ما دراین قسمت از مجله تالاب بـه مناسبت روز ملی سیاره پلوتون، نهمین جرم بزرگ منظومه شمسی، برای شـما همراهان عزیز مقاله اي از لیستی از حقایقی جالب در مورد ان منتشر کرده ایم. این اطلاعات مخصوصا برای افرادی کـه عاشق نجوم و سیارات هستند باید خیلی جالب و شنیدنی باشد.
سیاره پلوتون نهمین سیاره منظومه شمسی اسـت. سیاره پلوتون نخستین بار درسال 1930 توسط کلاید تومبا کشف شده اسـت. جستوجو برای پلوتون خیلی زودتر، درسال 1906؛ زمانی کـه پرسیوال لاول رصدخانه اي را برای جستجوی سیاره نهم بالفعل اي کـه او ان را “سیاره X” نامید، تأسیس کرد، آغاز شد.
لاول زنده نماند تا کشف پلوتون را ببیند، و نبرد حقوقی ده ساله همسرش با رصدخانه بر سر میراث او بـه این معنی بود کـه جستوجو برای “سیاره X” تا سال 1929 از سر گرفته نشد. متأسفانه برای لاول، ثابت شده اسـت کـه «سیاره X» او هرگز واقعاً وجود نداشته اسـت، اما مدار این سیاره خیالی با مدار پلوتون مطابقت دارد و مستقیماً در کشف پلوتو نقش داشته اسـت.
وضعیت پلوتو بـه عنوان یک سیاره از سال 1992 پس از کشف چندین جرم مشابه دیگر در همسایگی پلوتو مورد تردید قرار گرفت. در 5 ژانویه 2005؛ سیاره کوتوله اریس، کـه 27 درصد از پلوتون جرم بیشتری دارد، کشف شد کـه نیاز بـه تعریف جدیدی از اصطلاح سیاره را برانگیخت. درسال 2006 IAU یک تعریف رسمی ایجاد کرد کـه بـه این معنی اسـت کـه “سیاره” باید سه شرط را داشته باشد ولی پلوتون شرط سوم را نداشت:
مطالب مشابه: تصاویر بسیار زیبا از منظومه شمسی
پلوتون دارای پنج قمر شناخته شده اسـت: شارون، نیکس، هیدرا، کربروس و استیکس. بزرگ ترین آن ها، شارون، نیمی از اندازه خود پلوتون اسـت و همیشه بـه طور جزر و مدی بـه پلوتون بسته می شود. این بدان معنی اسـت کـه دو طرف پلوتو و شارون همیشه رو بـه روی یک دیگر هستند، کـه در ترکیب با اندازه شارون، باعث شد بسیاری از دانشمندان از آن ها بـه عنوان “سیاره کوتوله دوگانه” یاد کنند.
شارون همچنین تنها قمر کروی پلوتو اسـت. چهار مورد دیگر کوچک و نامنظم هستند. بزرگ ترین قمر هیدرا اسـت کـه قطر ان 32 مایل «51 کیلومتر» تخمین زده می شود.
کمربند کویپر یک مدار دور ستاره اي اسـت کـه درست فراتر از مدار نپتون قرار دارد. این از اجسام یخی کمربند کویپر «KBOs» تشکیل شده اسـت کـه نخستین مورد درسال 1992 کشف شد و آلبیون نام داشت. هزاران KBO شناخته شده وجوددارد، اما اعتقاد بر این اسـت کـه صدها هزار مورد وجوددارد.
تعدادی از سیارات کوتوله در کمربند کویپر وجوددارد، از جمله Haumea، Makemake و Pluto کـه پلوتون بزرگ ترین آنهاست. پلوتو گاهی اوقات بـه عنوان “پادشاه کمربند کویپر” شناخته می شود، اما نام واقعی ان از سال 2006؛ 134340 پلوتون اسـت.
پلوتو با شعاع 715 مایل «1151 کیلومتر» تنها نیمی از عرض ایالات متحده اسـت. با این حال هنوز هم عنوان نهمین چیز بزرگ منظومه شمسی و دهمین چیز عظیم را بـه خود اختصاص میدهد. وقتی دانشمندان از یک جسم بـه عنوان “جرم” یاد میکنند، بـه وزن و چگالی ان اشاره میکنند.
پلوتون بیشتر از یخ تشکیل شده اسـت کـه چگالی کمتری نسبت بـه سنگ دارد، بـه همین دلیل جرم پلوتون کمتر از بزرگ اسـت. نهمین جرم پر جرم منظومه شمسی اریس اسـت، سیاره کوتوله اي کـه کشف ان باعث طبقه بندی مجدد پلوتون بـه سیاره کوتوله شد.
پلوتون بزرگتر از اریس اسـت، اما جرم ان 27 درصد کمتر اسـت، زیرا پلوتو دارای یک هسته سنگی کوچک اسـت کـه در گوشته اي ضخیم از یخ آب پوشانده شده اسـت. چگالی این گوشته یخی بـه مراتب کمتر از مواد سنگی اسـت کـه اریس از ان تشکیل شده اسـت.
