سخنان حضرت علی «علیه السلام»؛ امام اول شیعیان، در زمینههاي مختلفی از جمله حکمت، اخلاق، عدالت، تقوا، و زندگی اجتماعی پراکنده اسـت. ایشان بـه خاطر بینش عمیق و سخنان حکیمانهشان شناخته شدهاند. این جا چند سخن زیبا و آموزنده از حضرت علی «علیه السلام» را برای شـما دارم.
امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب «علیه السلام»؛ امام اول شیعیان، چهارمین خلیفه نزد اهل سنت، پسرعمو و داماد حضرت محمد «صلی الله علیه و آله» اسـت. ایشان در سیزدهم ماه رجب سال ۲۳ قبل از هجرت بـه دنیا آمد ودر بیست و یکم رمضان سال ۴۰ قمری بـه شهادت رسید.
امام علی «ع» اولین امام همه ی شاخههاي شیعه، همنشین رسول خدا، نویسنده وحی الهی، و از منظر اهل تسنن بـه عنوان چهارمین خلیفه از خلفای راشدین شناخته می شود. ایشان همچنین پدر حسن، حسین، و زینب بوده و از سال ۳۵ تا ۴۰ هجری، کمتر از پنج سال بـهعنوان خلیفه بر خلافت اسلامی حکومت کرد. امام علی «ع» در بین طیف وسیعی از مسلمانان از جایگاه برجستهاي برخوردار اسـت.
اِستَنزِلوا الرِّزقَ بِالصَّدَقَةِ.
روزى رابا صدقه دادن، تقاضای کنيد.
***
خالِطُوا النّاسَ مُخالَطَةً إنْ مِتُّمْ مَعَها بَکَوْا عَلَیکُم، وإنْ عِشْتُم حَنُّوا إلَیکُم.
با مردم چنان رفتار کنید که اگر مردید بر شـما بگریند، و اگر زنده ماندید بـه شـما عشق ورزند.
***
مَنْ احسنَ الوفاءَ استحقَّ بالاصْطِفاء
هر کس نیکى و وفادارى کند, سزاوار برگزیده شدن و دوستى کردن اسـت
***
«حَسِّنْ خُلْقَکَ یُخَفِّفِ اللّهُ حِسابَکَ؛»
اخلاقت را خوب کن تا خداوند حسابت را آسان گرداند.
مطالب مشابه: سخنان گوهربار و آموزنده امام علی «ع» درباره زندگی
علی ابن ابیطالب : دوست مومن عقل اسـت ؛ یاورش، علم ؛ پدرش مدارا و برادرش ؛ نرمش
***
بهترین شیوه صداقت وفای بـه عهد اسـت
***
بپرهیز از انجام کاری که اگر فاش شود انجام دهنده را خوار و خفیف سازد
***
گیتی برای تو شیواترین پندآموز اسـت اگر پندپذیر باشی
***
سزاوار نیست که بنده خدا، در دوران زندگى بـه دو خصوصیت اعتماد کند و بـه آن دلبسته باشد:
یکى عافیت و تندرستى و دیگرى ثروت و بى نیازى اسـت
زیرا چه بسا در حال صحت و سلامتى باشد ولى ناگهان انواع مریضىها بر او عارض مى گردد
و یا آن که در موقعیت و امکانات خوبى اسـت، ناگهان فقیر و بیچاره مى شود…
***
ناتوان ترین مردم کسی اسـت که در دوست یابی ناتوان اسـت،
و از او ناتوان تر آن که دوستان خودرا از دست بدهد..
***
هیچ ثروتى چون عقل نیست و هیچ فقرى چون نادانى نیست،
هیچ ارثى چون ادب و هیچ پشتیبانى چون مشورت نیست…
***
همراه میخواهی خدا
دنیا می خواهي عبرت از گذشتگان
رفیق می خواهي نویسندگان عمل
کسب میخواهی عبادت خداوند
مونس میخواهی قرآن
موعظه می خواهي مرگ و اگر مرگ کفایت نکرد آتش جهنم کفایت میکند.
***
از خنده ی زياد بپرهيزيد كه دل را مي ميراند.
***
هرگاه خداوند بخواهد كسي را خوار گرداند ؛ وی را از علم و دانش بي بهره مي سازد.
***
بسا یک خوردن ؛ از خوردن هاي زیادی جلوگیری میکند.
***
غصه نیمی از پیری اسـت.
***
سخنان شـما سنگ های سخت را نرم می كند
***
در فتنه ها هم چون بچه شتر باش که نه پشت دارد تا بر آن سوار شوند و نه پستانی که ازآن شیر بدوشند .
***
دعوت کننده اي که فاقد عمل باشد مانند تیر اندازی اسـت که کمان او زه ندارد
***
کسیکه بر مرکب شکیبایی سوار شود بـه پیروزی نهایی دست می يابد
***
قدر هر کس بـه قدر همت اوست.و راستگویی هرکس بـه قدر مروت اوست. وشجاعت هرکس بـه قدر حمیت اوست. وعفت هر کس بـه قدر غیرت اوست.
