد، و اما اگر معامله با ولی او باشد و بچه نابالغ ممیز فقط صیغه معامله را جاری سازد، معامله در هر صورت صحیح است، بلکه اگر جنس یا پول مال دیگری باشد، و ان بچه وکالتاً از صاحبش ان مال را بفروشد، و یا با ان پول چیزی بخرد، ظاهر این است که معامله صحیح است اگر چه بچه ممیز مستقل در تصرف باشد. و همچنین است اگر طفل وسیله باشد که پول رابه فروشنده برساند اگر چه ممیز نباشد معامله صحیح است، چون واقعاً دو نفر بالغ با یک دیگر معامله کرده‌اند.

 

مسأله ۲۰۹۳ ـ اگر از بچه نابالغ در صورتی که معامله با ان صحیح نیست، چیزی بخرد یا چیزی به او بفروشد، باید جنس یا پولی راکه از او گرفته در صورتی که مال خود بچه باشد به ولی او، و اگر مال دیگری بوده به صاحب ان بدهد، یا از صاحبش رضایت بخواهد، و اگر صاحب ان را نمیشناسد و برای شناختن او هم وسیله‌اي ندارد، باید چیزی راکه از بچه گرفته، از طرف صاحب ان بابت ردّ مظالم به فقیر بدهد، و احتیاط لازم ان است که در اینکار از حاکم شرع اذن بگیرد.

 

مسأله ۲۰۹۴ ـ اگر کسی با بچه ممیز در صورتی که معامله با ان صحیح نیست، معامله کند، و بچه جنس یا پولی راکه به او داده است از بین ببرد، می تواند از بچه بعد از بلوغش، یا از ولی او مطالبه نماید، و اگر بچه ممیز نباشد، یا ممیز باشد ولی خودش مال را اتلاف نکرده باشد، بلکه نزد او اتلاف شده باشد هرچند در اثر اهمال، یا تفریط او باشد، ضامن نیست.

 

مسأله ۲۰۹۵ ـ اگر خریدار یا فروشنده رابه معامله وادار کنند، چنانچه بعد از معامله راضی شود مثلا بگوید راضی هستم، معامله صحیح است، ولی احتیاط مستحب ان است که دوباره صیغه معامله را بخوانند.

 

مسأله ۲۰۹۶ ـ اگر انسان مال کسی را بدون اجازه او بفروشد، چنانچه صاحب مال به فروش ان راضی نشود و اجازه نکند، معامله باطل است.

 

مسأله ۲۰۹۷ ـ پدر و جدّ پدری طفل، و نیز وصی پدر و وصی جدّ پدری بر طفل می توانند مال طفل را بفروشند، ودر صورت نبودن همه ی انها مجتهد عادل هم در صورتی که مصلحت اقتضا کند می تواند مال دیوانه، یا طفل یتیم، یا مال کسی راکه غائب است بفروشد.

 

مسأله ۲۰۹۸ ـ اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد و بعد از فروش، صاحب مال معامله را اجازه کند، معامله صحیح است، و چیزی راکه غصب کننده به مشتری داده و منفعت‌هاي‌ ان از موقع معامله ملک مشتری است، و چیزی راکه مشتری داده و منفعت‌هاي‌ ان از موقع معامله، ملک کسی است که مال وی را غصب کرده‌اند.

 

مسأله ۲۰۹۹ ـ اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد به قصد این‌که پول ان مال خودش باشد، چنانچه صاحب مال، معامله را اجازه بکند، معامله صحیح است ولی پول مال مالک میشود نه مال غاصب.

 

احکام خرید و فروش + احکام خریدن کالاهای قسطی با قیمت بیشتر

شرایط جنس و عوض آن

مسأله ۲۱۰۰ ـ جنسی راکه میفروشد و چیزی راکه عوض ان می‌گیرد پنج شرط دارد:

 

اوّل: آنکه مقدار ان با وزن یا پیمانه یا شماره و مانند این ها معلوم باشد.

 

دوّم: آنکه بتواند ان را تحویل دهد، وگرنه معامله صحیح نیست، مگر آنکه ان رابا چیزی که می تواند ان را تحویل دهد بفروشد، که دراین صورت معامله صحیح است، ولی اگر خریدار بتواند ان چیزی راکه خریده بدست آورد، هرچند فروشنده قادر نباشد که ان رابه او تحویل دهد، معامله صحیح است، مثلا اگر اسبی راکه فرار کرده بفروشد و خریدار بتواند ان را پیدا کند، معامله اشکال ندارد و صحیح میباشد و احتیاج به ضمیمه دراین صورت نیست.

