علی اکبر دهخدا یکی از بزرگترین دانشمندان، محققان، مترجمان، شاعران و سیاستمداران ایرانی بود. او مؤلف و بنیانگذار لغتنامه دهخدا اسـت کـه یکی از بزرگترین و معتبرترین اثار فرهنگی و زبانی ایران محسوب می شود.
او همچنین در انقلاب مشروطه و مبارزه با استعمار انگلیس و روسیه نقش فعالی داشت. او در مجلس شورای ملی نماینده مردم قزوین بودو درسال ۱۳۰۹ بـه عنوان رئیس مجلس انتخاب شد. او در زمینه تاریخ، ادبیات، فلسفه، علوم سیاسی، حقوق و دین نیز آثار گرانبهایی دارد.
استاد علی اکبر دهخدا درسال ۱۲۵۷ خورشیدی در تهران متولد شد. پدرش خانباباخان از ملاکان قزوین بود کـه پیش از تولد او بـه تهران آمده بود. وی تحصیلات قدیمی را نزد شیخ هادی نجمآبادی و شیخ غلامحسین بروجردی آموخت. سپس در مدرسه علوم سیاسی بـه تحصیل زبان فرانسوی و علوم جدید پرداخت. وی از دوران کودکی علاقهمند بـه شعر و ادبیات بودو با استعداد و توانایی خود دراین زمینه برجسته شد.
مطالب مشابه: زندگینامه علی اکبر دهخدا | آثار و فعالیت های دهخدا | اشعار دهخدا
استاد علی اکبر دهخدا تحصیلات قدیمی را نزد شیخ هادی نجمآبادی و شیخ غلامحسین بروجردی آموخت. سپس در مدرسه علوم سیاسی بـه تحصیل زبان فرانسوی و علوم جدید پرداخت. وی همچنین در اروپا دانش خودرا در زبان فرانسوی تکمیل کرد. وی مؤلف و بنیانگذار لغتنامه دهخدا اسـت.
استاد علی اکبر دهخدا از سال ۱۲۹۳ خورشیدی تا سال ۱۳۴۱ خورشیدی کـه درگذشت، با خانواده اش در تهران زندگی می کرد. این دوره معادل با سال هاي ۱۹۱۴ تا ۱۹۶۲ میلادی اسـت. دراین دوره، ایران با تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زیادی روبهرو بود.
برخی از این تحولات عبارتند از: انقلاب مشروطه، جنگ جهانی اول، سلطنت رضا شاه پهلوی، جنگ جهانی دوم، کودتای ۲۸ مرداد، سلطنت محمدرضا شاه پهلوی و تشکیل مجلس شورای ملی
استاد علی اکبر دهخدا در زمینههاي مختلفی فعالیت میکرد. او یکی از بزرگترین دانشمندان، محققان، مترجمان، شاعران و سیاستمداران ایرانی بود. وی مؤلف و بنیانگذار لغتنامه دهخدا اسـت کـه یکی از بزرگترین و معتبرترین اثار فرهنگی و زبانی ایران محسوب می شود.
وی همچنین در انقلاب مشروطه و مبارزه با استعمار انگلیس و روسیه نقش فعالی داشت. وی در مجلس شورای ملی نماینده مردم قزوین بودو درسال ۱۳۰۹ بـه عنوان رئیس مجلس انتخاب شد. وی در زمینه تاریخ، ادبیات، فلسفه، علوم سیاسی، حقوق و دین نیز آثار گرانبهایی دارد.
استاد علی اکبر دهخدا درسال ۱۲۹۳ خورشیدی با خانم محبوبه عماری ازدواج کرد. این خانم از خانوادهاي متوسط و مذهبی بودو دهخدا را از نزدیک میشناخت. از این ازدواج دو دختر بـه نامهاي مریم و زهرا بـه دنیا آمدند. دهخدا با همسر و فرزندانش در خانهاي در محله سنگلج زندگی می کرد. او بـه خانوادهاش بسیار مهربان و محبتآمیز بودو از انها حمایت میکرد.
برخی منابع نیز از ازدواج دیگری برای دهخدا یاد میکنند کـه در زمان تبعید او در استانبول صورت گرفته اسـت. این ازدواج با خانمی بـه نام فاطمه بوده کـه از ایرانیان مقیم استانبول بوده و از این ازدواج پسری بـه نام حسن متولد شده اسـت. اما این ادعا توسط چندین نسبشناس رد شده اسـت.
