چرا مردمک چشم فردی بسیار بزرگتر از حالت طبیعی است؟
درود بـه همراهان عزیز و همیشگی مجله تفریحی تالاب در اینبخش ما برای شـما همراهان عزیز چکیده اي از شایع‍‌ترین علل گشادی مردمک چشم را گرد هم آورده ایم.
در حالت طبیعی اندازه مردمک بر حسب شدت نور کم و زیاد میشود. ماهیچه‌هاي موجود در عنبیه وظیفه تغییر اندازه مردمک را برعهده دارند. درصورت بروز اختلال در عملکرد بعضی از این ماهیچه‌ها، پدیده‌اي تحت عنوان گشاد یا بزرگ شدن مردمک چشم رخ می دهد. عوامل مختلفی در بروز ان نقش دارند کـه این مقاله بـه بررسی آن ها اختصاص داده شده اسـت. برای کسب اطلاعات بیشتر دراین زمینه ما را تا پایان مقاله «علت‌هاي بزرگ شدن مردمک چشم» همراهی کنید.
اتساع یا گشادی مردمک
مردمک ها دایره هاي سیاه در چشم هستند. مردمک ها نور را جمع میکنند و ان را بـه شبکیه منتقل میکنند تا شبکیه عکسهای اجسام را ایجاد کند. بـه طور معمول، در پاسخ بـه نور کم، مردمک ها منبسط یا گشاد می‌گردند تا بتوانند نور بیش تری را گرد آوری کنند. گاهی اوقات مردمک ها بـه دلایلی کـه بـه میزان نور محیط ارتباطی ندارد متسع میشوند و حتی ممکن اسـت در محیط هاي روشن نیز گشاد و متسع باقی بمانند.
پزشکان بـه این شرایط میدریاز یا اتساع یا گشادی مردمک می‌گویند. برعکس میدریاز، زمانی اسـت کـه مردمک ها منقبض شده و تنگ و کوچکتر میشوند، کـه بـه نام میوز یا انقباض مردمک شناخته می شود. گشادی مردمک ها میتواند در نتیجه ي تعداد زیادی از دلایل مختلف رخ بدهد. درصورت مشاهده ي اتساع یا گشادی مردمک ها حتماً بـه متخصص اپتومیتریست یا چشم دکتر مراجعه کنید. علت زمینه اي ممکن اسـت از علل کم تر جدی، از جمله اثر جانبی داروها، تا علل جدی‌تر مانند تروما و آسیب مغز یا آسیب عصبی، متغیر باشد. در کل هرچه زود تر علت را کشف کنید، بهتر اسـت.
تشخیص
پس از بررسی تاریخچه ي دکتری و داروهای مصرفی و سابقه ي ضربه و آسیب بـه چشم، چشم دکتر در معاینه، میزان بینایی شـما را بررسی خواهد کرد. این بررسی ها شامل آزمون تست بینایی و آزمون حرکتی چشم برای بررسی عضلات چشم می‌باشد. دکتر همچنین ممکن اسـت برای رد کردن بیماری هاي دیگر آزمایش خون نیز تقاضای دهد.
در اغلب موارد علت تغییر اندازه ي مردمک چشم ها نور اسـت، بـه طوری کـه وقتی در محیط تاریک تری قرار داریم مردمک چشم هایمان گشاد می شود. اما تغییر اندازه ي مردمک چشم ها ممکن اسـت بـه دلیل وارد شدن آسیب، مصرف مواد مخدر یا حتی انگیختگی جنسی باشد.
روشنایی
مردمک ها با نظارت میزان نور ورودی بـه درون چشم ها بـه ما کمک میکنند دنیای اطراف خودرا ببینیم. برای این منظور، ان ها بـه میزان نوری کـه در اطراف شـما وجوددارد واکنش نشان میدهند – هر چه نور بیشتر باشد مردمک ها کوچکتر میشوند و وقتی نور کم باشد بزرگتر میشوند.
نظارت اندازه ي مردمک چشم ها در دست مغز اسـت کـه از شبکیه ي چشم ها سیگنال دریافت می‌کند و برای تنظیم نور بـه چشم ها پیام ارسال می‌کند. بعد از ان؛ ماهیچه هاي درون بخش رنگی چشم ها یعنی عنبیه، مردمک ها را تنگ یا گشاد میکنند، امری کـه امکان ورود نور بـه میزان مورد نیاز یعنی کمتر یا بیشتر را فراهم می‌کند.
داروهای خاص
برخی داروها میتوانند پیام هاي ارسالی عصب ها را کـه دستور تنگ یا گشاد شدن مردمک چشم ها را میدهند، مختل کنند.