 

سوّم: خصوصیاتی که در جنس و عوض است، و به واسطه انها میل مردم به معامله فرق میکند، معلوم باشد.

 

چهارم: آنکه متعلق حق دیگری نباشد، به‌طوریکه با خارج شدن از ملک مالک حق ان شخص از میان برود.

 

پنجم: خود جنس را بفروشد نه منفعت ان را، پس اگر مثلا منفعت یک ساله خانه را بفروشد، صحیح نیست. ولی چنانچه خریدار به جای پول، منفعت ملک خودرا بدهد، مثلا فرشی را از کسی بخرد و عوض ان؛ منفعت یک ساله خانه خود رابه او واگذار کند، اشکال ندارد.

 

و احکام این‌ها در مسائل آینده گفته خواهد شد:

 

مسأله ۲۱۰۱ ـ جنسی راکه در شهری با وزن یا پیمانه معامله می کنند، در ان شهر انسان باید با وزن یا پیمانه بخرد، ولی میتواند همان جنس را در شهری که با دیدن معامله می‌کنند، با دیدن خریداری نماید.

 

مسأله ۲۱۰۲ ـ چیزی راکه با وزن خرید و فروش می‌کنند، با پیمانه هم می شود معامله کرد، به این‌طور که اگر مثلا می‌خواهد ده من گندم بفروشد با پیمانه‌اي که یک من گندم می گیرد ده پیمانه بدهد.

 

مسأله ۲۱۰۳ ـ اگر معامله از جهت نبودن یکی از شرط‌هایي که گفته شد ـ غیر شرط چهارم ـ باطل باشد، ولی خریدار و فروشنده راضی باشند که در مال یک دیگر تصرف کنند، تصرف آن ها اشکال ندارد.

 

مسأله ۲۱۰۴ ـ معامله چیزی که وقف شده باطل است، ولی اگر به‌طوری خراب شود که نتوانند استفاده‌اي راکه مال برای ان وقف شده از ان ببرند، یا در دسترس این جهت باشد مثلا حصیر مسجد به‌طوری پاره شود که نشود روی ان نماز خواند، فروش ان برای متولّي و کسیکه در حکم اوست اشکال ندارد، ودر صورتی که ممکن باشد، باید ـ بنا بر احتیاط استحبابی ـ پول ان را در همان مسجد به مصرفی برسانند که به مقصود وقف کننده نزدیک‌تر باشد.

 

مسأله ۲۱۰۵ ـ بیع وقف در صورتی که بین کسانی که مال را برای آنان وقف کرده‌اند اختلاف پیدا شود، به‌گونه‌اي که اگر مال وقف را نفروشند گمان ان برود که مال یا جانی اتلاف شود، محل اشکال است، ولی اگر واقف شرط کند که اگر صلح در فروش وقف باشد، بفروشند، فروختن ان دراین صورت اشکال ندارد.

مسأله ۲۱۰۶ ـ خرید و فروش ملکی که ان رابه دیگری اجاره داده‌اند اشکال ندارد، ولی استفاده ان ملک در مدت اجاره مال مستأجر است. و اگر خریدار نداند که ان ملک را اجاره داده‌اند، یا به گمان این‌که مدت اجاره کم است، ملک را خریده باشد، پس از اطلاع به کیفیت می تواند معامله خودش رابه هم بزند.

 

صیغه خرید و فروش

مسأله ۲۱۰۷ ـ در خرید و فروش لازم نیست صیغه عربی بخوانند، مثلا اگر فروشنده به پارسی بگوید این مال را در عوض این پول فروختم، و مشتری بگوید قبول کردم، معامله صحیح است، ولی خریدار و فروشنده باید قصد انشاء داشته باشند، یعنی با گفتن این دو جمله مقصودشان خرید و فروش باشد.

 

مسأله ۲۱۰۸ ـ اگر در موقع معامله صیغه نخوانند، ولی فروشنده در مقابل مالی که از خریدار می گیرد، مال خودرا ملک او کند، معامله صحیح است و هردو مالک می شوند.

