سکته مغزی یکی از شایعترین و جدیترین بیماریهای مغزی است که زمانی رخ میدهد که جریان خون به بخشی از مغز قطع یا به شدت کاهش مییابد. این کاهش جریان خون باعث میشود که سلولهای مغزی در عرض چند دقیقه از اکسیژن و مواد مغذی محروم شوند و در نهایت، آنها شروع به مردن میکنند.
سکته مغزی میتواند به دلایل مختلفی از جمله انسداد رگهای خونی مغز (سکته ایسکمیک) یا پاره شدن یکی از رگهای خونی (سکته هموراژیک) رخ دهد. عوامل خطرزای سکته شامل فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا، سیگار کشیدن، و بیتحرکی است.
علائم سکته مغزی شامل ضعف یا بیحسی ناگهانی در یک طرف بدن، اختلال در صحبت کردن یا درک گفتار، تاری دید، و از دست دادن تعادل یا هماهنگی میباشد. درمان سریع برای جلوگیری از آسیب بیشتر به مغز حیاتی است و میتواند به بهبود بیماران کمک کند.
علائم سکته مغزی را میتوان به زبان ساده اینگونه توضیح داد که اگر فردی به طور ناگهانی دچار تغییرات عجیب و غیرمنتظره در وضعیت جسمی و حرکتیاش شود، باید شک کرد که ممکن است سکته مغزی رخ داده باشد. در اینجا به چند علامت کلیدی سکته مغزی به زبان ساده میپردازم:
یکی از شایعترین علائم سکته مغزی این است که یک طرف بدن ناگهان بیحس یا ضعیف میشود. مثلاً ممکن است دست یا پای یک طرف بدن نتواند خوب حرکت کند، یا لب و گونه یک سمت صورت آویزان شوند.
ممکن است فرد نتواند به درستی حرف بزند یا کلماتش نامفهوم و تکهتکه شوند. همچنین ممکن است در فهمیدن صحبت دیگران هم مشکل پیدا کند. مثلاً اگر به او چیزی بگویید، به نظر میآید که متوجه نمیشود یا گیج شده است.
گاهی سکته مغزی باعث میشود فرد یک چشم یا هر دو چشمش تار ببیند یا حتی بخشی از میدان دیدش را از دست بدهد. این اتفاق ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد.
سکته مغزی میتواند تعادل فرد را به هم بزند، به طوری که نتواند به راحتی راه برود یا حتی بدون کمک بایستد. ممکن است فرد به شدت سرگیجه بگیرد یا احساس کند که زمین زیر پایش لغزنده است.
اگر فردی بدون دلیل دچار سردرد شدید و ناگهانی شود که با علائم دیگری مثل حالت تهوع یا استفراغ همراه باشد، این میتواند علامت سکته مغزی باشد، مخصوصاً اگر قبلاً چنین سردردهایی نداشته باشد.اگر این علائم را در خودتان یا کسی دیگر مشاهده کردید، سریعاً باید به اورژانس یا دکتر مراجعه کنید، چون هر دقیقه در درمان سکته مغزی مهم است و میتواند جلوی آسیب بیشتر به مغز را بگیرد.
سکته مغزی بیشتر در افراد بالای ۵۵ سال رخ میدهد و با افزایش سن، خطر آن بیشتر میشود. هرچند سکته مغزی بیشتر به عنوان یک بیماری مرتبط با سالمندی شناخته میشود، اما میتواند در هر سنی، حتی در کودکان و جوانان نیز اتفاق بیفتد.
برخی عوامل خطرزا مانند فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا، و استعمال دخانیات باعث افزایش احتمال سکته در افراد مسن میشوند، اما در افراد جوانتر ممکن است عواملی مثل ناهنجاریهای قلبی، مصرف مواد مخدر، و حتی عوامل ژنتیکی در بروز سکته مغزی نقش داشته باشند.
به طور کلی، اگرچه احتمال سکته مغزی با بالا رفتن سن افزایش مییابد، اما رعایت سبک زندگی سالم میتواند به کاهش خطر آن در هر سنی کمک کند.
پیشگیری از سکته مغزی تا حد زیادی به تغییرات در سبک زندگی و مدیریت عوامل خطر مرتبط با آن بستگی دارد. در ادامه، چند راهکار ساده و مؤثر برای کاهش احتمال سکته مغزی آورده شده است:
فشار خون بالا یکی از مهمترین عوامل خطر برای سکته مغزی است. بهتر است فشار خون را مرتباً بررسی کنید و در صورت بالا بودن، با کمک پزشک از دارو یا تغییرات در رژیم غذایی و فعالیت بدنی برای کنترل آن استفاده کنید.
کلسترول بالا باعث تجمع چربیها در رگهای خونی و در نهایت انسداد آنها میشود. مصرف غذاهای سالم و کمچرب، پرهیز از چربیهای اشباع و افزایش مصرف فیبر میتواند به کاهش کلسترول کمک کند.
اضافهوزن و چاقی خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش میدهد. داشتن رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم به کنترل وزن و پیشگیری از مشکلات قلبی و عروقی کمک میکند.
سیگار کشیدن به رگهای خونی آسیب میزند و خطر سکته مغزی را به شدت افزایش میدهد. ترک سیگار یکی از مؤثرترین راهها برای کاهش این خطر است.
ورزش منظم به بهبود سلامت قلب و عروق کمک کرده و فشار خون را کنترل میکند. حتی پیادهروی روزانه به مدت ۳۰ دقیقه میتواند تأثیر زیادی داشته باشد.
رژیمی که سرشار از میوهها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئینهای کمچرب باشد میتواند به سلامت قلب و پیشگیری از سکته مغزی کمک کند. مصرف نمک را کاهش دهید، زیرا سدیم بالا به افزایش فشار خون منجر میشود.
دیابت کنترل نشده باعث آسیب به رگهای خونی میشود. کنترل سطح قند خون با استفاده از داروها، رژیم غذایی مناسب و ورزش، خطر سکته مغزی را کاهش میدهد.
مصرف بیش از حد الکل میتواند باعث افزایش فشار خون و آسیب به قلب و رگهای خونی شود. بهتر است مصرف الکل را محدود کنید یا به کلی از آن پرهیز کنید.
استرس زیاد میتواند فشار خون را افزایش داده و به سلامت قلب و عروق آسیب بزند. تمرینات آرامشبخش مثل یوگا و مدیتیشن به کاهش استرس کمک میکنند.با پیروی از این راهکارها، میتوانید به طور قابل توجهی خطر سکته مغزی را کاهش دهید و سلامت عمومی خود را بهبود بخشید.
در پایان، سکته مغزی یک وضعیت جدی است که میتواند به شدت بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد، اما با آگاهی و پیشگیری، میتوان خطر آن را بهطور چشمگیری کاهش داد. اتخاذ سبک زندگی سالم، مدیریت عوامل خطرزا مثل فشار خون، دیابت و کلسترول، و انجام چکاپهای منظم به پیشگیری از این بیماری کمک میکند. اگر علائم سکته مغزی را در خود یا دیگران مشاهده کردید، سریعاً به دنبال کمک پزشکی باشید، زیرا اقدام بهموقع میتواند نجاتدهنده باشد و از آسیبهای جدی مغزی جلوگیری کند.
توجه به سلامتی و تغییرات کوچک در زندگی میتواند تأثیر بزرگی بر پیشگیری از سکته مغزی داشته باشد.