مطالب مشابه: زندگینامه مولوی «جلالالدین محمد بلخی معروف به مولانا»
برخی از افتخارات علی اکبر دهخدا عبارتند از:
1. انتشار روزنامه صور اسرافیل کـه یکی از پیشگامان طنز و انتقادی فارسی بود. او با نگارش مقالههاي بند در روزنامهي صور اسرافیل، در زمره مشروطه خواهان قرار گرفت
2. تألیف امثال و حکم کـه یکی از مهمترین مجموعههاي امثال و حکم فارسی اسـت. این اثر شامل بیش از ۱۵۰۰۰ امثال و حکم از زبانهاي فارسی، عربی، ترکی، کردی و … اسـت
3. ترجمه و تصحیح آثار مهمی از زبان فرانسه بـه فارسی مانند عظمت و انحطاط رومیان منتسکیو، روحالقوانین اثر منتسکیو، فرهنگ فرانسه بـه فارسی و شرح حال ابوریحان بیرونی
4. حاشیه بر دیوان ناصر خسرو و تصحیحاتی بر دیوانهای حافظ، منوچهری و فرخی
5. رئیس دفتر وزرات معارف، رئیس تفتیش وزرات عدلیه، رئیس مدرسه علوم سیاسی و رئیس مدرسه عالی حقوق و علوم سیاسی در تهران
استاد علی اکبر دهخدا نویسنده و مؤلف آثار متعددی در زمینههاي مختلف ادبی، تاریخی، فلسفی، سیاسی و زبانی بود. برخی از بهترین کتابهاي او عبارتند از:
1. لغتنامه دهخدا: یکی از بزرگترین و معتبرترین اثار فرهنگی و زبانی ایران کـه شامل بیش از ۱۰۰ هزار واژه و اصطلاح فارسی اسـت. این اثر در طول ۴۰ سال توسط دهخدا و همکارانش تدوین شده اسـت
2. امثال و حکم: یکی از مهم ترین مجموعههاي امثال و حکم فارسی کـه شامل بیش از ۱۵۰۰۰ امثال و حکم از زبانهاي فارسی، عربی، ترکی، کردی و … اسـت. این اثر در ۴ جلد منتشر شده اسـت
3. چرند و پرند: یکی از پیشگامان طنز و انتقادی فارسی کـه شامل مقالههاي بندی اسـت کـه دهخدا در روزنامه صور اسرافیل نوشته اسـت. این مقالهها بـه مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ان دوره میپردازند و با استفاده از قلم طنز، مفاسد و نارساییها را مورد انتقاد قرار می دهند
4. ترجمه و تصحیح آثار مهمی از زبان فرانسه بـه فارسی مانند عظمت و انحطاط رومیان منتسکیو، روحالقوانین اثر منتسکیو، فرهنگ فرانسه بـه فارسی و شرح حال ابوریحان بیرونی. این آثار نشان دهندهي دانش و تسلط دهخدا بر زبان فرانسوی و علوم جدید اسـت
5. حاشیه بر دیوان ناصر خسرو و تصحیحاتی بر دیوانهای حافظ، منوچهری و فرخی: این آثار نشان دهندهي علاقه و تخصص دهخدا در زمینهي ادبیات و شعر فارسی اسـت. دهخدا با بررسی و توضیح دشوارترین بیتها و اصطلاحات شاعران بزرگ فارسی، این آثار را برای خوانندگان آسانتر و جذابتر کرده اسـت
علت تبعید دهخدا این بود کـه او یکی از آزادیخواهان و مشروطهخواهان بود کـه با محمدعلی شاه و استبداد او مخالفت میکرد. وقتی محمدعلی شاه مجلس را بـه توپ بست و جنبش مشروطه را سرکوب کرد، دهخدا با چند نفر دیگر از فعالان سیاسی دستگیر و بـه پاریس تبعید شد. او درسال ۱۲۸۷ خورشیدی بـه ایران بازگشت و بـه فعالیتهاي سیاسی و فرهنگی خود ادامه داد.
استاد علی اکبر دهخدا درسال ۱۳۴۱ خورشیدی در تهران درگذشت. علت فوت او بر اثر ابتلا بـه بیماری سرطان معده بود. او در آرامگاه زهرا «س» بـه خاک سپرده شد.
آرامگاه علی اکبر دهخدا در شهر ری واقع در آرامستان ابن بابویه اسـت. این آرامستان یکی از آثار تاریخی و ملی ایران اسـت کـه آرامگاه بسیاری از مشاهیر بزرگ ایران را در خود جای داده اسـت. دهخدا دریک اتاقک مجزا کـه برای خاندان او ساخته شده اسـت بـه خاک سپرده شده اسـت.
مطالب مشابه: خانه مشروطه یکی از بناهای زیبای تبریز + تصاویر
در پایان
علی اکبر دهخدا یکی از بزرگترین دانشمندان، محققان، مترجمان، شاعران و سیاستمداران ایرانی بود. او مؤلف و بنیانگذار لغتنامه دهخدا اسـت کـه یکی از بزرگترین و معتبرترین اثار فرهنگی و زبانی ایران محسوب می شود.