 

احکام خرید و فروش + احکام خریدن کالاهای قسطی با قیمت بیشتر

خرید و فروش میوه‌ها

مسأله ۲۱۰۹ ـ میوه‌اي که گل ان ریخته و دانه بسته، چنانچه معلوم باشد که از آفت رسته است یا نه، به‌طوریکه مقدار حاصل ان درخت را بتوان تخمین زد، فروش ان پیش از چیدن صحیح است، بلکه اگر هنوز هم معلوم نباشد که از آفت رسته است یا نه، چنانچه میوه دو سال یا بیشتر را بفروشند یا همان مقداری که فعلا روییده ـ به شرط آنکه مالیت قابل‌توجهی داشته باشد ـ بفروشند، معامله صحیح است، و همچنین اگر چیزی از حاصل زمین، یا چیز دیگری رابا ان بفروشند معامله صحیح است، ولی احتیاط لازم دراین صورت ان است که ضمیمه طوری باشد که اگر دانه‌ها میوه نشوند حافظ سرمایه خریدار باشد.

 

مسأله ۲۱۱۰ ـ فروختن میوه‌اي راکه بر درخت است قبل از آنکه دانه ببندد و گلش بریزد نیز جایز است، ولی باید با ضمیمه باشد، به‌طوریکه در مسأله پیش گفته شد، و یا آنکه میوه بیشتر از یکسال را بفروشند.

 

مسأله ۲۱۱۱ ـ اگر میوه درخت خرما را بر درخت بفروشند، چه رسیده باشد و چه نارس، اشکال ندارد، ولی عوض ان را از خرما، چه از ان درخت و چه از غیر ان؛ قرار ندهند، ولی اگر ان رابا رطب رسیده، یا نارس که هنوز خرما نشده است بفروشد اشکال ندارد. و اگر کسی یک شماره درخت خرما در خانه کس دیگر داشته باشد و رسیدن به ان برای او مشکل باشد، در صورتی که مقدار ان را تخمین کنند، و صاحب درخت ان رابه صاحب خانه بفروشد، و عوض ان را خرما قرار بدهد، اشکال ندارد.

 

مسأله ۲۱۱۲ ـ فروختن خیار و بادنجان و سبزی‌ها و مانند این ها که سالی چند مرتبه چیده میشود، در صورتی که محصول ان ظاهر و نمایان شده باشد، و معین کنند که مشتری چند چین ان را می‌خرد، اشکال ندارد، ولی اگر محصول ان ظاهر و نمایان نشده باشد، فروختن ان اشکال دارد.

 

مسأله ۲۱۱۳ ـ اگر خوشه گندم را بعد از آنکه دانه بسته، به گندمی که از خودش حاصل میآید، یا از خوشه دیگری بفروشند، معامله صحیح نیست.

 

نقد و نسیه

مسأله ۲۱۱۴ ـ اگر جنسی را نقد بفروشند، خریدار و فروشنده بعد از معامله می توانند جنس و پول را از یک دیگر مطالبه نموده و تحویل بگیرند، و تحویل دادن در منقول مانند فرش و لباس، و غیرمنقول مانند خانه و زمین، به این است که دست از ان چیز بردارد، و طوری ان را در اختیار طرف قرار دهد که چنانچه بخواهد، بتواند در ان تصرف کند. و این معنی به اختلاف موارد مختلف می‌باشد.

 

مسأله ۲۱۱۵ ـ در معامله نسیه باید مدت کاملاً معلوم باشد، پس اگر جنسی را بفروشد که سر خرمن پول ان را بگیرد، چون مدت کاملاً معین نشده معامله باطل است.

 

مسأله ۲۱۱۶ ـ اگر جنسی را نسیه بفروشد، پیش از تمام شدن مدتی که قرار گذاشته‌اند نمیتواند قیمت ان را از خریدار مطالبه نماید، ولی اگر خریدار بمیرد و مالی داشته باشد، فروشنده میتواند پیش از تمام شدن مدت، طلبی راکه دارد از ورثه او مطالبه نماید.

 

مسأله ۲۱۱۷ ـ اگر جنسی را نسیه بفروشد، بعد از تمام شدن مدتی که قرار گذاشته‌اند، میتواند قیمت ان را از خریدار مطالبه نماید، ولی اگر خریدار نتواند بپردازد، باید وی را مهلت دهد یا معامله را فسخ کند، ودر صورتی که ان جنس موجود است پس بگیرد.

