کندوان جزو عجیب ترین روستاهای ایران میباشد.
کندوان در 50 کیلومتری جنوب غربی تبریز؛ یکی از روستاهای دهستان سهند می باشد که در 18 کیلومتری جنوب اسکو، در دامنه سرسبز سلطان داغی واقع شده است.به گزارش مجله تالاب آنچه به کندوان هویت باستانی داده وجود 117 خانوار و منزل مسکونی در درون توده های مخروطی و هرمی شکل صخره ای است. روستاییان کندوان داخل این توده ها برای خود خانه مسکونی، آغل، انبار و کارگاه ایجاد کرده اند.
معماری روستای کندوان و جاری بودن زندگی مردم در قالب بافت قدیمی آن یک استثنا در دنیا به حساب میآید. چرا که دیگر در ترکیه و آمریکا کسی در کاپادوکیه و داکوتا زندگی نمیکند. کندوان روستایی است بنا شده در صخره و تنها سازه این دهکده را سنگها تشکیل میدهند. خانهها هرمی شکل هستند و برای دامها نیز حفرههایی در سنگها بنا شدهاست. چشمه آب معدنی کندوان نیز یکی از جاذبههای این روستای ۶ هزار ساله محسوب میشود. پرفسور «دیوید رول» باستانشناس مشهور انگلیسی در سفر به ایران و کشف نخستین مسیر پستی دنیا، قدمت کندوان در این مسیر را یکی از استنادات خود برای نظریه فرود آدم یکجانشینی بشر غار نشین و زندگی اجتماعی انسانها- قرار دادهاست.
روستای زیبای کندوان محل احداث تنها هتل صخرهای دنیاست که در دل کوهها حک شدهاست. این هتل گواه دیگری است بر مهارتهای مهندسی ایرانیان که به روزهای مادها، [[کوروش]، [[داریوش] و خشایارشا بازمی گردد. آذربایجان یکی از قدیمی ترین خطههای ایران است که مورخان رومی و یونانی آن را به نام آتروپاتان ماد میشناختند اما عده کمی از ایرانیان و غربیان آگاه هستند که این منطقه به پراسپا باستان که در آن سردار اسطورهای رومی مارک آنتونی به سال ۳۶ پیش از میلاد دچار شکست شد نزدیک است. در حقیقت اردوکشی آنتونی فاجعه بار از آب در آمد چرا که وی سربازان و تجهیزات بسیاری را در برابر اشکانیان از دست داد. تنها در یک وهله پیاده نظام ماد، ده هزار لژیونر رومی را از بین برد. مارک آنتونی و باقیمانده سپاهش ابتدا به سوریه و از آنجا به مصر گریختند تا کلئوپاترا به آنها جان پناه داد.
معماری صخره ای، حاکی از صحنه های مبارزه و جدال انسان با طبیعت و در خدمت گرفتن صخره های طبیعی است. در معماری معمولی، به وسیله مصالح ساختمانی گچ، آهک و خشت، هیئت اصلی بنا را به وجود می آورند، در صورتی که در معماری صخرهای فضای مورد نظر در درون توده سنگ هویدا می گردد و سنگ، مانند کالبدی، قشری مستحکم در اطراف این فضا ایجاد می کند.
باد و باران مفرط به خصوص در کران های ناحیه ورودی روستا بیشتر موثر بوده و صدمه زیادی به خانه ها وارد آورده، در صورتی که در شرق و انتهای روستا به خاطر وجود تپه های مرتفع کران ها بلندتر و سالمتر باقی مانده است. در کندوان؛ شکل خارق العاده و چشمگیر و خاص طبیعت است که انسان را به سوی خود کشید. به خصوص انسانی را که سرگردان گشته و برای دفاع از زندگی خود در جستجوی پناهگاه امنی است. در این مورد احتمالا حمله مغولان سبب شد که مردم روستاهای اطراف و بخصوص “حیله ور” از موقعیت طبیعی کران ها استفاده نموده به تدریج درون کران ها را خالی کرده و در آنها مستقر شوند. بدین ترتیب هم خود را از نظر مقابله با بیگانگان در امان دیدند هم سکونت در کران ها را در تابستان و زمستان برای مقابله با سرما و گرما کاملاً مطبوع یافتند.
آنچنان که آنوبانینی مشاهده کرد؛ روستای کندوان دارای مسجد، حمام، مدرسه و آسیا می باشد که کران مسجد یکی از بزرگترین کران های روستا را تشکیل داده است. به دلیل شکل مخروطی خاص، اغلب کران های دارای طبقات مختلف، از داخل با یکدیگر ارتباط ندارند. کران ها عموما دارای دو طبقه بوده و در بعضی موارد سه و حتی چهار طبقه نیز در آنها ایجاد کرده اند.
ارتباط طبقات بالایی کرانها با خارج، از طریق پلکان های بسیار زیبایی از بدنه خود کران تامین گشته است. طبقه هم کف، اکثرا اصطبل بوده و طبقات دوم و سوم و چهارم به عنوان سکونت گاه استفاده می شود. در بعضی موارد از طبقه چهارم به عنوان انبار نیز استفاده کرده اند.به گزارش تالاب آبریزها اکثرا در کنار معابر و در خارج از کران ها و محیط مسکونی قرار داشته و هر چند خانواده به طور مشترک دارای یک آبریز هستند. آبریزها اکثرا دارای چند محل نشیمن و انباره میباشد که بستگی به شیب زمین دارد. به خاطر قطر و ضخامت زیاد کران ها، ایجاد نورگیر در طبقات پایین کار بسیار مشکلی است، بدین مناسبت نورگیرها اغلب در طبقات بالا واقع شده اند. جنس پنجره ها از چوب بوده اغلب به شکل شطرنجی و در آنها قطعات کوچک شیشه تعبیه شده است.
آثار معماری صخره ای در اغلب نقاط جهان به چشم می خورد که در اکثر آنها اکنون دیگر سکنه ای زندگی نمی کند؛ ولی معماری صخره ای از نوع کندوان فقط در یک منطقه دیگر در روی زمین ایجاد شده و آن در دره زیبای گورمه ترکیه است. البته وسعت منطقه معمای صخره ای در دره گورمه در حدود 15 الی 20 برابر کندوان آذربایجان شرقی است.