***
پیروزی بـه دور اندیشی اسـت،ودور اندیشی بـه جولان دادن اندیشه ؛ واندیشه بـه نگاه داشتن اسرار اسـت.
***
سینه عاقل صندوقچه اسرار اوست. خوشرویی دام دوستی اسـت. بردباری گور عیبهاست.
***
چون بر دشمن خود پیروز شدي بخشش وی را شکر پیروزیت قرار بده.
***
از گنجهای بهشت; نیکی کردن و پنهان نمودن کار[نیک] و صبر بر مصیبتها و نهان کردن گرفتاریها «یعنی عدم شکایت از آن ها» اسـت.
***
زاهد در دنیا کسی اسـت که حرام بر صبرش غلبه نکند، و حلال از شکرش باز ندارد.
***
با دوستت آرام بیا، بسا که روزی دشمنت شود، و با دشمنت آرام بیا، بسا که روزی دوستت شود.
***
ارزش هر شخصی آن چیزی اسـت که نیکو انجام دهد.
***
ثروتمندی در غربت، مانند در وطن بودن اسـت و تهیدستی در وطن، غربت اسـت.
***
کسیکه خودرا رهبر مردم قرار داد باید پیش ازآن که بـه تعلیم دیگران بپردازد، خودرا بسازد و پیش از این که بـه گفتار تربیت کند، با کردار تعلیم دهد. زیرا آن کس که خودرا تعلیم دهد و ادب کند سزاوارتر بـه تعظیم اسـت ازآن که دیگری را تعلیم دهد و ادب بیاموزد.
***
ناتوان ترین مردم کسی اسـت که در دوست یابی ناتوان اسـت و از او ناتوان تر کسی اسـت که دوستان خودرا از دست بدهد.
***
ناتوانی، آفت و شکیبایی، شجاعت و زهد، ثروت اسـت و پرهیزکاری، سپر نگه دارنده اسـت و چه همنشین خوبی اسـت، راضی بودن و خرسندی.
مطالب مشابه: سخنان زیبا و آموزنده از حضرت علی «ع»
***
هیچ دشمنی برای انسان٬ ستمگرتر از نفس او نیست.
***
– « از کمال سعادت٬ تلاش در راه مصلحت عموم مردم اسـت.»
***
– «مردم، چیزى از دنیایشان را براى اصلاح آخـرتشان فرو نگذاشتند، مگر آن که خداوند سبحان، بهتر ازآن چیز را عوضشان داد.»
***
– «تَفَکَّر قَبلَ أن تَعزِمَ وَ شاوِر قَبلَ أن تُقدِمَ وَ تَدَبَّر قَبلَ أن تَهجُمَ؛»
«پیش از تصمیم گیرى بیندیش و پیش از اقدام، مشورت کن و پیش از داخل شدن [در کار] تدبّر کن.»
***
أَزْرَى بِنَفْسِهِ مَنِ اسْتَشْعَرَ الطَّمَعَ وَ رَضِیَ بِالذُّلِّ مَنْ كَشَفَ عَنْ ضُرِّهِ وَ هَآنَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ مَنْ أَمَّرَ عَلَیْهَا لِسَآنَهُ.
آن كه جان رابا طمع ورزى بپوشاند خودرا پُست كرده ؛ و آن كه راز سختى هاى خودرا آشكار سازد خودرا خوار كرده، و آن كه زبان را بر خود حاكم كند خودرا بى ارزش كرده اسـت.
***
الْبُخْلُ عَارٌ وَ الْجُبْنُ مَنْقَصَةٌ وَ الْفَقْرُ یُخْرِسُ الْفَطِنَ عَنْ حُجَّتِهِ وَ الْمُقِلُّ غَرِيبٌ فِى بَلْدَتِهِ.
بْخل ننگ و ترس نقصان اسـت . و تهيدستى مرد زيرك را در برهان كُند مى سازد و انسان تهيدست در شهر خويش نيز بيگانه اسـت.
***
الْعِلْمُ وِرَاثَةٌ كَرِيمَةٌ وَ الْآدَابُ حُلَلٌ مُجَدَّدَةٌ وَ الْفِكْرُ مِرْآةٌ صَافِیَةٌ.
دانش، ميراثى گرانبها، و آداب، زيورهاى هميشه تازه، و انديشه، آيينه اى شفاف اسـت.
***
صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ وَ الْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ وَ الِاحْتِمَالُ قَبْرُ الْعُیُوبِ وَ رُوِیَ أَنَّهُ قَالَ فِى الْعِبَارَةِ عَنْ هَذَا الْمَعْنَى أَیْضاً الْمَسْأَلَةُ خِبَاءُ الْعُیُوبِ وَ مَنْ رَضِیَ عَنْ نَفْسِهِ كَثُرَ السَّاخِطُ عَلَیْهِ.