 

مسأله ۲۱۱۸ ـ اگر به کسیکه قیمت جنس را نمی داند، مقداری نسیه بدهد و قیمت ان رابه او نگوید، معامله باطل است. ولی اگر به کسیکه قیمت نقدی جنس را می‌داند نسیه بدهد و گران‌تر حساب کند، مثلا بگوید جنسی راکه به تو نسیه می دهم، تومانی یک ریال از قیمتی که نقد میفروشم گران‌تر حساب می‌کنم و او قبول کند، اشکال ندارد.

 

مسأله ۲۱۱۹ ـ کسیکه جنسی را نسیه فروخته و برای گرفتن پول ان مدتی قرار داده، اگر مثلا بعد از گذشتن نصف مدت، مقداری از طلب خودرا کم کند و بقیه را نقد بگیرد، اشکال ندارد.

 

احکام خرید و فروش + احکام خریدن کالاهای قسطی با قیمت بیشتر

معامله سلف و شرایط آن

مسأله ۲۱۲۰ ـ معامله سلف ان است که شخص به پول نقد جنس کلی راکه بعد از مدتی تحویل می‌دهد بفروشد، پس اگر خریدار بگوید این پول را می دهم که مثلا بعد از شش ماه فلان جنس را بگیرم و فروشنده بگوید قبول کردم، یا فروشنده پول را بگیرد و بگوید فلان جنس را فروختم که بعد از شش ماه تحویل بدهم، معامله صحیح است.

 

مسأله ۲۱۲۱ ـ اگر پولی راکه از جنس طلا یا نقره است سلف بفروشد، و عوض ان را پول طلا یا نقره بگیرد، معامله باطل است، ولی اگر جنسی یا پولی راکه از جنس طلا و نقره نیست بفروشد و عوض ان را جنس دیگر، یا پول طلا، یا نقره بگیرد، معامله ـ به تفصیلی که در شرط هفتم مسأله آینده گفته می شود ـ صحیح است، و احتیاط مستحب ان است که در عوض جنسی که میفروشد پول بگیرد، و جنس دیگر نگیرد.

 

مسأله ۲۱۲۲ ـ معامله سلف هفت شرط دارد:

اوّل: خصوصیاتی راکه قیمت جنس به واسطه آن ها فرق میکند معین نمایند، ولی دقت زیاد هم لازم نیست، همین‌قدر که مردم بگویند خصوصیات ان معلوم شده کافی است.

 

دوّم: قبل از آنکه خریدار و فروشنده از هم جدا شوند، خریدار تمام قیمت رابه فروشنده بدهد، یا به مقدار پول ان از فروشنده طلبکار نقدی باشد، و طلب خودرا بابت قیمت جنس حساب کند و او قبول نماید، و چنانچه مقداری از قیمت ان را بدهد، اگر چه معامله نسبت به ان مقدار صحیح است، ولی فروشنده میتواند معامله رابه هم بزند.

 

سوّم: مدت را کاملاً معین کنند، و اگر بگوید تا اوّل خرمن جنس را تحویل می‌دهم، چون مدت کاملاً معلوم نشده معامله او باطل است.

 

چهارم: وقتی را برای تحویل جنس معین کنند که در ان وقت، فروشنده بتواند جنس را تحویل دهد، چه کمیاب باشد چه فراوان.

 

پنجم: جای تحویل جنس را ـ بنا بر احتیاط واجب ـ کاملاً معین نمایند، ولی اگر از گفته آنان جای ان معلوم بشود، لازم نیست اسم آنجا را ببرند.

 

ششم: وزن یا پیمانه یا شماره ان را معین کنند، و جنسی را هم که طبق معمولً با دیدن، معامله می کنند اگر سلف بفروشند اشکال ندارد، ولی باید مثل بعضی از اقسام گردو و تخم مرغ، تفاوت افراد ان به‌قدری کم باشد که مردم به ان اهمیت ندهند.

 

هفتم: چیزی راکه می فروشند، چنانچه از اجناسی باشد که با وزن یا پیمانه فروخته می شود، عوض ان از ان جنس نباشد، بلکه ـ بنا بر احتیاط لازم ـ از غیر ان جنس از اجناسی که با وزن یا پیمانه فروخته می شود هم نباشد، و اگر چیزی راکه میفروشد از اجناسی باشد که با شماره فروخته می شود ـ بنا بر احتیاط واجب ـ نباید عوض ان را از جنس خود با مقداری زیادتر قرار دهد.

 

از دیگر احکام اسلامی در مورد دیگر مسائل مهم در پایین دیدن فرمایید.

جدیدترین مطالب سایت