حقایقی که درباره عید غدیر خم باید بدانید
اطلاعاتی درباره ماجرای عید غدیر خم
عید غدیر خم : تقریبا همه ی مسلمانان داستان بـه امامت رسیدن حضرت علی علیه السلام را میدانند. روزی کـه پیامبر اکرم اسلام «صلی الله علیه و آله» هنگام برگشت از سفر حج، نزد یاران خود، علی را بـه عنوان جانشین و ولی مومنین اعلام کرد.
روایات زیادی درباره عید غدیر و اتفاقی کـه در آنجا رقم خورد عنوان شده اسـت. تعداد زیادی از علما و تاریخ دانان این واقعه را ثبت نموده و تحلیل کرده اند. اما سوال اینجاست کـه آیا اطلاعات ما درباره عید غدیر خم کافی اسـت یا خیر.
– درباره عید غدیر چه می دانیم؟
در فرهنگ ما مسلمانان شیعه، روزهای پر خیر و برکتی بـه عنوان عید یاد شده اند. مانند روز عید غدیر خم. در تاریخ هجدهم ماه ذی حجه بود کـه رسول خدا، حضرت محمد «ص» در راه برگشت از سفرش بـه خانه خدا، در مکانی بـه نام غدیر، از همراهانش خواست تا بـه سخنانش گوش فرا دهند.
در ان روز پیامبر اسلام، جانشینی علی علیه السلام را در جمع خاندان بین هاشم و مسلمانان مکه و مدینه اعلام کرد. و تمام حاضرین با این حضرت پیمان بیعت بسته و امامت را بـه او تبریک گفتند.
تاریخدانان و علمای زیادی صحت این واقعه را در کتب و نوشته هاي خود تایید کرده اند. حتی نقل شده اسـت پیامبر اکرم «ص» بعد از معرفی علی بـه عنوان امام مسلمانان، عمامه از سرخود برداشته بـه عنوان تاجی بر سر حضرت علی گذاشته اند. و فرموده اند: «عمامه، تاج عرب اسـت»
– معنای غدیر چیست؟
معنای لغوی کلمه غدیر در زبان عربی، آبگیر یا گودالی اسـت کـه در ان آب باران گرد آمده باشد. محلی کـه واقعه بـه امامت رسیدن حضرت علی در ان اتفاق افتاده اسـت، یک گودال بزرگ یا همان غدیر بوده اسـت کـه بـه دلیل شکل خُم مانند ان؛ کـه شبیه بـه خُم رنگرزان بوده اسـت، غدیر خُم نامگذاری شده و تا امروز بر سرزبان ها مانده اسـت.
اگرچه در مورد عید غدیر بین مسلمان شیعه و سنی اختلافاتی اسـت، اما به نظر میرسد روز زیارت پیامبر «ص» از خانه خدا، جمعه و پس از روز عرفه بوده اسـت. و واقعه غدیر خم کـه نیز دو روزبعد اتفاق افتاده اسـت در روز یکشنبه هجدهم ذی حجه ثبت شده اسـت.
فتال نیشابوری در دست نوشته هاي خود آورده اسـت کـه بعد از گذشت پنج ساعت از روز، حضرت جبرئیل بر پیامبر نازل شد و پیام رسالت را برای او آورد.
– چند نفر در غدیر جمع شدند؟
محور و هسته اصلى حاضران در غدیر، اهالى مدینه و بقیه از قبایل اطراف مدینه و احتمالا قبایل شمالى نجد بوده‌اند. بر اساس مباحثى کـه درباره جمعیت مدینه در پاسخ تفصیلی آمده، معلوم می شود کـه مدینه ظرفیت فرستادن حدود پنج هزار نفر را بـه مکه داشته اسـت؛ از این‌رو با تمسک بـه روایتی در تفسیر عیاشی از امام صادق «ع» کـه تعداد حاضرین در غدیر ده هزار نفر دانسته شده؛ و هم چنین گزارش «جامع الاخبار»؛ بـه این نتیجه می رسیم کـه حدود پنج هزار نفر از اهالى مدینه و تعدادى نیز از قبایل اطراف در غدیر حاضر بوده‌اند. هرچند چنانچه بخواهیم روایت ده هزار نفر عیاشى را بپذیریم، باید توجیهى برای پنج هزار دیگر داشته باشیم.
– امام علی«ع» در روز غدیر چند ساله بود؟
روز غدیر درسال دهم هجرت اتفاق افتاده اسـت، اما با توجه بـه این‌کـه درسال تولد امام علی«ع» اختلاف نظر وجوددارد، تعیین سن ان حضرت در ان روز، بستگی بـه ان دارد کـه کدام نقل در ولادت ایشان تقویت شود. نظریه معروف مورخان در مورد ولادت امام علی «ع» این اسـت کـه ان حضرت درسال سی‌ام عام‌الفیل یعنی ده سال قبل از بعثت پیامبر اسلام «ص» متولد شدند. بنابر این، امام علی «ع» در روز غدیر 33 سال داشتند. نظریه دیگر این اسـت کـه امام علی «ع» 12 سال قبل از بعثت متولد شدند؛ دراین صورت سن امام«ع» در روز غدیر 35 سال بود.
– چه کسانی واقعه غدیر را تایید کرده‌اند؟
واقعه غدیر خم، یکی از مسلمترین مسائل تاریخ اسلام اسـت کـه صدها مورخ و مفسر شیعه و سنی ان را نقل کرده‌اند و افرادی چون ابوریحان بیرونی، خواجه نصیرالدین طوسی و فارابی نیز برهمین اساس، بـه تحلیل فلسفه «امامت» پرداخته‌اند. ابن‌سینا نیز بـه موضوع نص «حدیث صریح غدیر»؛ درکتاب شفا پرداخته و ان را بهترین راه برای تعیین جانشین دانسته اسـت.
– چه اتفاقی در مراسم افتاد؟
در نقل قول هاي مختلف آمده کـه در روز مراسم غدیر خم، حدود ۱۳۰۰ تا ۱۲۰ هزار نفر حضور داشته اند کـه البته این اعداد و ارقام در روایات مختلف ؛ تغییر کرده اند. بـه نظر میرسد آماری کـه در نوشته هاي موجود در پنج قرن اول آمده موثق تر باشد. بیشترین تعداد جمعیتی کـه در روایات اولیه آمده اسـت هفده هزار نفر بوده و آمار بالاتر مربوط بـه روایات بعد از ان تاریخ اسـت.
حضرت محمد «ص» کـه از طرف جرئیل بـه وی وحی شده بود تا پیام الهی را بـه گوش مردم برساند، جلوی چشم سران قبائل و مردم مسلمان، دست حضرت علی را در دستش گرفت و بـه بالا برد، و وی را بـه عنوان جانشین و امام مسلمین معرفی کرد.
فرمود: « هرکس من امام او هستم، زین پس علی امام اوست» گفته می شود حتی ابوبکر و عمر نیز دراین مراسم با حضرت علی «علیه السلام» دست بیعت داده و امامت بـه حق وی را پذیرفتند.
بین منابع شیعه و سنی درباره عید غدیر اختلافات کمی وجوددارد. دلیل نادیده گرفته شدن دستور پیامبر برای امامت حضرت علی «علیه السلام» ؛ اتفاقات و اختلافاتی اسـت کـه پس از مرگ ایشان و بعد از واقعه ان روز بوجود آمده اسـت.