این داروها عبارتند از:
آنتی هیستامین ها مثل دیفن هیدرامین و لوراتادین
پچ هاي پوستی مخصوص بیماری حرکت مثل اسکوپولامین
داروهای محرک مثل آمفتامین یا متیل فنیدات
داروهای آنتی کولینرژیک کـه برای درمان پرکاری مثانه یا بیماری پارکینسون مصرف میشوند مثل اکسی بوتینین و بنزتروپین
مواد مخدر و مواد توهم زا
مواد توهم زا روی دستگاه عصبی هم تأثیر می گذارند و فارغ از میزان نور محیط، میتوانند مردمک چشم ها را تنگ یا گشاد کنند. برخی مواد مخدر رایج کـه بر روی اندازه ي مردمک چشم ها تأثیر می گذارند عبارتند از:
کوکایین و کراک کوکایین
اکستازی
مواد توهم زا مثل ال اس دی و قارچ جادویی
آسیب مغزی
تارهای عصبی کـه اندازه ي مردمک چشم ها را نظارت میکنند درون عصب بزرگ تری قراردارند کـه از ساقه مغز نشأت میگیرد. وارد شدن آسيب بـه این عصب میتواند باعث مشکلات مختلفی در چشم ها شود.
ضربه مغزی شدید میتواند باعث فشرده شدن عصب مذکور و آسيب دیدن تارهای درون ان شود، امری کـه میتواند بـه گشاد شدن مردمک چشم ها بیانجامد. وارد شدن آسيب بـه این عصب میتواند باعث افتادگی پلک یا محدود شدن حرکت چشم در سمتی کـه آسيب رخ داده شود.
علت آسیب مغزی میتواند برخورد چیزی بـه سر باشد اما مغز بر اثر سکته، تومور مغزی یا خون ریزی مغزی هم میتواند دچار آسیب داخلی شود. این نوع آسیب ها میتوانند باعث التهاب مغز ودر نتیجه فشار آمدن بـه عصب مذکور شوند، امری کـه موجب گشاد شدن یکی از مردمک ها یا هر دوی ان ها می شود.
افزایش میل جنسی
وقتی بـه کسی کشش جنسی پیدا میکنید، دستگاه عصبی شـما تحریک می شود و بدن هورمون هاي متعددی ترشح می‌کند از جمله دوپامین، نورپینفرین و سروتونین.
با ترشح این مواد شیمیایی، مردمک چشم ها گشاد می شود و این اتفاق حتی با نگاه کردن بـه عکس یک شخص میتواند رخ دهد.
آسیب در ناحیه چشم
بخش رنگی چشم ها یعنی عنبیه از ماهیچه هایي برخوردار اسـت کـه بازرسی تنگ و گشاد کردن مردمک چشم ها را برعهده دارند. وارد شدن ضربه بـه چشم ها میتواند باعث آسيب دیدن ماهیچه هایي شود کـه مردمک چشم ها را تنگ میکنند امری کـه باعث گشاد ماندن مردمک ها می شود.
انواع اسیب های چشمی
این آسیب هاي چشمی عبارتند از:
وارد شدن ضربه بـه چشم ها
فرو رفتن یک شئ در چشم ها
سوزش چشم ها در اثر مواد شیمیایی
سوزش چشم ها بر اثر آتش
اگر آسیب بـه حدی باشد کـه بـه ماهیچه هاي عنبیه آسيب بزند، ممکن اسـت مردمک چشم ها موقتاً گشاد شود، اما اگر ماهیچه هاي عنبیه دچار پارگی یا دیگر انواع صدمات شوند، تغییر چشم ها ممکن اسـت دائمی باشد.
۷- گشادی خوش خیم مردمک
گشادی گهگاه و خوش خیم مردمک یک چشم «Benign episodic unilateral mydriasis / BEUM» مشکلی اسـت کـه در ان مردمک یکی از چشم ها بـه طور خودکار گشاد می شود. بازگشت مردمک بـه اندازه ي طبیعی ان میتواند از تنها چند دقیقه تا چند روز بـه طول انجامد.
این مشکل دلایل مختلفی میتواند داشته باشد. اما میتواند بـه دلیل کم کاری ماهیچه ي تنگ کننده یا پرکاری ماهیچه ي گشاد کننده ي مردمک تحت تأثیر قرار گرفته رخ دهد.
BEUM طبق معمولً مشکل نگران کننده اي نیست. این مشکل بیشتر همراه با میگرن رخ می دهد اما همانگونه کـه از نامش پیدا اسـت خوش خیم اسـت و هیچ گونه آسیب یا معلولیت ماندگاری ایجاد نمی‌کند.
بـه طور کلی گشادی مردمک چشم همیشه نگران کننده نیست و پیش از این هم شایعاتی مبنی بر این‌که افراد باهوشتر مردک گشادتری دارند وجود داشت امیدواریم از این مطالب لذت برده باشید.