مطالب مشابه: 50 حقیقت شگفت انگیز در مورد سیاره مشتری
در 14 جولای 2015؛ فضاپیمای نیوهورایزنز نخستین فضاپیمایی بود کـه با استفاده از گرانش مشتری برای رسیدن بـه سیاره کوتوله دور، از کنار پلوتون عبور کرد. این بـه دانشمندان فرصتی داد تا سطح پلوتون را واضح تر از همیشه ببینند. دراین سیاره کوتوله، یک شکل کم رنگ و قلبی شکل بـه نام Tombaugh Regio قابل مشاهده اسـت.
نیمه غربی «قلب»؛ اسپوتنیک پلانیتیا، حوضه اي بـه وسعت 621 مایل «1000 کیلومتر» از نیتروژن منجمد و مونوکسید کربن اسـت. نیمه شرقی “قلب” شامل کوه هایي اسـت کـه از یخ آب ساخته شده اند کـه ارتفاع انها بـه 11000 فوت «3.35 کیلومتر» میرسد.
مدار پلوتو ان را بالاتر از هر سیاره اي بر روی صفحه منظومه شمسی میبرد. این هشت سیاره بـه شکل نسبتاً مسطح و دایرهاي بـه دور خورشید می چرخند، در حالی کـه مدار پلوتو 17 درجه کج می شود. مدار پلوتون غیرعادی اسـت، بـه این معنی کـه بـه جای دایره، بـه شکل بیضی بـه دور خورشید حرکت میکند. این بدان معنی اسـت کـه پلوتون بـه طور دوره اي از نپتون بـه خورشید نزدیک تر اسـت.
پلوتون طبق معمولً 3.7 میلیارد مایل از خورشید یا 39 واحد نجومی «AU» فاصله دارد. 1 AU میانگین فاصله بین زمین و خورشید اسـت. این فاصله زیاد بـه این معنی اسـت کـه 248 سال زمینی طول میکشد تا پلوتون یک مدار را کامل کند. این بدان معنی اسـت کـه در 76 سالی کـه پلوتو بـه عنوان یک سیاره طبقه بندی شد، هرگز یک مدار بـه دور خورشید را تکمیل نکرد. اوه، و یک روز در پلوتون برابر با 153 ساعت «6.39 روز» روی زمین اسـت.
هنگامی کـه پلوتون بـه خورشید نزدیکتر اسـت، یخ روی سطح ان تصعید می شود «فرایندی کـه باعث میشود ماده جامد مستقیماً بـه گاز تبدیل شود» بـه گازهای مهآلود و باعث بالا آمدن لایههاي مه و ایجاد جو نازکی در اطراف سیاره میشود.
ونتیا برنی، دختر جوان انگلیسی با علاقه شدید بـه فضا و اسطورههاي کلاسیک، نام پلوتو را برگرفته از خدای رومی دنیای زیرین پیشنهاد داد. او ان را بـه فالکونر مدان، پدربزرگ و کتابدار سابقش در دانشگاه آکسفورد پیشنهاد کرد. مادان این نام را بـه پروفسور نجوم هربرت هال ترنر منتقل کرد، کـه بـه قدری تحت تأثیر ان قرار گرفت کـه ان را بـه رصدخانه لاول فرستاد، جایی کـه پلوتون برای نخستین بار در آنجا کشف شد.
این نام در نهایت بـه رأی گذاشته شد و کارکنان رصدخانه بین 3 نام مختلف انتخاب کردند: مینروا، کرونوس و پلوتون. پلوتون تمام آرا را دریافت کرد. و ویرجینیا کوچولو 5 پوند از پدربزرگش گرفت کـه تقریبا 400 دلار آمریکا «300 پوند» بـه پول امروزی اسـت.
خورشید درحدود 1/900 درخشش بر روی پلوتو مانند زمین می تابد، و نور 5 ساعت و 28 دقیقه طول میکشد تا از خورشید بـه سطح پلوتون برسد. در مقایسه، نور خورشید تنها 8 دقیقه طول میکشد تا بـه ما در زمین برسد.
از سیاره نهم دوست داشتنی ما تا سیاره دو کوتوله کـه دارای دهمین جرم بزرگ منظومه شمسی اسـت، پلوتون از زمانی کـه ما در مورد ان شناختیم دریک ترن هوایی آهسته بوده اسـت. دانشمندان موفق بـه مشاهده کوه ها، دشت هاي یخی و حتی شرایط آب و هوایی در امتداد سطح ان شده اند.
مطالب مشابه: 50 واقعیت جالب و ضروری درباره زمین
در پایان
امیدواریم از این مطلب از مجله تالاب کـه در مورد سیاره پلوتون بود لذت برده باشید. از زمان طبقه بندی مجدد ان بـه سیاره کوتوله درسال 2006؛ ما در مورد پلوتو و سطح ان بیشتر از 76 سالی کـه سیاره بوده اسـت، آموخته ایم.