سينه خردمند صندوق راز اوست و خوشرويى وسيله دوست يابى، و شكيبايى، گورستان پوشاننده عيب هاست. و يا فرمود: پرسش كردن وسيله پوشاندن عيب هاست ؛ و انسان از خود راضى، دشمنان او فراوانند.
***
حق سنگین اسـت اما گوارا ؛ باطل سبک اسـت، اما در کام چون سنگی خارا
***
سخنان شـما سنگ های سخت را نرم میکند.
***
در فتنه ها هم چون بچه شتر باش که نه پشت دارد تا بر آن سوار شوند و نه پستانی که ازآن شیر بدوشند .
***
در فتنه ها هم چون بچه شتر باش که نه پشت دارد تا بر آن سوار شوند و نه پستانی که ازآن شیر بدوشند.
***
مومنان دانا را نشنود و از دانش علمای ربانی بهره نگیرد رفته رفته عقلش می میرد.
***
از طمع كاری اسـت كه مردان گردن بـه ذلت و خواری نهند.
***
* امام علی «ع» : در خاتمه تورات پنج جمله اسـت که دوست دارم هرروز بامداد آنرا مطالعه کنم: 1- عالم بی عمل با شیطان برابر اسـت. 2- سلطان بی عدالت با فرعون برابر اسـت . 3- فقیر طمعکاری که در برابر توانگران خضوع کند با سگ همانند اسـت. 4- ثروتی که ازآن در امور خیر سودی نبرند با سنگ و آجر یکسان اسـت. 5- زنی که بدون ضرورت و نیاز بیرون رود با کنیز برابر اسـت. نصایح صفحۀ 223
***
صبر بر سه گونه اسـت: صبر بر مصیبت، و صبر بر اطاعت، و صبر بر [ترک] معصیت.
***
جهل و نادانی
و اکبر الفقر الحُمق
و برزگترین تهیدستی، کم خردی و نادانی اسـت.
***
علم خویش را بـه جهل و یقین خودرا بـه شک مبدل نکنید، آنگاه که بـه علم رسیدید عمل کنید و آنگاه که بـه یقین دست یافتید ،اقدام نمایید.
***
تاکید بـه امر بـه مشهور
فمن اَمَر بالمعروف، شَدّ ظهور المؤمنین
کسیکه امر بـه مشهور نماید، پشت اهل ایمان را محکم میکند. «مؤمنان را توانمند مینماید».
***
بپرهیز از انجام کاری که اگر فاش شود انجام دهنده را خوار و خفیف سازد.
***
لاَ تَتَّخِذَنَّ عَدُوَّ صَدیقِکَ صَدیقًا فَتَعْدی صَدیقَکَ.
با دشمنِ دوستت دوست مشو که [با اینکار] با دوستت دشمنی می کنی.
***
صِلَهُ الرَّحِمِ تُدِرُّ النِّعَمَ وَتَدفَعُ النِّقَمَ؛
صله رحم نعمت ها را فراوان مى کند و سختى ها را از بین مى برد.
***
عَلَيكُم ْبِالسَّخاءِ وَ حُسنِ الخُلقِ فَإِنَّهُما یَزيدانِ الرِّزقَ وَ يو جِبانِ المَحَبَّةَ؛
بـه يكديگر هديه بدهيد تا محبّت را در ميان خود بيفزاييد.
***
خوشا بـه حال آن کس که در نامه عملش در زیر هر گناه یک استغفار ثبت شده باشد.
***
بوسیدن فرزند ؛ رحمت و محبت اسـت.
***
حق بگویید تا بـه حق مشهور شوید،حق را بـه کار ببندید تا از اهل حق باشید.
***
همانا پاداش دانشمند از شخص روزه دار و شب زنده دار که در راه خدا جهاد میکند بیشتر اسـت.
***
برای مردم آنرا بخواه که برای خود میخواهی و با دیگران طوری رفتار کن که مایلی درباره ات آن چنان کنند.
***
سخنان شـما سنگ های سخت را نرم میکند.
***
در فتنه ها هم چون بچه شتر باش که نه پشت دارد تا بر آن سوار شوند و نه پستانی که ازآن شیر بدوشند.
***
دعوت کننده اي که فاقد عمل باشد مانند تیر اندازی اسـت که کمان او زه ندارد.
***
علم خویش را بـه جهل و یقین خودرا بـه شک مبدل نکنید، آنگاه که بـه علم رسیدید عمل کنید و آنگاه که بـه یقین دست یافتید ،اقدام نمایید.
مطالب مشابه: حدیث امام علی علیه السلام در مورد شهید و شهادت
در پایان
بـه نظر می آید که بـه اشتراک گذاشتن سخنان امام علی «علیه السلام» میتواند تأثیرات مثبتی داشته باشد. این سخنان حکمتآموز و آموزنده هستند و می توانند نگاه انسان را بـه زندگی تغییر دهند. ازآنها میتوان برای راهنمایی در موقعیتهاي مختلف استفاده کرد.